Stres - Artykuły

W artykule przedstawiono wyniki projektu, którego celem było wdrożenie programów modyfikacji zachowań niebezpiecznych w trzech polskich przedsiębiorstwach. Wyniki projektu wyraźnie wskazują, że programy te przyczyniają się do podniesienia kultury bezpieczeństwa i jakości życia pracowników, a zatem mogą stanowić skuteczne narzędzie prewencji wypadkowej.

Ocena ryzyka zawodowego wynikającego z zagrożeń psychospołecznych w działach obsługi klienta

Ocena ryzyka zawodowego umożliwia podjęcie odpowiednich przedsięwzięć w celu zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy we wszystkich jej aspektach. Stanowisko pracownika działu obsługi klienta uważane jest za bardzo stresujące. W mikroprzedsiębiorstwach, stanowiących 94,7% liczby wszystkich podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON), wytwarzających ok. 29,8% PKB przedsiębiorstw i zatrudniających prawie 39% pracujących problem ten jest traktowany marginalnie.

Stres przewlekły w zawodzie strażaka - przegląd badań

W artykule omówiono problem stresu przewlekłego w zawodzie strażaka. Dokonany został przegląd badań, których wyniki świadczą o tym, że z chronicznym stresem wśród strażaków wiążą się czynniki osobowościowe (nieadaptacyjne strategie radzenia sobie ze stresem, zewnętrzne poczucie kontroli, negatywna emocjonalność związana z traumatycznymi wydarzeniami), demograficzne (dłuższy staż pracy) oraz organizacyjne (niski poziom kontroli w pracy, niski poziom wsparcia społecznego otrzymywanego od współpracowników i dowódców, wysokie poczucie odpowiedzialności, niezadowalający poziom wynagrodzenia, przeciążenie pracą, nieefektywne zasoby i komunikacja w pracy), a także uczestnictwo w zdarzeniach traumatycznych.

Sposoby ograniczania stresu starszych pracowników (2)

Jest to druga część artykułu poświęconego zagadnieniu stresu starszych pracowników. Omówiono w niej następujące kierunki działań mających na celu obniżenie poziomu stresu w tej grupie: zmiana postaw ogółu zatrudnionych wobec starszych pracowników, przyjmowanie do pracy, dostosowanie wymagań do możliwości starszych pracowników, zapewnienie większej swobody w pracy, szkolenie starszych pracowników, szkolenie kadry kierowniczej w zakresie "zarządzania wiekiem", promocja zdrowia wśród starszych pracowników.

Kultura bezpieczeństwa i psychologiczne uwarunkowania sprawności kierowcy - wybrane zagadnienia

W artykule omówiono zagadnienia kultury bezpieczeństwa oraz różne uwarunkowania sprawności kierowcy. Sprawne zachowanie kierowcy zależy od trzech warunków: 1) trafnej oceny samego siebie i sytuacji drogowej, 2) podejmowania właściwych decyzji oraz 3) sprawnych manewrów. Sprawność kierowcy zależy m.in. od wieku, cech osobowościowo-temperamentalnych, doświadczenia, zmęczenia lub monotonii.

Stres wśród pracowników starszych (1)

W artykule przedstawiono wybrane dane statystyczne wskazujące na starzenie się populacji i związany z tym wzrost odsetka starszych pracowników na rynku pracy. Dane te wskazują na konieczność zwrócenia uwagi na warunki pracy starszych pracowników. Na podstawie dostępnych badań scharakteryzowano specyfikę psychospołecznych warunków pracy starszych pracowników w zakresie: zadowolenia z pracy, spostrzeganych wymagań, kontroli, wsparcia społecznego, niepewności pracy, konfliktu praca-dom.

Wpływ mikroklimatu pod kaskiem integralnym na sprawność psychofizyczną motocyklisty - badania pilotażowe

W artykule przedstawiono wyniki badań prowadzonych w celu określenia wpływu środowiska ograniczonej przestrzeni wokół głowy pod kaskiem integralnym, na funkcje fizjologicznie i poznawcze motocyklisty. Określono, iż używanie kasku prowadziło do obniżenia dopuszczalnej normy stężenia tlenu (20%), chwilowego przekroczenia dopuszczalnej normy stężenia ditlenku węgla (3%), co łącznie z panującymi warunkami środowiska cieplnego może wpływać na obniżenie poziomu uwagi motocyklisty.

