Pola elektromagnetyczne

W artykule przedstawiono problematykę badań radiofalowego promieniowania elektromagnetycznego z wykorzystaniem ekspozymetrów osobistych. Zaprezentowano parametry użytkowe i techniczne selektywnych i szerokopasmowych ekspozymetrów, stosowanych najczęściej przy badaniach i ocenach narażenia ludzi na promieniowanie radiofalowe. Przedstawiono wyniki badań wybranych parametrów metrologicznych ekspozymetrów, takich jak czułość w predefiniowanych pasmach pomiarowych promieniowania i izotropowość, które mogą istotnie wpływać na wyniki badań narażenia ludzi na promieniowane elektromagnetyczne.

Ochrona operatorów rezystancyjnych zgrzewarek podwieszanych przed zagrożeniami elektromagnetycznymi i biomechanicznymi

Przeprowadzono badania jednoczesnego narażenia operatorów rezystancyjnych zgrzewarek podwieszanych, na czynnik elektromagnetyczny i biomechaniczny. Badania wykazały znaczący rozrzut wartości miar wewnętrznych skutków ekspozycji na pola elektromagnetyczne i obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego w zależności od pozycji ciała, jak i od gabarytów i położenia głowicy zgrzewarki względem ciała pracownika. Przedstawiono również opracowane na podstawie analizy uzyskanych wyników: zasady optymalizacji konstrukcji, procedur obsługi i organizacji stanowiska pracy wykorzystujących rezystancyjne zgrzewarki podwieszane. Wykazano, że stosunkowo proste działania organizacyjne dotyczące poszczególnych stanowisk pracy mogą nawet wielokrotnie ograniczyć poziom narażenia operatora rezystancyjnych zgrzewarek podwieszanych na jednocześnie działające czynniki: elektromagnetyczny i biomechaniczny.

Pole magnetyczne wytwarzane przez wyposażenie elektroenergetyczne w budynkach - zalecenia profilaktyczne dotyczące ograniczenia narażenia długotrwałego

W artykule przedstawiono problematykę zagrożeń elektromagnetycznych występujących w budynkach z wyposażeniem elektroenergetycznym (stacje transformatorowe, rozbudowane instalacje zasilające) w aspekcie wyników badań dotyczących skutków narażenia ludności na pole magnetyczne małych częstotliwości. Scharakteryzowano poziomy pola elektromagnetycznego oraz zaprezentowano metody jego ograniczania w otoczeniu elektroenergetycznego wyposażenia budynków.

Pole elektromagnetyczne w medycynie - historia pierwszych eksperymentów

W artykule omówiono pierwsze efektywne eksperymenty dotyczące stymulacji magnetycznej tkanek, które rozpoczęły się w drugiej połowie XIX wieku. Zapoczątkowane zostały przez dwóch uczonych. Byli to: Jacques-Arsene d’Arsonval and Silvanus P. Thompson, równolatkowie urodzeni w 1851. Obaj przyczynili się do odkrycia zjawiska magnetofosfenów oraz badali zagadnienia bioelektromagnetyzmu. Ich eksperymenty pozwoliły na rozwój magnetoterapii oraz magnetostymulacji.

Zagrożenia elektromagnetyczne i elektryczność statyczna

Eksploatacja wielu urządzeń elektrycznych wykorzystywanych w procesie pracy, jak również instalacji stanowiących wyposażenie pomieszczeń związana jest z oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Objęcie zagrożeń elektromagnetycznych badaniami naukowymi w celu rozpoznania ich natury, a także tworzenie naukowych podstaw rozwiązań zmniejszających takie zagrożenia, to – ze względu na możliwość niekorzystnego oddziaływania pól na zdrowie lub bezpieczeństwo ludzi – konieczność. W rezultacie prowadzonych w Zakładzie Bioelektromagnetyzmu CIOP-PIB badań naukowych i prac technicznych powstało archiwum obejmujące charakterystyki zagrożeń elektromagnetycznych, rozpoznanych w trakcie ponad 500 ekspertyz specjalistycznych.

