Neurologiczne skutki zawodowej ekspozycji na ołów
|
"Nie sklasyfikowane" 7-8/2008, str. 14-17
Paweł Gać, Marta Waliszewska
studenci V roku Wydziału Lekarskiego
lek. med. Marcin Zawadzki,
dr n.med. Rafał Poręba,
prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak
Akademia Medyczna we Wrocławiu
|
|
Narażenie na ołów stanowi w naszym kraju nadal istotny problem zdrowotny. W pracy zostały przedstawione aktualne poglądy dotyczące mechanizmów i skutków toksycznego wpływu ołowiu na układ nerwowy. Omówione zostały w szczególności wpływ ołowiu na centralny i obwodowy układ nerwowy, znaczenie ołowiu w powstawaniu nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego płodu, neuropsychologiczne skutki działania ołowiu na dzieci oraz mikromechanizmy zmian w układzie nerwowym w wyniku przewlekłej ekspozycji na ołów. Opisywane skutki ekspozycji na ołów powinny skłaniać do dalszej redukcji zawodowego i środowiskowego narażenia na ten metal, a istniejące rozbież- ności do kontynuowania badań w tej dziedzinie.
Gospodarka odpadami chemicznymi w mikro-, małych i średnich przedsiębiorstwach
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2008, str. 42-45
doc. dr hab. Zbigniew Makles ,
dr inż. Wojciech Domański
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono ogólne informacje o MŚP i MP prowadzących działalność usługowo- produkcyjną z wykorzystaniem substancji chemicznych oraz towarzyszącej jej generacji niebezpiecznych odpadów. Omówiono wymagania w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami chemicznymi oraz funkcjonowania systemu zbierania i gromadzenia odpadów, a także funkcjonowania przykładowego systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Podano również akty prawne obowiązujące w Polsce, dotyczące omawianego zagadnienia.
Suplementy diety - korzyści i działania niepożądane
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2008, str. 28-30
mgr Marzena Mieszkowska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy,
dr inż. Ewa Michota-Katulska
Warszawski Uniwersytet Medyczny
|
|
Suplementy diety są to skoncentrowane źródła witamin, minerałów lub innych substancji, wytworzone i wprowadzone do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie (w kapsułkach, tabletkach, proszku lub płynie). W artykule zostały omówione zarówno korzyści przyjmowania, jak i zagrożenia wynikające z nieprawidłowego stosowania preparatów uzupełniających dietę. W szczególności została zwrócona uwaga na towarzyszące ewentualne działania niepożądane, takie jak: przedawkowania tych preparatów, stosowanie w niewystarczających ilościach, interakcje z lekami, wpływ na wyniki badań diagnostycznych oraz przeciwwskazania przy niektórych chorobach.
Zagrożenia chemiczne i pyłowe w procesach produkcji wyrobów metalowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2008, str. 7-11
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące szkodliwych czynników chemicznych oraz pyłów występujących na stanowiskach produkcji wyrobów metalowych. Opisano procesy produkcyjne i materiały stosowane do produkcji. Wskazano czynniki chemiczne, które powinny być przedmiotem pomiarów oraz oceny narażenia zawodowego w poszczególnych grupach procesów.
Odory w środowisku pracy rolnika-hodowcy. Źródła, zagrożenia, usuwanie
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2008, str. 10-13
doc. dr hab. Zbigniew Makles,
dr inż. Wojciech Domański
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Środowisko pracy rolnika-hodowcy, nie jest wolne od zagrożeń powodowanych obecnością wielu czynników natury chemicznej, biologicznej, fizycznej. Wyjątkowo niebezpieczne są substancje chemiczne emitowane do powietrza pomieszczeń inwentarskich z materiału biologicznego : obornika, gnojówki i gnojowicy, charakteryzujące się nieprzyjemnym zapachem. W artykule wymieniono źródła powstawania i emisji substancji złowonnych, zagrożenia jakie stwarzają dla człowieka oraz sposoby ich usuwania z powietrza.
Ślady pestycydów - niebezpieczne dla człowieka i środowiska
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2008, str. 5-9
doc. dr hab. Zbigniew Makles,
dr inż. Wojciech Domański
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Chemiczne środki ochrony roślin mają olbrzymie znaczenie w powiększaniu efektywności i jakości produkcji rolnej. Jednak nieracjonalne ich stosowanie wywiera negatywny wpływ na środowisko i człowieka, jest przyczyną wielu chorób oraz zatruć pracowników rolnych i konsumentów produktów spożywczych. Prowadzona w UE strategia zrównoważonego stosowania pestycydów ma doprowadzić do eliminacji zagrożeń jakie związane są z ich stosowaniem. W artykule omówiono uregulowania prawne, kierunki działań zapobiegawczych i ochronnych w zakresie zdrowia człowieka, kryteria klasyfikacji pestycydów oraz problemy kontroli analitycznej śladowych pozostałości pestycydów w żywności na podstawie norm i procedur badawczych. Wskazano kierunki ograniczania zużycia pestycydów.