Zjawisko mobbingu wśród nauczycieli

Badania w krajach Europy Zachodniej pokazują, że nauczyciele stanowią grupę zawodową szczególnie narażoną na zjawisko mobbingu w pracy. W artykule przedstawiono wyniki badań nad mobbingiem w grupie 1098 polskich nauczycieli, tj. scharakteryzowano samo zjawisko i oszacowano wskaźnik ofiar mobbingu. Analizie poddano również związek pomiędzy doświadczaną przemocą a zdrowiem psychicznym i zadowoleniem z pracy badanych nauczycieli.

Polska adaptacja kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu

Celem artykułu jest przedstawienie polskiej adaptacji kwestionariusza NAQ do pomiaru mobbingu w miejscu pracy. Należy zaznaczyć, że kwestionariusz NAQ służy raczej do pomiaru mobbingu na poziomie organizacyjnym a nie indywidualnym. Stąd, przeznaczony jest do identyfikowania i oceny stopnia narażenia pracowników na mobbing w określonych środowiskach pracy, a także do porównywania wskaźników uzyskanych w różnych krajach, grupach zawodowych czy organizacjach. Adaptacja NAQ została przeprowadzona na podstawie danych uzyskanych od grupy 1098 polskich nauczycieli. W jej wyniku opracowano polską wersję skali NAQ charakteryzującą się wysoką rzetelnością (alpha Cronbacha = 0,94) oraz trafnością teoretyczną (ustaloną poprzez oszacowanie związku zdrowia psychicznego i zadowolenia z pracy z mobbingiem). Uzyskanie takich wskaźników pozwala na wykorzystywanie opracowanej wersji NAQ w polskich organizacjach i dokonywanie porównań międzykulturowych.

Niepewność pracy jako źródło stresu

W artykule dokonano przeglądu badań nad związkiem niepewności pracy ze zdrowiem pracownika, z którego wynika, że niepewność pracy jest związana z niższym poziomem zdrowia psychicznego, częstszą depresją, niższą samooceną, mniejszym zadowoleniem z pracy oraz częstszymi przypadkami dysfunkcji w zakresie układu sercowo-naczyniowego, immunologicznego, a także mięśniowo-szkieletowego. Pierwsza część badań nad związkiem niepewności pracy ze zdrowiem wśród polskich pracowników miała na celu ustalenie społeczno-ekonomicznych korelatów NP w Polsce. Badania przeprowadzono na próbie reprezentatywnej pracujących Polaków (N = 377), zróżnicowanej ze względu na: wiek, płeć, wykształcenie, miejsce zamieszkania, region Polski, dochód na osobę, liczba osób w rodzinie, typ rodziny, grupa zawodowa. NP mierzona była jedną z podskal kwestionariusza Ashford i in. Wyniki wskazywały na brak wyraźnych zróżnicowań społecznych NP. Natomiast zmienną istotnie różnicującą okazało się korzystanie z Internetu (osoby korzystające z Internetu - mniej niepewne pracy).

Czynniki stresu w zarządzaniu firmą

W związku z obejmującą każdą sferę życia i każdy niemalże okres w życiu człowieka współzależnością człowiek - organizacja (przedsiębiorstwo, firma) nieuchronne wydaje się powstawanie pewnych napięć na tej właśnie linii. Stawia to przed menedżerami wyzwanie radzenia sobie ze stresem organizacyjnym zarówno pracowniczym, jak i menedżerskim. Skuteczny kierownik powinien umieć identyfikować podstawowe czynniki stresu (stresory). Stres jest procesem, którego nie można złagodzić w prosty sposób, za pomocą doraźnych działań bądź jednorazowych akcji, potrzebna jest długotrwała strategia łagodzenia stresu organizacyjnego.