Innym ważnym kierunkiem jest rozwój techniki badań pól elektromagnetycznych, ze szczególnym naciskiem na działania ograniczające niepewność pomiarów – prace te przyniosły rezultat w postaci współudziału w opracowaniu koncepcji oraz wymagań dla aparatury pomiarowej, polskich norm dotyczących aparatury pomiarowej oraz zasad badań i oceny pól elektromagnetycznych w środowisku pracy, a także zbudowania laboratorium wzorcowych pól elektrycznych i magnetycznych o częstotliwości z zakresu 0 Hz–6 GHz, objętego akredytacją PCA dla laboratoriów wzorcujących. Rozwijanie praktycznych metod ograniczania ekspozycji, zwłaszcza metod technicznych ograniczania zagrożeń u źródła, przyniosło efekt w postaci m.in. modeli ekranów elektromagnetycznych dla urządzeń elektrotermicznych oraz modernizacji instalacji elektroenergetycznych, ograniczających narażenie ludzi na pola magnetyczne. Opracowywane rozwiązania są dedykowane przede wszystkim odbiorcom z małych i średnich przedsiębiorstw.

Ocena zagrożeń elektromagnetycznych na stanowiskach dyspozytorów punktów alarmowania jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie

W artykule zaprezentowano charakterystykę warunków ekspozycji na pola elektromagnetyczne dyspozytorów punktów alarmowania jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej (PSP) w Warszawie. Pracownicy eksponowani są na pola elektromagnetyczne z pasma częstotliwości od 88 MHz do 2,5 GHz, pochodzące od źródeł pól znajdujących się na zewnątrz pomieszczeń jednostek PSP (nadajników radiowych UKF, nadajników telewizyjnych, stacji bazowych telefonii komórkowej GSM i UMTS, bezprzewodowego Internetu) oraz urządzeń radiowych eksploatowanych przez PSP (radiotelefonów stacjonarnych).

Ograniczanie ryzyka zawodowego przy źródłach pól elektromagnetycznych (3) - przegląd wybranych materiałów barierowych

Umieszczenie między źródłem pola a chronionym obiektem materiału barierowego, rozpraszającego lub pochłaniającego pole elektromagnetyczne, jest kluczowym elementem zarówno ekranowania lokalizującego i osłaniającego, jak i konstruowania ubioru chroniącego pracownika przed nadmiernym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego. W artykule omówiono materiały i technologie wytwarzania materiałów barierowych, możliwe do wykorzystania w celu ochrony przed ekspozycją na pola elektryczne lub magnetyczne różnych częstotliwości. Szczególną uwagę zwrócono na materiały o właściwościach przydatnych do konstrukcji odzieży ochronnej.

Ograniczanie ryzyka zawodowego przy źródłach pól elektromagnetycznych (2) - wybrane źródła pól i charakterystyka odzieży ochronnej

W artykule omówiono urządzenia i instalacje, przy których w przypadku niewłaściwej organizacji pracy pracownicy zagrożeni są nadmierną ekspozycją na pola oraz typowe czynności wykonywane przez pracowników przy tych urządzeniach. Scharakteryzowano możliwość zastosowania środków ochrony indywidualnej oraz wymagania, jakim powinny one odpowiadać, aby chronić przed oddziaływaniem pól, umożliwiając równocześnie efektywne i bezpieczne wykonywanie pracy.

Ograniczanie ryzyka zawodowego przy źródłach pól elektromagnetycznych (1) - środki ochrony zbiorowej i indywidualnej

Ekranowanie elektromagnetyczne, zmniejszające poziom ekspozycji pracowników przebywających w pobliżu źródeł pól elektromagnetycznych, może skutecznie ograniczać ryzyko zawodowe wynikające z nadmiernego narażenia na pola elektromagnetyczne. W artykule scharakteryzowano możliwość zastosowania środków ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniących przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych, umożliwiających równocześnie efektywne i bezpieczne wykonywanie czynności zawodowych przy obsłudze poszczególnych urządzeń.