Niebezpieczne substancje chemiczne emitowane z farb drukowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2006, str. 20-23
mgr Joanna Kowalska,
mgr Ivan Makhniashvili,
dr Małgorzata Pośniak
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"Farby drukowe - wieloskładnikowe mieszaniny substancji chemicznych o różnych właściwościach fizykochemicznych i toksycznych, mogą stanowić zagrożenia dla zdrowia pracowników, zarówno na etapie ich produkcji, jak również w procesie drukowania.
W artykule przedstawiono substancje chemiczne mogące występować w powietrzu na stanowiskach pracy w zakładach poligraficznych. Wskazano, że głównym źródłem emisji substancji chemicznych szkodliwych dla zdrowia pracowników są rozpuszczalniki zawarte w spoiwach oraz rozcieńczalniki farb drukowych. "
Smog w środowisku miejskim
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2006, str. 20-23
mgr inż. Ivan Makhniashvili,
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono informacje o negatywnych oddziaływaniach przemysłu i transportu na skład powietrza atmosferycznego w miastach oraz o przemianach fizycznych i chemicznych emitowanych zanieczyszczeń tworzących swoisty stan powietrza zwany smogiem. Przedstawiono także kierunki działań zmierzających do zminimalizowania lub wyeliminowania procesów towarzyszących tworzeniu się smogu w powietrzu miejskim.
Narażenie na metale i ich związki w procesach produkcji szkła
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2006, str. 28-30
mgr inż. Dorota Kondej
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące występowania metali i związków metali w procesach produkcji wyrobów szklanych. Przybliżono historię wytwarzania szkła. Opisano etapy procesu produkcyjnego, klasyfikację szkła opartą na składzie chemicznym oraz rodzaje produktów wytwarzanych przez przemysł szklarski. Omówiono surowce zawierające metale i związki metali dodawane w procesie produkcyjnym w celu poprawienia właściwości użytkowych wyrobów szklanych, ale mogących stanowić też istotne zagrożenie dla zdrowia pracowników zatrudnionych przy produkcji wyrobów ze szkła.
Zagrożenia organicznymi związkami metali w procesach produkcji i przetwarzania polichlorku winylu
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/2006, str. 28-30
mgr Jolanta Surgiewicz
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono zagadnienia związane ze stosowaniem organicznych związków metali przy produkcji i przetwarzaniu polichlorku winylu (PVC). Przedstawiono grupy i rodzaje organicznych związków metali, aktualnie stosowanych jako stabilizatory PVC, do produkcji określonych produktów użytkowych. Wyniki wstępnych pomiarów stężeń związków cynoorganicznych, stosowanych jako stabilizatory, w kilku wybranych procesach przemysłowych wskazują na obecność tych związków w środowisku pracy.
Ocena szkodliwości farb
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2006, str. 8-10
dr Krzysztof M. Benczek
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy,
mgr inż. Stanisław Gorzkowski
Instytut Mechaniki Precyzyjnej
|
|
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące emisji szkodliwych substancji chemicznych przy stosowaniu farb ekologicznych. Omówiono podstawowe rodzaje farb ekologicznych, ogólnie uznawanych za bezpieczne i rodzaje substancji emitowanych na poszczególnych etapach ich stosowania. Podano także sposób określania szkodliwości różnych rodzajów farb.
Zagrożenia chemiczne w przemyśle farmaceutycznym
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2006, str. 4-7
dr Magdalena Galwas
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Pracownicy przemysłu farmaceutycznego mogą być narażeni na wiele niebezpiecznych substancji chemicznych. W artykule omówiono główne zagrożenia związane z dermalnym i inhalacyjnym narażeniem na substancje farmakologicznie czynne. Przedstawiono substancje z grupy przeciwnowotworowych cytostatyków, hormonów sterydowych oraz antybiotyków zaklasyfikowanych do niebezpiecznych farmaceutyków. Przedstawiono także zasady kontroli narażenia zawodowego na niebezpieczne substancje farmaceutyczne.
Niekontrolowane procesy spalania jako źródła powstawania dioksyn i furanów
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2006, str. 8-11
dr Małgorzata Szewczyńska,
mgr Elżbieta Ekiert,
dr Małgorzata Pośniak
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Artykuł zawiera ogólne informacje dotyczące procesów niekontrolowanego spalania jako źródeł powstawania trwałych związków organicznych, w tym dioksyn i furanów. W artykule przedstawiono podstawowe przepisy prawne dotyczące uwalniania dioksyn do środowiska oraz omówiono zagrożenia zdrowia człowieka związane z ich emisją.
Oznaczanie mgły olejowej w powietrzu na stanowiskach pracy metodą wagową
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2005, str. 11-14
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy,
dr inż. Kazimierz Bednarek,
dr inż. Zbigniew Szydło
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
|
|
W artykule podano wybrane informacje na temat stosowania mgły oleju mineralnego do smarowania mechanizmów maszyn, a także obowiązujące w Polsce wartości dopuszczalnych stężeń olejów mineralnych i omówiono metody stosowane do oznaczania mgły olejowej w powietrzu na stanowiskach pracy.
Na podstawie wyników badań rozpoznawczych zaproponowano alternatywny, wagowy sposób pomiaru ilości oleju osadzającego się na filtrach z pobranych próbek powietrza, łatwiejszy w realizacji i mniej kosztowny od obecnie stosowanego sposobu pomiaru za pomocą spektrofotometru.