Zawody trudne i niebezpieczne. Stres w pracy mechaników lotniczych

W artykule przedstawiono wyniki badań psychospołecznych warunków pracy w grupie mechaników lotniczych. Uwzględniono w nich model stresu obejmujący trzy wymiary: wymagania w pracy, możliwość wpływu na pracę (kontrola) oraz wsparcie społeczne.

Zawody trudne i niebezpieczne. W cieniu skrzydeł - mechanik lotniczy

W artykule przedstawiono wymagania i warunki pracy mechaników lotniczych: zadania i czynności zawodowe, charakterystykę organizacji i środowiska pracy, wymagania psychologiczne, fizyczne i zdrowotne oraz rodzaje odpowiedzialności.

Programy psychologicznego wspierania pracowników

Programy psychologicznego wspierania pracowników to popularna na Zachodzie Europy oraz w Ameryce Północnej forma pomocy pracownikom, których dotknęły negatywne skutki stresu w pracy. Pomoc ta wyraża się w objętym całkowitą dyskrecją dostępie do bezpłatnych porad specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego: psychologów, psychoterapeutów oraz pracowników społecznych. Programy te obejmują porady i doradztwo oraz gwarantują możliwość odbycia krótkoterminowej terapii. Istnieją dowody na to, że programy te m.in. przyczyniają się do poprawy psychicznego i fizycznego dobrostanu pracowników, spadku absencji oraz wzrostu wydajności pracy.

Mobbing w pracy - przyczyny i konsekwencje

"W artykule podjęto próbę zdefiniowania pojęcia mobbingu w miejscu pracy, jak też przedstawienia kluczowych kryteriów pozwalających na identyfikację tego zjawiska w przedsiębiorstwach. Omówiono również potencjalne przyczyny odpowiadające za pojawienie się mobbingu (z rozróżnieniem na czynniki indywidualne i organizacyjne). W ostatniej części artykuły opisano najpoważniejsze konsekwencje mobbingu, które ponoszą zarówno indywidualni pracownicy, organizacja jak i całe społeczeństwo."

Wiedeński System Testów w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych

W artykule przedstawiono i opisano testy psychologiczne, pochodzące z Wiedeńskiego Systemu Testów, które w wyniku analizy walidacyjnej zostały uznane za trafne i rzetelne w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych. Testy te mierzą zdolności i sprawności, które uprzednio zostały uznane za niezbędne do bezpiecznego wykonywania prac należących do tej kategorii. Są to następujące testy psychologiczne: Standardowe matryce progresywne SPM, Test wykrywania sygnałów - SIGNAL, Test koordynacji rąk - 2 HAND, Test wydajności pracy - ALS oraz Test ciągłości uwagi - DAUF. Dotychczas CIOP-PIB wydał dwa podręczniki do testów SPM, SIGNAL i 2 HAND, zaś podręcznik do dwóch pozostałych testów jest w opracowaniu.

Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom stresu w pracy?

"Stres w pracy jest związany z szeregiem negatywnych skutków na poziomie pracownika, a także organizacji. Skuteczne przeciwdziałanie stresowi powinno zatem obejmować działania zarówno organizacyjne, jak i indywidualne. W artykule przedstawiono przykłady takich działań. Modyfikacja zadania, zarządzanie przez partycypację, zapewnianie wsparcia społecznego, elastyczny czas pracy oraz autonomiczne zespoły robocze to sposoby eliminowania stresu wynikającego z nadmiernych wymagań pracy, braku kontroli w pracy, czy niewłaściwych stosunków społecznych.
Eliminacji tych samych źródeł stresu sprzyjają określone zachowania pracowników, polegające między innymi na korygowaniu własnych, stresotwórczych przekonań, podnoszeniu swoich kwalifikacji, ćwiczeniu asertywności, a także wiele innych, prostych technik, które pozwalają budować indywidualną odporność pracownika na stres."