Pola elektromagnetyczne przy urządzeniach do magnetoterapii - ocena ryzyka zawodowego

Pola magnetyczne o małych częstotliwościach wykorzystywane są do zabiegów fizykoterapeutycznych. Typowym źródłem pola w urządzeniach do magnetoterapii są aplikatury szpulowe. W artykule zaprezentowano charakterystykę ekspozycji na pole elektromagnetyczne u fizykoterapeutów obsługujących urządzenia do magnetoterapii oraz zasady oceny ryzyka zawodowego, wynikającego z tej ekspozycji.

Pola elektromagnetyczne przy urządzeniach elektrochirurgicznych - ocena ryzyka zawodowego

W urządzeniach elektrochirurgicznych elektrody i zasilające je kable są źródłem ekspozycji personelu medycznego na silne pola elektryczne o częstotliwości z zakresu od 300 kHz do kilku MHz. Poziom ekspozycji pracowników i ocena ryzyka zawodowego mogą być oceniane na podstawie pomiarów pola elektromagnetycznego i prądu indukowanego oraz kryteriów podanych w normach i przepisach krajowych, a w przypadku ich braku, w dokumentach międzynarodowych (dyrektywa 2004/40/WE, norma IEEE). Pomiary prądu indukowanego mogą być pomocne w ocenie ekspozycji i ryzyka zawodowego pracowników na pole elektromagnetyczne, zastępując w wielu przypadkach skomplikowane obliczenia numeryczne współczynnika SAR lub gęstości prądu indukowanego, charakteryzujących skutki ekspozycji wewnątrz ciała pracownika.

Ekspozycja na pola elektromagnetyczne w elektrycznych pojazdach komunikacji miejskiej

"Przeprowadzono identyfikację i badania pól elektromagnetycznych oddziałujących na pracowników obsługujących elektryczne pojazdy komunikacji miejskiej oraz analizę wymagań odnośnie metody i aparatury do takich badań. Dominujące składowe ekspozycji charakteryzują pasmo częstotliwości pól od sieci trakcyjnej 50 Hz - 2 kHz, pasmo częstotliwości pól od krótkotrwałych (rzędu 0,1 sekundy) stanów przejściowych układów zasilających 5-25 Hz średnia i maksymalna wartość skuteczna indukcji magnetycznej rejestrowana w paśmie 5 Hz - 32 kH, z częstotliwością archiwizacji co 5 sekund, wynoszące odpowiednio~ w tramwajach 0,78 i 8,6 µT, w metrze 0,53 i 17,1 µT, w elektrycznych zespołach trakcyjnych kolei miejskiej 0,41µT i 5,1 µT. Stwierdzono, że poprawna ocena poziomu pól magnetycznych występujących wskutek stanów przejściowych w układach zasilających nie jest możliwa przy użyciu typowej aparatury do pomiaru wartości skutecznej natężeń pól."

Użytkowanie telefonów komórkowych i bezprzewodowych a ryzyko występowania guzów mózgu zdiagnozowanych w latach 1997-2003 - analiza wyników badań kliniczno-kontrolnych

"W ostatnich latach na całym świecie wzrasta liczba użytkowników telefonów przenośnych i bezprzewodowych. Mózg jest organem eksponowanym na pola elektromagnetyczne o częstotliwościach radiowych, emitowane podczas rozmów telefonicznych.
Od drugiej połowy lat dziewięćdziesiątych w Szwecji były wykonywane badania dla ustalenia związku tej ekspozycji z guzami mózgu. Ekspozycja była oceniana na podstawie pytań ankietowych. Analiza łączna dwóch badań kliniczno-kontrolnych przypadków zachorowań na guzy mózgu została oparta na odpowiedziach od 1 254 (88%) pacjentów z łagodnym guzem mózgu, 905 (90%) ze złośliwym guzem mózgu oraz 2 162 (89%) osób z grupy kontrolnej.
W podsumowaniu autorzy stwierdzili, że na podstawie przeglądu najnowszych badań dotyczących tego tematu można wnioskować, iż używanie telefonów przenośnych dłużej niż 10 lat powoduje zwiększone ryzyko występowania guzów mózgu."