Produkcja okuć budowlanych i galanterii metalowej - analiza zagrożeń
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2005, str. 12-14
dr Ewa Gawęda,
mgr inż. Dorota Kondej
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące szkodliwych czynników środowiska pracy występujących przy produkcji różnego rodzaju okuć budowlanych i meblowych oraz galanterii metalowej. Scharakteryzowano zakłady produkujące akcesoria metalowe oraz asortyment wytwarzanych wyrobów. Opisano etapy procesu produkcyjnego. Przedstawiono zagrożenia czynnikami chemicznymi i fizycznymi oraz możliwe skutki zdrowotne
Dioksyny w procesach spalania odpadów medycznych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2005, str. 5-8
dr Małgorzata Szewczyńska,
mgr Elżbieta Ekiert,
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Artykuł zawiera ogólne informacje dotyczące spalarni odpadów medycznych, między innymi z terenu województwa mazowieckiego, głównie pod kątem emisji dioksyn i furanów. Przedstawiono i omówiono również uzyskane wyniki analizy PCDDs/Fs w próbkach popiołów pobieranych z przyszpitalnych spalarni odpadów medycznych.
Złowonne gazy w środowisku pracy
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2005, str. 12-16
doc. dr hab. Zbigniew Makles,
dr inż. Magdalena Galwas-Zakrzewska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule opisano związki chemiczne określane jako substancje wywołujące nieprzyjemne odczucia węchowe charakteryzowane słowem odór, fetor lub smród, często też zwane gazami złowonnymi. Powstają one w środowisku w różnych warunkach i jako połączenia lotne przechodzą do powietrza. Wyjątkowa ich uciążliwość może występować w miejscach pracy powodując dyskomfort przebywających tam ludzi, a przy dłuższych ekspozycjach stwarzając poważne zagrożenie dla zdrowia i życia człowieka.
Ocena ryzyka zawodowego - narażenie na czynniki chemiczne (1)
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2005, str. 27-31
dr Małgorzata Pośniak
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono zaproponowane przez Advisory Committee on Safety, Hygiene and Health Protection at Work of European Commission Employment and Social Affairs zasady oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na czynniki chemiczne w środowisku pracy, dla których nie ma ustalonych wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń. Podstawą tej oceny są zagrożenia dla zdrowia powodowane przez czynniki chemiczne, ich zdolność przedostawania się do powietrza na stanowiskach pracy oraz używana ilość.
Zagrożenia czynnikami chemicznymi przy wylewaniu posadzek z betonu i tworzyw sztucznych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2005, str. 20-23
dr inż. Wojciech Domański,
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule opisano współczesne rodzaje i typy posadzek - elementów konstrukcyjnych odgrywających ważna rolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy człowieka. Omówiono rodzaje zagrożeń jakie są udziałem zatrudnionych przy nakładaniu posadzek w obiektach przemysłowych i użyteczności publicznej, rodzaje i formy wydzielających się zanieczyszczeń i sposoby przeciwdziałania negatywnym skutkom oddziaływania tych zanieczyszczeń na organizm człowieka
Arsen i jego związki w środowisku pracy - zagrożenia, ocena narażenia
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2005, str. 26-28
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule podano podstawowe informacje nt. właściwości fizykochemicznych, stosowania, toksyczności, wartości normatywów higienicznych arsenu i jego związków. Omówiono znormalizowane metody oznaczania arsenu w powietrzu na stanowiskach pracy i przedstawiono nowoopracowaną metodę oznaczania arsenu i jego związków z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej z kuwetą grafitową. Rozważono problemy związane z oceną narażenia zawodowego dla arsenu i związków arsenu, z których niektóre zostały sklasyfikowane jako rakotwórcze kategorii 1.
Nanomateriały - nowe możliwości, nowe zagrożenia
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2005, str. 2-4
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Nanotechnologia - interdyscyplinarna dziedzina wiedzy jest najbardziej dynamicznie rozwijającą się technologią, która pozwala sięgać po same elementarne cząsteczki materii - atomy i budować z nich urządzenia, maszyny i różne materiały. Niedawno odkryte nanocząsteczki materii zbudowanej z węgla - fulereny i nanorurki oraz podobne do nich wielkością cząsteczki metali i ich tlenków zaczynają odgrywać w gospodarce ogromną rolę, która w perspektywie czasu może doprowadzić do poważnych zmian w życiu człowieka. W artykule zebrano wybrane informacje o nowych nanomateriałach, ich wykorzystaniu oraz zagrożeniach, które ze sobą niosą w tym zakresie.
Odlewnictwo żeliwa - zagrożenia chemiczne
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2004, str. 15-16
mgr. Ivan Makhniashvili,
dr inż. Małgorzata Szewczyńska,
mgr. Elżbieta Ekiert
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"Odlewnictwo żeliwa należy do gałęzi przemysłu o zwiększonym ryzyku zawodowym. Podczas całego procesu produkcji odlewów pracownicy są narażeni na niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe czynniki, które mogą być przyczyną chorób zawodowych oraz wypadków przy pracy. W artykule przedstawiono wyniki badań narażenia zawodowego na substancje chemiczne w pięciu odlewniach żeliwa. Przeprowadzone badania wykazały obecność benzenu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), substancji o działaniach rakotwórczych, na około 80% objętych badaniami stanowiskach pracy. Stężenia benzenu były w zakresie od 0,0016 do 1,56 mg/m3, natomiast WWA od 0,0008 do 0,15 µg/m3."