Psychologiczne badania kierowców

"Artykuł ma na celu wprowadzenie czytelnika w zagadnienia związane z określaniem predyspozycji psychicznych do kierowania pojazdem. Ukazuje niezbędne sprawności fizyczne i psychiczne potrzebne kierującemu do właściwego reagowania w ciągle zmieniającej się sytuacji na drodze oraz wskazuje rolę badań w działaniach profilaktycznych na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Autorka podkreśla szczególne znaczenie jakie dla psychologii transportu ma przywrócenie od 1 stycznia 2004 r. zasady okresowości badań psychologicznych, których wyniki stanowią także dla kierowcy wskazówkę do oceny zmieniających się sprawności fizycznych i psychicznych."

Monotonia jako czynnik obciążenia podczas pracy - ocena ryzyka zawodowego

Monotonia definiowana jako powolnie rozwijający się stan zredukowanej aktywności, jest jednym z uciążliwych czynników pracy. Głównymi przyczynami powstawania monotonii, obok bezczynności jest długotrwałe wykonywanie czynności jednostajnych (tzw. czynności powtarzalne). Skutkami monotonii jest niedociążenie emocjonalne (zmniejszenie sprawności, zmęczenie, zwiększenie ilości popełnianych błędów) oraz dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, wynikające z wykonywania czynności jednostajnych. W artykule zamieszczono proste metody analizy i oceny poziomu monotonii w pracy.

Stres traumatyczny związany z pracą - skutki, czynniki ryzyka, zapobieganie

Autor omawia przyczyny i skutki powodowane przez zdarzenie traumatyczne, czyli takie nagłe sytuacje jak katastrofy spowodowane przez siły natury lub człowieka. W artykule przedstawiono również sposoby zapobiegania zaburzeniom po stresie traumatycznym.

Stres powoduje sytuacje, w których wymagania zewnętrzne są spostrzegane przez człowieka jako niezgodne z jego możliwościami i potrzebami. W artykule przedstawiono sposoby przeciwdziałania stresowi w pracy ze szczególnym uwzględnieniem doboru zawodowego.

Jak nie dać się pokonać stresowi w pracy - kilka porad psychologa

W artykuł zaprezentowane są proste sposoby obrony przed stresem, niekorzystnym zjawiskiem występującym w środowisku pracy. Przedstawiono kilka porad psychologa, w jaki sposób łagodzić stres wynikający z narastającej presji czasu poprzez eliminowanie niepotrzebnych zajęć, a także świadome utrzymywanie równowagi pomiędzy róznymi sferami swojej działalności.

Jak zarządzać stresem w pracy?

Stres jest spostrzegany jako jedna z podstawowych uciążliwości w miejscu pracy. Jest wymieniany przez pracowników jako drugi w kolejności czynnik szkodzący zdrowiu, zaraz po hałasie. W związku z tym coraz częściej podejmowane są interwencje, mające na celu zapobieganie stresowi w pracy oraz niwelowanie negatywnych skutków tego stresu. W artykule zaprezentowano podstawowe zagadnienia, dotyczące konstrukcji programów prewencyjnych, mających na celu zarządzanie stresem w miejscu pracy.

"Przemoc - nowy "czynnik ryzyka zawodowego" w środowisku pracy"

Narastające zjawisko ekstremalnych aktów przemocy, w krajowych środowiskach o wysokim poziomie ryzyka zawodowego, prowadzące do zabójstw i dużych strat materialnych, wskazuje na konieczność podjęcia zintegrowanych działań specjalistów i instytucji do tego powołanych. Z doświadczeń krajów Unii Europejskiej oraz USA wynika, iż przemoc w środowisku pracy powinna zostać uznana jako czynnik ryzyka zawodowego.

Testy psychologiczne przydatne w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych

W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy prowadzone są prace walidacyjne nad komputerowymi wersjami testów psychologicznych, przydatnych w doborze osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych. Dotychczas opracowane zostały trzy testy: Czas reakcji z wyborem, Tablice liczbowe i Skala jawnego niepokoju. Aktualnie walidowane są kolejne testy psychologiczne: SPM, CORSI, SIGNAL oraz 2 HAND.

