Kryteria poważnej awarii oraz wymagania podlegającej zgłaszaniu do GIOŚ

Obowiązkiem zgłoszenia są objęte poważne awarie, które miały miejsce w kraju, o ile spełniają jedno z następujących kryteriów:

1. były następstwem pożaru, eksplozji lub uwolnienia w trakcie procesu przemysłowego co najmniej 5 % ilości jednej z substancji niebezpiecznych decydujących o zaliczeniu zakładu do zakładu o dużym ryzyku wystąpienia awarii (ZDR);
2. były następstwem pożaru, eksplozji lub uwolnienia w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu dowolnej ilości co najmniej jednej z substancji niebezpiecznych wymienionych w rozporządzeniu ministra gospodarki w sprawie kryteriów kwalifikacyjnych, jeżeli powodują co najmniej jeden z następujących rodzajów skutków:
1. skutki wobec osób:
   
   • śmierć co najmniej jednej osoby,
   • zranienie co najmniej 6 osób w zakładzie i hospitalizacja przynajmniej jednej z nich przez minimum 24 godz.,
   • hospitalizacja co najmniej jednej osoby spoza zakładu przez min. 24 godz.,
   • ewakuacja przynajmniej 250 osób na czas dłuższy niż 2 godz. albo innej liczby osób, jeżeli iloczyn liczby osób i czasu ewakuacji (określonego w godz.) wynosi co najmniej 500,
   • uwięzienie (odcięcie od otoczenia zewnętrznego) przynajmniej 250 osób na czas dłuższy niż 2 godz. albo innej liczby osób, jeżeli iloczyn liczby osób i czasu uwięzienia (w godz.) wynosi co najmniej 500,
   • pozbawienie przynajmniej 500 osób wody do picia, energii elektrycznej, gazu lub połączeń telefonicznych przez czas dłuższy niż 2 godz., albo innej liczby osób, jeżeli iloczyn liczby osób i czasu przerwania dostaw wody do picia, energii elektrycznej, gazu lub połączeń telefonicznych (w godz.) wynosi co najmniej 1000; 
2. szkody w środowisku:
   
   • trwałe uszkodzenie lub zniszczenie środowiska: obiektu poddanego pod ochronę (pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne) – o powierzchni co najmniej 1 ha,
   • jednego lub kilku elementów przyrodniczych środowiska, na obszarze parku narodowego, rezerwatu przyrody, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, użytku ekologicznego, zespołu przyrodniczo-krajobrazowego – bez względu na wielkość powierzchni,
   • zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych lub wód morskich: cieku naturalnego lub kanału na długości co najmniej 5 km, jeziora lub innego naturalnego zbiornika wodnego albo sztucznego zbiornika usytuowanego na wodach płynących o powierzchni co najmniej 1 ha, delty o powierzchni co najmniej 2 ha, morskich wód wewnętrznych lub wód morza terytorialnego albo strefy wybrzeża morskiego o powierzchni co najmniej 2 ha, zanieczyszczenie poziomów wodonośnych wód podziemnych na obszarze ich zalegania o powierzchni co najmniej 1 ha;
3. szkody w mieniu:
   
   • uszkodzenie lub zniszczenie mienia w zakładzie, w którym wystąpiła awaria, o wartości strat w wysokości przynajmniej 8 mln zł, 
   • uszkodzenie lub zniszczenie mienia poza terenem zakładu, w którym wystąpiła awaria o wartości strat w wysokości przynajmniej 2 mln zł, lub uszkodzenie zabudowań mieszkalnych w stopniu uniemożliwiającym dalsze ich użytkowanie; 
4. negatywne skutki wykraczające poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. były następstwem uwolnienia w trakcie magazynowania lub transportu dowolnej substancji, która ze względu na swoje właściwości lub ilość może być niebezpieczna dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, prowadząc przynajmniej do jednego ze skutków spośród rodzajów skutków, o których mowa w pkt. a – d.

Komentarz

Zgodnie z tymi zapisami, do kategorii poważnej awarii będą zaliczone także zdarzenia polegające na uwolnieniu w trakcie magazynowania lub transportu dowolnej substancji niebezpiecznej dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, jeśli zdarzenie takie spowoduje przynajmniej jeden ze skutków wymienionych wcześniej pod literami a-d.

Oznacza to, że nie muszą to być substancje „sevesowskie”, czyli substancje ujęte w kryteriach kwalifikacyjnych. Ponadto, termin poważna awaria dotyczy także zdarzeń, w których skutki określone pod literami a – d mogą być spowodowane także przez inne substancje niebezpieczne. Mogą to być m.in. odpady niebezpieczne, pyły, aerozole, substancje biologiczne (np. mikroorganizmy) i inne. (art. 3, pkt 37 POŚ).

Omawiane przepisy nie dotyczą jednak zdarzeń awaryjnych z udziałem substancji promieniotwórczych. Zgodnie z art. 2 POŚ przepisów tej ustawy (z pewnymi wyjątkami) nie stosuje się do spraw uregulowanych w przepisach ustawy – Prawo atomowe. W Prawie atomowym, w odniesieniu do awarii z udziałem materiałów jądrowych, substancji promieniotwórczych i innych, powodujących zagrożenia związane z promieniowaniem jonizującym (zdarzeń radiacyjnych)zostały ustalone odrębne zasady.