Metoda badania i oceny zagrożeń elektromagnetycznych w pomieszczeniach biurowych

W artykule zaprezentowano przyczyny i charakterystykę typowych warunków ekspozycji pracowników biurowych na pola elektromagnetyczne. Omówiono zasady ograniczania ekspozycji zawodowej i pozazawodowej, ustalone krajowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami dyrektyw europejskich. Podano wymagania odnośnie do wykonywania pomiarów pól elektromagnetycznych w pomieszczeniach biurowych i zasady interpretacji ich wyników. Przeanalizowano także warunki umożliwiające odstąpienie od wykonywania pomiarów pól elektromagnetycznych na stanowisku pracy w budynkach biurowych.

Czy telefony komórkowe zakłócają pracę kardioimplantów?

Artykuł prezentuje problematykę badań stymulatorów serca eksponowanych na sztucznie generowane pole elektromagnetyczne przez systemy telefonii komórkowej. Autorzy koncentrują się na analizie wpływu terminali doręcznych (badania literaturowe) oraz anten bazowych (badania własne). Opisano dokładnie procedurę badawczą in vivo związaną z analizą wpływu anteny bazowej. Przedstawiono wyniki badań oraz wskazówki dla bezpiecznego stosowania kardioimplantów.

Zasady modelowania zagrożeń elektromagnetycznych. Modelowanie ciała pracownika

Zagrożenia elektromagnetyczne w środowisku pracy mogą być analizowane z wykorzystaniem symulacji komputerowych. Zastosowanie realistycznego modelu ciała pracownika jest jednym z najistotniejszych elementów tego typu analizy. Realistyczny ergonomicznie model CIOP-MAN opracowano do analizy zagrożeń pracowników. Wymiary geometryczne modelu zharmonizowano z danymi ergonomicznymi dorosłej populacji polskiej. Pozycja ciała modelu CIOP-MAN może być dopasowana do charakterystyki czynności zawodowych wykonywanych przez pracownika. W artykule zaprezentowano zasady modelowania zagrożeń elektromagnetycznych, podstawowe modele ludzi stosowane przy modelowaniu numerycznym oraz przykładowe rezultaty symulacji wykonanych z wykorzystaniem różnych modeli ciała pracownika do oceny miar wewnętrznych ekspozycji na pola elektromagnetyczne. Przeanalizowano także użyteczność poszczególnych modeli.

Ocena ekspozycji na pola elektromagnetyczne wytwarzane przez zgrzewarki dielektryczne - analiza porównawcza wymagań zawartych w przepisach krajowych i dyrektywie 2004/40/WE

"Na podstawie wyników pomiarów oraz obliczeń numerycznych pola elektromagnetycznego wytwarzanego przez zgrzewarek dielektrycznych przedstawiono analizę porównawczą różnych zasad ograniczania i oceny ekspozycji pracowników, według wymagań aktualnych krajowych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dyrektywy 2004/40/WE. Wykazano, że w przypadku uwzględnienia realistycznej charakterystyki zmienności pól elektromagnetycznych oddziałujących na pracowników w czasie ekspozycji oraz w przestrzeni stanowiska pracy odmienne zasady ograniczania i oceny ekspozycji dają porównywalne wyniki.
Uzyskana zgodność wyników pomiarów i symulacji numerycznych z zastosowaniem różnych metod numerycznych i uproszczonego modelu geometrycznego zgrzewarki dowodzi praktycznej przydatności tych metod do oceny ekspozycji pracowników na pola elektromagnetyczne z zakresu średniej częstotliwości."