Stres w pracy zawodowej a zagrożenie stanu zdrowia osób z przewlekłymi chorobami układu krążenia i przemiany materii

"Stres w pracy zawodowej jest czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego i choroby niedokrwiennej serca. Sprzyja też rozwojowi cukrzycy i otyłości. Słabo znany jest wpływ obciążeń psychospołecznych na stan zdrowia systematycznie leczonych pacjentów z przewlekłymi chorobami układu krążenia i przemiany materii. W badaniach własnych, którymi objęto pacjentów wykonujących zawodowo pracę wymagającą podejmowania odpowiedzialnych decyzji, koncentracji uwagi i powodującą napięcie emocjonalne, wykazano (na podstawie 24-godzinnych zapisów EKG i ciśnienia tętniczego) występowania znacznych wzrostów ciśnienia tętniczego, arytmii serca i epizodów niedokrwienia mięśnia sercowego, pomimo regularnego przyjmowania leków. Zmiany występowały częściej w czasie dni pracy określanych przez badanych jako stresogenne. U chorych na cukrzycę stwierdzono podwyższone stężenie glukozy we krwi w godzinach największej aktywności zawodowej."

Dlaczego indywidualne, a nie organizacyjne strategie radzenia sobie ze stresem w pracy?

Każda organizacja, której zależy na zapewnieniu swoim pracownikom jak najlepszej fizycznej i psychospołecznej kondycji powinna posiadać procedury służące zachowywaniu zdrowia i bezpieczeństwa pracy, a wśród nich także procedury służące radzeniu sobie ze stresem zawodowym. Poziom odczuwania stresu wśród pracowników powinien być systematycznie monitorowany, a działania mające na celu przeciwdziałanie temu stresowi powinny uwzględniać zarówno cele organizacji, jak i potrzeby pracowników.
Zarówno z punktu widzenia zdrowia i samopoczucia pracowników, jak i efektywności organizacji, która jest w dużej mierze od nich uzależniona, wskazane byłoby takie zarządzanie stresem w pracy, aby miało ono charakter prewencyjny. Powinno zatem polegać na zapobieganiu pojawienia się stresorów, czyli czynników wywołujących stres, a nie na radzeniu sobie z już zaistniałym stresem, bądź łagodzeniu jego negatywnych skutków. Taki rodzaj działań jest nazywany prewencją pierwszego stopnia (Quick i in., 1997). Jej przykładem są działania organizacyjne, których celem jest eliminacja potencjalnych stresorów zawodowych.
Działania te polegają na: restrukturyzacji środowiska pracy oraz samego zadania zawodowego, ustanawianiu elastycznego czasu pracy, zapewnianiu partycypacji pracowników w zarządzaniu organizacją, dbałości o jasne definiowanie ról i wymagań zawodowych, dostarczaniu informacji zwrotnych i innych działaniach zależnie od specyfiki organizacji. (...)

Dobór osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych

Celem badań psychodiagnostycznych jest poznanie człowieka pod kątem jego sprawności psychomotorycznej, zdolności, zainteresowań, wiedzy i umiejętności oraz cech osobowościowych i temperamentalnych. Badania te prowadzi się za pomocą odpowiednio dobranych testów psychologicznych, które powinny spełniać wymagania psychometryczne (tzn. powinny być trafne, rzetelne, wy standaryzowane i znormalizowane).
Badania psychodiagnostyczne stosowane są najczęściej w poradnictwie i doradztwie zawodowym do orzekania na temat zakresu prac i zawodów, które z powodzeniem może wykonywać dana osoba oraz w procesie selekcji zawodowej do orzekania o przydatności człowieka do wykonywania pracy lub zawodu, wymagających posiadania określonego poziomu wybranych cech i sprawności.
Rola i znaczenie psychodiagnostyki, zarówno w dziedzinie poradnictwa i doradztwa zawodowego jak i selekcji zawodowej, jest szczególnie istotna w obecnej sytuacji społecznej i gospodarczej naszego kraju. Zmieniający się rynek pracy a także skala bezrobocia (1737 tyś. w 1997 roku; Mały Rocznik Statystyczny, 1998) wymagają racjonalnej polityki w sferze właściwego wykorzystania posiadanej kadry ludzi aktywnych zawodowo. (...)