Zewnętrzny plan operacyjno-ratowniczy

Przepisy ustawy – Prawo ochrony środowiska nakładają na komendanta wojewódzkiego PSP obowiązek opracowania zewnętrznego (obejmującego obszar poza terenem zakładu) planu operacyjno-ratowniczego (ZPO–R), tj. planu działań ratowniczych, ograniczających skutki awarii i spełniających inne określone wymaganiami cele (art. 265 ust.1)

W celu umożliwienia opracowania ZPO–R prowadzący zakład kategorii ZDR jest obowiązany do opracowania i dostarczenia komendantowi wojewódzkiemu PSP informacji niezbędnych do sporządzenia tego planu, z uwzględnieniem transgranicznych skutków awarii (art. 261 ust. 1 pkt. 2).

Ustawa POŚ określa termin sporządzenia ZPO–R w odniesieniu do nowego zakładu – przed jego uruchomieniem, co oznacza, że prowadzący taki zakład powinien przedłożyć wymaganą informację z odpowiednim wyprzedzeniem, gdyż sporządzenie ZPO–R przez komendanta wojewódzkiego jest jednym z warunków uruchomienia ZDR.

Jeśli natomiast chodzi o już eksploatowane ZDR, termin dostarczenia przez prowadzącego wymaganej informacji oraz termin opracowania przez komendanta wojewódzkiego PSP zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego nie zostały, niestety, ustalone.

Dyrektywa 2003/105/WE zmieniająca Dyrektywę Seveso II zawiera postanowienia dotyczące terminów realizacji głównych dokumentów systemu. Zawiera ona także postanowienie dotyczące terminu opracowania przez ZDR i przekazania właściwym władzom informacji niezbędnej do sporządzenia zewnętrznych operacyjno-ratowniczych: „bezzwłocznie, w każdym jednak przypadku w ciągu jednego roku od dnia, od którego niniejsza dyrektywa zacznie obowiązywać dany zakład”. Termin opracowania przez właściwe władze ZPO–R nie został w Dyrektywie Seveso II określony.

W znowelizowanych przepisach ustawy – Prawo ochrony środowiska nie ma żadnych zapisów dotyczących dyskutowanych tutaj kwestii. Oznacza to, niestety, poważną wadę legislacyjną: w aktualnie obowiązujących przepisach polskich dotyczących przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, w odniesieniu do już eksploatowanych zakładów, nie został ustanowiony ani termin opracowania przez prowadzącego ZDR informacji niezbędnych do opracowania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego i dostarczenia ich komendantowi wojewódzkiemu PSP, ani też termin sporządzenia i przyjęcia przez tego ostatniego przedmiotowego planu! Fakt ten oznacza niezgodność polskich uregulowań dotyczących dyskutowanego zakresu spraw z wymaganiami przepisów unijnych, co, zdaniem autorów niniejszej strony, wymaga pilnej naprawy w drodze odpowiednich zmian (uzupełnień) przepisów ustawy – POŚ.

Ustawa POŚ stanowi, że koszty sporządzenia ZPO–R ponosi prowadzący zakład o dużym ryzyku; wysokość tych kosztów ustala komendant wojewódzki PSP w drodze decyzji, na podstawie zasad określonych w przepisach (art. 265 ust. 2–4).

W POŚ zostały ustalone także określone procedury dotyczące zewnętrznych planów operacyjno–ratowniczych. Zgodnie z art. 265 ust. 6 komendant wojewódzki jest obowiązany zapewnić społeczeństwu udział w postępowaniu mającym na celu sporządzenie ZPO–R. Po opracowaniu planu i po spełnieniu warunku dotyczącego udziału społeczeństwa komendant wojewódzki przyjmuje ZPO–R (art. 265, ust. 7). Identyczna procedura obowiązuje w razie konieczności zmiany treści ZPO–R. Należy dodać, że do wykonania zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego stosuje się (art. 265 ust. 10) przepisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej.

Zgodnie z art. 266 ust. 2 komendant wojewódzki PSP może odstąpić od sporządzania ZPO–R, jeżeli z informacji prowadzącego ZDR jednoznacznie wynika, że ryzyko rozprzestrzenienia się skutków awarii poza zakład nie występuje

Zewnętrzne plany operacyjno–ratownicze muszą być poddawane analizie, a ich realizacja musi być przećwiczona co najmniej raz na 3 lata w celu ich aktualizacji oraz dokonania ewentualnych zmian (art. 265 ust. 9) POŚ.