Telefonia bezprzewodowa w naszym życiu

W artykule przedstawiono zagrożenia elektromagnetyczne związane z użytkowaniem telefonii bezprzewodowej. Omówiono oddziaływanie telefonii bezprzewodowej na ludzi i infrastrukturę techniczną. Scharakteryzowano czynniki wpływające na poziom zagrożeń związany z użytkowaniem telefonów oraz sposoby ich oceny, a także europejskie i krajowe uregulowania prawne w tym zakresie.

"ZAGROŻENIA ELEKTROMAGNETYCZNE W UNII EUROPEJSKIEJ Dyrektywa dotycząca ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne - 2004/40/EC"

W maju 2004 r. opublikowano nową dyrektywę europejską dotyczącą minimalnych wymagań bezpieczeństwa w przypadku ekspozycji zawodowej na pola elektromagnetyczne - Directive 2004/40/EC of the European Parliament and of the Council on the minimum health and safety requirements regarding the exposure of workers to the risks arising from physical agents (electromagnetic fields) (18th individual Directive within the meaning of Article 16(1) of Directive 89/391/EEC). W artykule omówiono zasady oceny ekspozycji pracowników wynikające z wymagań dyrektywy i porównano z zasadami określonymi w polskich przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy odnoszących się do ekspozycji zawodowej na pola.

Profilaktyka zagrożeń elektromagnetycznych - symulacje komputerowe i badanie osłon ekranujących

Ekranowanie elektromagnetyczne jest jedną z bardziej skutecznych metod technicznych ograniczania zagrożeń elektromagnetycznych w środowisku pracy. W artykule omówiono metody ograniczania zagrożeń oraz zaprezentowano możliwości stosowania symulacji numerycznych, na przykładzie obliczeń i pomiarów parametrów prostych ekranów wykonanych z różnych materiałów. W podsumowaniu stwierdzono, że symulacje numeryczne mogą być wygodnym narzędziem doboru i projektowania właściwych rozwiązań osłon ekranujących.

"Zagrożenia elektromagnetyczne w państwach europejskich. Stacje bazowe telefonii komórkowej."

Stacje bazowe telefonii komórkowej są źródłami promieniowania elektromagnetycznego, które wzbudzają szerokie zainteresowanie w odniesieniu do skutków ekspozycji ludzi i środowiska. W państwach europejskich brak jest obecnie jednolitych uregulowań prawnych dotyczących kryteriów oceny i metodyki prowadzenia pomiarów zagrożeń elektromagnetycznych. W artykule omówiono rozwiązania, jakie stosują poszczególne państwa.

Żródła pól elektromagnetycznych - monitory ekranowe

Wyjaśniono zagadnienia związane z ekspozycją na pola elektromagnetyczne wytwarzane przez monitory ekranowe. Przedstawiono kryteria oceny ekspozycji pracowników wg aktualnie obowiązujących przepisów krajowych oraz opracowane przez TCO i MPR kryteria techniczne do oceny monitorów uwzględniające pola elektromagnetyczne i metodykę prowadzenia pomiarów. Zaprezentowano wyniki własnych badań pól elektromagnetycznych na przykładzie kilku współcześnie eksploatowanych monitorów z lampą kineskopową (CRT) i ciekłokrystalicznych (LCD). Wykazano, że z uwagi na niskie poziomy pól elektromagnetycznych wytwarzanych przez monitory nie ma potrzeby specjalnego ograniczania ekspozycji pracowników i nie ma uzasadnienia do prowadzenia pomiarów pól elektromagnetycznych na stanowiskach pracy przy monitorach.