Spalanie odpadów komunalnych - ryzyko zdrowotne
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2004, str. 25-26
prof.. Dr hab.. Andrzej Starek
Collegium Medicum
Uniwerytetu Jagiellońskiego
|
|
W artykule omówiono zagadnienie spalania odpadów komunalnych (SOK) w aspekcie narażenia zdrowotnego osób mieszkających w pobliżu instalacji SOK oraz pracowników tych instalacji. Przytoczone dane z piśmiennictwa o wynikach badań epidemiologicznych nad zdrowotnymi skutkami narażenia na czynniki chemiczne emitowane przez SOK są rozbieżne, ale stanowią wstępny sygnał o prawdopodobnym ryzyku zdrowotnym.
Biocydy w środowisku pracy
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2004, str. 26-28
dr inż. Magdalena Galwas-Zakrzewska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Substancje i preparaty biobójcze są wykorzystywane w celu ochrony przed szkodliwymi czynnikami biologicznymi. W ustawodawstwie polskim i europejskim dotyczącym produktów biobójczych wprowadzono konieczność rejestracji na podstawie przeprowadzonej oceny ryzyka. Produkty biobójcze zostały sklasyfikowane w 23 grupach podzielonych na cztery główne kategorie. W artykule omówiono ryzyko wystąpienia narażenia zawodowego na substancje biobójcze w różnych gałęziach przemysłu. Ryzyko związane z narażeniem pojawia się zarówno w czasie produkcji, dystrybucji jak i stosowania produktów. Pracownicy narażeni są przede wszystkim przez drogi oddechowe i skórę.
Dianowe żywice epoksydowe - zagrożenia czynnikami chemicznymi
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2004, str. 16-20
dr inż. Wojciech Domański
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule omówiono zagrożenia czynnikami chemicznymi występującymi podczas produkcji i przetwórstwa dianowych żywic epoksydowych. Same żywce epoksydowe nie stwarzają zagrożenia dla pracowników, lecz surowce stosowane do ich produkcji oraz do ich modyfikacji i utwardzania są substancjami szkodliwymi i niebezpiecznymi dla zdrowia. W artykule w formie tabel zestawiono podstawowe informacje o niebezpiecznych i szkodliwych substancjach najczęściej stosowanych przy produkcji i przetwórstwie dianowych żywic epoksydowych.
Zanieczyszczenia chemiczne w środowisku pracy biurowej - ocena narażenia
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2004, str. 21-25
dr Małgorzata Pośniak,
mgr. Ivan Makhniashvili,
mgr. Ewa Kozieł,
dr inż. Elżbieta Jankowska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Chemiczne zanieczyszczenia powietrza mają istotny wpływ na jakość powietrza w pomieszczeniach pracy biurowej. W artykule omówiono wyniki badań i oceny narażenia na lotne związki organiczne w 50 pomieszczeniach budynków biurowych. Przeprowadzone badania identyfikacyjne wykazały obecność wieloskładnikowych mieszanin związków chemicznych. Związki te występowały w stężeniach, które mogą mieć wpływ na występowanie syndromu chorego budynku SBS u pracowników, szczególnie w budynkach nie klimatyzowanych. Ze względu na brak w przepisach krajowych kryteriów umożliwiających ocenę czystości powietrza i oceny narażenia na substancje chemiczne w pomieszczeniach pracy biurowej, zaproponowano stosowanie jako wartości dopuszczalnej - stężenie TVOCs - 200 mg/m3. Przeprowadzone badania wykazały przekroczenie tej wartości w 58% badanych pomieszczeń w budynkach z systemem wentylacji naturalnej oraz w 45% badanych pomieszczeń w budynkach klimatyzowanych.
Ozon bezpieczeństwo ludzi i środowiska
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2004, str. 25-28
doc. dr hab. Zbigniew Makles,
dr inż. Magdalena Galwas-Zakrzewska
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Ozon odgrywa fundamentalną rolę w zachowaniu życia na Ziemi. Jego obecność w stratosferze zapobiega destruktywnemu oddziaływaniu promieniowania ultrafioletowego na przyrodę ożywioną, ma również wpływ na warunki pogodowe w różnych strefach geofizycznych globu ziemskiego. W materiale przedstawiono informacje o tym połączeniu, jego gospodarczym znaczeniu i wykorzystaniu oraz o czynnikach chemicznych zubożających warstwę ozonowa, a także o zagrożeniach dla ludzi i środowiska powodowanych zmniejszaniem się zawartości ozonu w atmosferze ziemskiej. Podano również przepisy prawne związane z ogólnie pojętą ochroną środowiska.