Zależności metrologiczne w elektromagnetycznym polu bliskim anten mikrofalowych

W artykule omówiono definicję impedancji pola elektromagnetycznego w polu bliskim anten mikrofalowych oraz przedstawiono obliczenia wartości tej impedancji w odniesieniu do przykładowej anteny stacji bazowej GSM. Parametr ten został wprowadzony w rozporządzeniu ministra pracy ustanawiającym najwyższe dopuszczalne natężenia pól elektromagnetycznych dla pracowników. Uzyskane dane porównano z wartością impedancji falowej ośrodka. Przeprowadzona analiza wykazuje, że natężenia pola elektrycznego oraz magnetycznego są bardziej poprawnymi parametrami do pomiarów i oceny narażenia na pola mikrofalowe w polu bliskim anteny aniżeli gęstość mocy.

Kontrola i kształtowanie warunków pracy w polach i promieniowaniu elektromagnetycznym. Zakres częstotliwości od O Hz do 300 GHz

W artykule omówiono nowelizację i ujednolicenie zasad ograniczania ekspozycji zawodowej w polach elektromagnetycznych z pasma od 0 Hz do 300 GHz, które weszły do stosowania 23 lipca (Dz. U. nr 4/2001, poz. 36). Wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) oparto na wynikach analizy dotychczas obowiązujących polskich przepisów (ustanawianych od 1972 r.), zaleceń międzynarodowych, projektów norm europejskich, przeglądu światowej literatury dotyczącej efektów biologicznych i zdrowotnych związanych z ekspozycją na pola elektromagnetyczne oraz wynikach badań krajowych.

"Anteny łączności satelitarnej"

W artykule opisano konstrukcje najpopularniejszych rodzajów anten stosowanych w łączności satelitarnej. Podano praktyczne przykłady zastosowania takich anten i ich parametry. Omówiono również metody pomiarów anten satelitarnych.

Pole magnetostatyczne - źródła. pomiary, ocena

Pracownik może stykać się wśrodowisku pracy ze sztycznymi żródłami pola magnetostatycznego, którymi są magnesy stałe lub elektromagnesy oraz instalacje stałoprądowe. W środowisku pracy silne pola magnetostatyczne występują m.in. wokół tomografów oraz spektrometrów wykorzystujących zjawisko jądrowego rezonansu magnetycznego Nuclear Magnetic Resonance (NMR), przemysłowych urządzeń do elektrolizy oraz zespołów napędowych i zasilających elektrowozy i tramwaje, chwytaków i separatorów magnetycznych...
Artykuł przedstawia najczęściej spotykane w środowisku pracy źródła pól magnetostatycznych, a także stosowane metody pomiarowe oraz oceny ryzyka zawodowego związanego z występowaniem tego czynnika.

Jonizatory koronowe - ocena przydatności w oczyszczaniu powietrza pomieszczeń z cząstek pyłu (0.3-25um)

Pole magnetyczne wokół układów prądu stałego dużej mocy

Typowy układ zasilający odbiornik l prądu stałego dużej mocy (np. silnik) J- składa się z zespołu prostowniczego (diodowego lub tyrystorowego) przyłączonego do sieci prądu przemiennego trójfazowego 3x380 V/50 Hz oraz dławika zmniejszającego tętnienia prądu wyprostowanego. W razie konieczności przeprowadzenia oceny narażenia pracowników obsługujących takiego typu zestawy, wykonywane są pomiary natężenia pola magnetycznego wokół niego, a uzyskane wyniki porównywane z wartościami dopuszczalnymi, podanymi w przepisach krajowych. Ze względu na stosunkowo niskie napięcia zasilające oraz zamkniętą konstrukcję prostowników i odbiorników, tzn. umieszczenie w metalowych obudowach lub za siatką pełniącą rolę ekranu elektromagnetycznego, natężenia pola elektrycznego wokół układu są pomijalne w stosunku do wartości dopuszczalnych. Umieszczenie w dokumentacji stwierdzenia „urządzenie prądu stałego” sprawia, że najczęściej ocena narażenia ograniczana jest jedynie do pomiaru i rozpatrzenia pól magnetostatycznych. W niniejszym artykule rozważono zasadność takiego postępowania w zestawieniu z charakterystyką częstotliwościową skuteczności biologicznej oddziaływania pól magnetycznych na organizm ludzki. (...)