Szkodliwe substancje chemiczne emitowane przez wybrane urządzenia biurowe
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2004, str. 19-23
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"Przedstawiono wyniki pomiarów stężeń szkodliwych substancji chemicznych emitowanych podczas pracy urządzeń biurowych (kserokopiarki, drukarki laserowe). Badaniami objęto 35 pomieszczeń w 5 budynkach biurowych usytuowanych w Warszawie. Wykonano pomiary ozonu oraz tlenków azotu. Do oznaczania ozonu zastosowano metodę wg PN-Z-04007-2:1994, tlenki azotu oznaczano przy użyciu wskaźników rurkowych.
Wyniki badań wskazują na brak zagrożenia tlenkami azotu zarówno pomieszczeniach, w których urządzenia biurowe pracują z niewielkim nasileniem (drukowanie pojedynczych stron tekstu na użytek własny) jak i w pomieszczeniach kserokopiarni. Ponadto nawet w pomieszczeniach kserokopiarni, w których urządzenia biurowe pracowały intensywnie poziom ozonu nie przekraczał 0,1 mg/m3."
Bezpieczeństwo pracy przy magazynowaniu i transporcie ropy naftowej oraz produktów ropopochodnych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2004, str. 15-20
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
W artykule przedstawiono ogólne informacje związane z ropą naftową i jej produktami, dokonano krótkiego przeglądu jej właściwości fizykochemicznych, przedstawiono sposoby magazynowania i transportu. Podano w skrócie negatywne skutki oddziaływania produktów petrochemicznych oraz formy i sposoby ochrony dróg oddechowych i skóry człowieka.
Zagrożenia metalami ciężkimi w procesach nakładania powłok antykorozyjnych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2003, str. 6-9
mgr. Jolanta Surgiewicz
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"Technologie nakładania powłok ochronnych są, dla pracowników tego działu przemysłu, źródłem zagrożenia metalami ciężkimi, wśród których: nikiel, chrom (VI) i kadm oraz ich związki są zaliczane do substancji rakotwórczych. Najbardziej popularnymi procesami galwanicznymi powadzonymi obecnie w kraju są: chromowanie, niklowanie, cynowanie, kadmowanie i cynkowanie.
Do oznaczania metali oraz ich związków zawartych w powietrzu na stanowiskach pracy zastosowano metodę absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA) z elektrotermiczną atomizacją i atomizacją w płomieniu, której optymalizacja stanowi podstawę do uzyskania prawidłowego wyniku analitycznego. Oznaczenie stężeń metali i ich związków w powietrzu na stanowiskach pracy w różnych technologiach nakładania powłok ochronnych umożliwi ocenę narażenia pracowników tego działu przemysłu."
Wpływ biokomponentów na skład spalin silnikowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2003, str. 10-13
dr inż. Magdalena Galwas-Zakrzewska,
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Motoryzacja wprowadza do środowiska naturalnego wiele zanieczyszczeń. Według światowych wyliczeń transport jest źródłem 20% emitowanego do atmosfery ditlenku węgla. Udział ten będzie wzrastał w przyszłości w miarę rozwoju przemysłu motoryzacyjnego na świecie, opartego na konwencjonalnych paliwach. Nadzieją dla środowiska naturalnego, w tym także dla człowieka, jest wprowadzenie biopaliw, których wykorzystanie prawdopodobnie spowoduje spadek emisji zanieczyszczeń. W artykule przedstawiono wyniki badań związanych z wielkością emisji zanieczyszczeń w zależności od rodzajów paliw, z uwzględnieniem biopaliw.
Kadm i jego związki w środowisku pracy - zagrożenia, ocena ryzyka zawodowego
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2003, str. 17-19
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"W artykule podano podstawowe informacje na temat właściwości fizykochemicznych, stosowania, toksycznoúci, wartości normatywów higienicznych kadmu i jego związków. Omówiono znormalizowane metody oznaczania kadmu w powietrzu na stanowiskach pracy i przedstawiono nowo opracowaną metodę oznaczania kadmu i jego związków z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej z kuwetą grafitową. Rozważono problemy związane z oceną narażenia zawodowego w odniesieniu do kadmu i jego związków."
Biopaliwa w polityce ekologicznej Unii Europejskiej
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2003, str. 40-42
dr inż. Magdalena Galwas-Zakrzewska,
doc. dr hab. Zbigniew Makles
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"Autorzy przedstawili politykę ekologiczną i stan formalnoprawny Unii Europejskiej w zakresie wykorzystania biopaliw w pojazdach mechanicznych. Na podstawie zaleceń Protokółu z Kyoto, związanych z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych, głównie ditlenku węgla, w Unii Europejskiej zwrócono uwagę na alternatywne źródła energii dla pojazdów mechanicznych - biopaliwa.
Odpowiednie dyrektywy w tej sprawie przewidują stopniowy wzrost podaży na rynku biopaliw oraz ich zawartości w tradycyjnym paliwie węglowodorowym."
Substancje emitowane z palących się świec
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2003, str. 29-31
doc. dr hab. Zbigniew Makles,
dr Małgorzata Pośniak
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
"W artykule zebrano informacje związane z niebezpieczeństwem nadmiernego iluminowania palącymi się świecami pomieszczeń mieszkalnych i publicznych.
Surowce, z których produkuje się wyroby świecarskie w trakcie palenia się emitują do otoczenia różne związki chemiczne szkodliwe dla człowieka. Należą do nich: sadza, benzen, toluen, aldehydy, czasem tlenki metali i inne połączenia.
Dbając o swoje zdrowie, należy ograniczyć do niezbędnego minimum ilość równocześnie palących się świec."
Zagrożenia nitrozoaminami na stanowiskach pracy w przemyśle gumowym
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2003, str. 20-22
dr inż. Wojciech Domański
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Artykuł wskazuje źródła i prekursory N-nitrozoamin w wyrobach gumowych. Badania prowadzone w kilkunastu zakładach przemysłu gumowego na około 150 stanowiskach pracy wykazały, że w 2/3 przypadków występowały N-nitrozoaminy. Najczęściej występującymi N-nitrozoaminami w powietrzu na stanowiskach pracy są NDME, NMEA, NDEA i NPIP. W połowie zbadanych próbek stężenie N-nitrozoamin nie przekraczało 1 µg/m3.
Nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w środowisku
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2003, str. 17-20
mgr. Ivan Makhniashvili
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
|
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) i ich nitrowe pochodne (nitro-WWA) są to związki chemiczne występujące w środowisku człowieka, będące składnikiem produktów pochodzenia naturalnego jak również powstają w wyniku procesów termicznych. Związki te są sklasyfikowane jako substancje szkodliwe, wykazujące działania rakotwórcze oraz mutagenne. Zanieczyszczają powietrze atmosferyczne, powietrze na stanowiskach pracy, a także inne media środowiska naturalnego.
Własności palne trichloroetylenu
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 2/2003, str. 25-27
prof. dr hab. inż. Józef Głowiński,
dr inż. Teresa Baczyńska,
prof. dr inż. Mieczysław Seweryniak,
Instytut Technologi Nieorganicznej
i Nawozów Mineralnych Politechniki Wrocławskiej
mgr. inż. Leszek Maciszewski
Zakłady Azotowe w Tarnowie - Mościcach S.A.
|
|
W artykule dokonano oceny własności palnych i wybuchowych trichloroetylenu według różnych źródeł literaturowych i unormowań prawnych. Wykonano pomiary temperatury zapłonu w tyglu zamkniętym według obowiązującej normy PN-EN 22719 (2000). Stwierdzono doświadczalnie, że TRI nie zapala się w warunkach opisanych w normie. Przeprowadzane badania i analiza wskazują na nieprawidłowość klasyfikowania urządzeń i osprzętu elektrycznego stosowanego w obecności TRI do grupy IIA.
Oznaczanie metali w powietrzu na stanowiskach pracy - technika ASA
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2002, str. 25-27
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Omówiono techniki stosowane do oznaczania metali i ich związków w powietrzu na stanowiskach pracy, w szczególności absorpcyjną spektrometrię atomową (ASA) - z płomieniem oraz kuwetą grafitową. Przedstawiono jej najważniejsze zalety, a także ograniczenia w stosowaniu w celu oceny ryzyka zawodowego. Podano przykłady opracowanych ostatnio metod oznaczania szkodliwych metali z zastosowaniem ASA - beryl, pentatlenek wanadu, pary rtęci.
Substancje niebezpieczne powstające podczas poważnych awarii przemysłowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2002, str. 14-18
prof. dr hab. inż. Jerzy S. Michalik,
mgr. Agnieszka Gajek
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Przedstawiono wyniki analiz kilkuset poważnych awarii przemysłowych. Omówiono dane charakteryzujące częstotliwość występowania awarii w zależności od rodzajów działalności przemysłowej oraz operacji procesowych. Przedstawiono informacje o substancjach uczestniczących w awariach oraz o powstawaniu w ich trakcie niebezpiecznych substancji nie występujących w normalnych warunkach procesu lub magazynowania.
Środki ochrony indywidualnej przed czynnikami biologicznymi i chemicznymi
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 12/2001, str. 3-5
dr inż. Katarzyna Majchrzycka
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
W artykule przedstawiono w sposób bardzo syntetyczny wymagania, kryteria ochronne oraz skuteczność środków ochrony układu oddechowego i kompletnych ochron. Opisano również przykładowe zestawy środków ochronnych przed szczególnie niebezpiecznymi czynnikami chemicznymi i biologicznymi. Wskazano na potrzebę opracowania ochron indywidualnych do celów ewakuacji dla dzieci i niemowląt.
Substancje chemiczne w przemyśle farmaceutycznym
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2001, str. 20-23
mgr. inż. Małgorzata Kupczewska-Dobecka,
mgr. inż. Katarzyna Konieczko,
prof. dr hab . Sławomir Czerczak
Instytut Medycyny Pracy w Łodzi
|
|
Przedstawiono podstawowe obowiązki producentów i dystrybutorów środków farmaceutycznych, wykorzystujących w swoim zakładzie różnorodne substancje chemiczne w świetle przepisów dotyczących substancji i preparatów chemicznych, dostosowanych do standardów prawnych UE. Istnieje konieczność sporządzania kart charakterystyki produktów niebezpiecznych oraz icn bezpłatnego udostępniania odbiorcy.
Pentatlenek wanadu w środowisku pracy - zagrożenia i oznaczanie
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2001, str. 18-21
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Przedstawiono właściwości, szkodliwe działanie na organizm człowieka oraz występowanie najważniejszego ze związków wanadu, pentatlenku wanadu (V2O5) w polskim przemyśle. W związku z obniżeniem wartości NDS dymów i pyłów V2O5 opracowano nową metodę oznaczania związku w powietrzu na stanowiskach pracy, metodę dostosowaną do aktualnie obowiązującej wartości NDS.
Zagrożenia chemiczne w przemyśle garbarskim
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2001, str. 6-9
dr inż. Wojciech Domański,
mgr. Jolanta Surgiewicz
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Garbowanie skóry obejmuje wiele procesów chemicznych i operacji mechanicznych. Stopień zagrożenia czynnikami chemicznymi zależy od rodzaju prowadzonego procesu chemicznego i operacji mechanicznej. Rodzaje zanieczyszczeń chemicznych występujących w powietrzu na stanowiskach pracy warsztatu mokrego, garbowania i wykańczania mokrego są podobne lecz ich stężenia są na różnym poziomie. Całkiem inny rodzaj związków chemicznych występuje w powietrzu na stanowiskach pracy wykańczania końcowego.
Narzędzia wspomagające zarządzanie bezpieczeństwem pracy w przedsiębiorstwie - karty charakterystyk substancji niebezpiecznych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2001, str. 3-6
doc. Dr Halina Puchalska
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Niebezpieczne substancje chemiczne stanowią potencjalne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, przede wszystkim w środowisku pracy, jak również w środowisku naturalnym. Kompleksowa informacja o niebezpiecznych właściwościach poszczególnych substancji, rodzaju i rozmiarach stwarzanego przez nie zagrożenia oraz o zasadach postępowania z nimi umożliwia racjonalną i efektywną politykę w zakładach pracy, a także - w razie awarii - ochronę ludzi i środowiska naturalnego poza zakładem przemysłowym.
Najbardziej uniwersalną formą przedstawienia najważniejszych informacji o substancjach chemicznych są karty charakterystyk substancji niebezpiecznych. Stanowią one istotny element programowania właściwej profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej w środowisku pracy i życia człowieka. Są ważnym krokiem w procesie dostosowania naszego kraju do międzynarodowych uregulowań prawnych, stosownie do zobowiązań Polski wynikających z art. 68 Układu Europejskiego, ustanawiającego stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotą Europejską i ich państwami członkowskimi, sporządzonego w Brukseli 16 grudnia 1991 r., a który wszedł w życie l .02.1994 r.
Opracowywanie kart charakterystyk substancji niebezpiecznych jest więc jedną z form zapobiegania szkodliwemu działaniu substancji chemicznych. Obowiązek określenia zasad bezpieczeństwa przy produkcji, stosowaniu i transporcie substancji chemicznych wynika zarówno z dyrektyw Unii Europejskiej jak i konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP).
 |
Metoda oznaczania berylu do oceny narażenia zawodowego
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2001, str. 22-24
dr Ewa Gawęda,
mgr. Maria Madej
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
W niniejszym artykule przedstawiono metody oznaczania berylu w powietrzu na stanowiskach pracy w aspekcie obowiązujących normatywów higienicznych. W Polsce wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla berylu i jego związków (w przeliczeniu na Be) wynosi 0,001 mg/m3, a wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh)- 0,003 mg/m3.
Podstawę pierwszej z przedstawionych metod stanowi metoda według NIOSH, z zastosowaniem techniki absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA) z płomieniem podtlenek azotu-acetylen. Czułość tej metody jest jednak stosunkowo mała. Najmniejsze stężenie berylu, jakie można oznaczyć stosując metodę wg NIOSH, wynosi 0,3 µg/ml, co dla próbki powietrza o objętości 5001 odpowiada stężeniu 0,0006 mg/m3, a 10001 - 0,0003 mg/m3. Przeprowadzone badania doświadczalne miały na celu sprawdzenie, czy metodą płomieniową ASA można oznaczać stężenia berylu przynajmniej od poziomu 1/4 wartości NDS.
Pomiary absorbancji wykonywano za pomocą spektrometru absorpcji atomowej wyposażonego w: lampę z katodą wnękową do oznaczania berylu, komputer, kompresor powietrza (stały przepływ powietrza 4,5 l/min). (...)
|
Ocena narażenia pracowników w środowisku pracy z wykorzystaniem krótkoterminowych stężeń dopuszczalnych: stężenia chwilowego (NDSCh) i pułapowego (NDSP)
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2001, str. 25-27
|
|
XXXIV posiedzenie Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy
Najwyższe dopuszczalne stężenia substancji szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (NDS) z definicji mogą być przekraczane pod warunkiem, że przekroczenie zostanie skompensowane w ciągu tego samego dnia pracy przez równoważną obniżkę stężeń poniżej poziomu NDS. Uciążliwość lub szkodliwość dla zdrowia przekroczenia wartości NDS w ciągu 8-godzinnego dnia pracy zależy nie tylko od wielkości przekroczeń, czasu ich trwania i częstotliwości, ale przede wszystkim od specyfiki biologicznego działania poszczególnych substancji, na którą składają się: ilość substancji wchłoniętej do organizmu, metabolizm, zdolności do kumulowania oraz miejscowe działanie drażniące.
Na podstawie wartości NDS nie można wnioskować o uciążliwości czy szkodliwości substancji działającej na człowieka w wyższych stężeniach niż NDS, ale w czasie krótszym niż 8 godzin. Jeżeli więc w środowisku pracy mogą wystąpić krótkoterminowe stężenia przekraczające NDS, wówczas ze względu na bezpieczeństwo pracujących, powinny być podjęte ograniczenia wielkości i czas trwania tych przekroczeń uwzględ; niające specyfikę działania konkretnej substancji. (...)
|
Kobalt w środowisku pracy - zagrożenia i oznaczanie
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2000, str. 21-23
dr EWA GAWĘDA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Narażenie na kobalt w warunkach przemysłowych występuje w postaci dymów i pyłów. Wchłaniane są one drogą oddechową wywołując głównie zatrucia przewlekłe. W zatruciu przewlekłym najczęściej spotykanymi objawami są: kaszel, stany zapalne jamy nosowo-gardłowej, oskrzeli i płuc oraz zwłóknienie tkanki płucnej. Ponadto obserwuje się niewydolność układu oddechowego i uszkodzenie mięśnia sercowego, obniżenie ciśnienia krwi, anemię, upośledzenie funkcji tarczycy i wiele innych. Ostre zatrucia metalicznym kobaltem zdarzają się rzadko i sprowadzają się do silnych ataków astmy oskrzelowej. Brak jest danych o wchłanianiu metalicznego kobaltu drogą pokarmową i przez skórę. Wiadomo natomiast, że wchłania się on z miejsca podskórnej implantacji. Spotykane są również skórne odczyny alergiczne, szczególnie u osób uczulonych na kobalt, objawiające się głównie wypryskiem kontaktowym na dłoniach. (...)
Oleje mineralne - metody oznaczania
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/2000, str. 24-25
dr inż. Danuta Kijeńska
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Centralnego Instytutu Ochrony Pracy
|
|
Oleje mineralne są mieszaninami ciekłych węglowodorów o długich łańcuchach węglowych i temperaturze wrzenia powyżej 300°C. Skład olejów jest różny, w zależności od pochodzenia ropy i technologii jej przerobu. Zróżnicowanie fizykochemicznych właściwości różnych typów olejów mineralnych powoduje, że są one szeroko stosowane w przemyśle. Stosuje sieje jako smary, środki ochronne przeciw korozji metali, czynniki chłodzące i hartujące, separatory w przemyśle ceramicznym i budowlanym, środki zmiękczające przy produkcji tworzyw sztucznych, surowce napędowe, komponenty kosmetyków i leków. W trakcie procesów technologicznych oleje mineralne wraz z domieszkami i zanieczyszczeniami przechodzą do atmosfery, stanowiąc zagrożenie dla pracowników. W artykule omówiono metody oznaczania olejów mineralnych w powietrzu, ujęte w polskich normach
Łączne działanie toksyczne niektórych rozpuszczalników organicznych na organizm
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/2000, str. 1-5
dr Jolanta Skowroń
mgr Lidia Zapór
mgr Małgorzata Gołofit-Szymczak
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
|
Łączne działanie toksyczne jest to biologiczne działanie dwu lub więcej substancji chemicznych, pobranych lub podanych - a następnie wchłoniętych do organizmu równocześnie lub bezpośrednio po sobie.
Badania łącznego działania toksycznego stanowią obecnie jedno z podstawowych i trudnych zadań toksykologii o znaczeniu praktycznym. Obejmują one ocenę możliwych modyfikacji toksycznego działania jednej substancji przez inną i mechanizmów odpowiedzialnych za te modyfikacje.
Wzajemne oddziaływanie dwu lub więcej substancji chemicznych w obrębie dowolnego układu nosi miano interakcji. Teoretyczna możliwość interakcji znanych substancji chemicznych przekracza zdolności przewidywania. Ważne są również ilościowe różnice skutków interakcji, wynikające ze zróżnicowanych dawek lub stężeń substancji chemicznych wchłanianych do organizmu.
Skóra - zagrożenia chemiczne
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 9/2000, str. 24-25
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
Skóra stanowi najważniejszą barierę oddzielającą organizm ludzki od środowiska zewnętrznego, jest jednak przepuszczalna dla bardzo wielu substancji chemicznych.
Wiele czynników może zwiększyć wydajność wchłaniania przez skórę. Do najważniejszych należą: stan skóry, różnice anatomiczne, wiek, temperatura, wilgotność.
Podczas bezpośredniego kontaktu ze skórą niektóre substancje chemiczne mogą niszczyć jej warstwę ochronną, powodować wysuszenie, chropowatość i owrzodzenie. Stan taki określa się jako wyprysk z podrażnienia, czy wyprysk toksyczny. Substancje, które powodują tę postać zmian chorobowych na skórze, na ogół nazywa się substancjami pierwotnie drażniącymi. Najważniejsze substancje pierwotnie drażniące to zasady, kwasy, rozpuszczalniki organiczne, mydła i środki piorące.
Zmiany uczuleniowe na skórze przypominają często zmiany, które stwierdza się podczas zapalenia skóry (występowanie świądu, pieczenie skóry, pojawienie się plam rumieniowych, grudek, pęcherzyków, złuszczenia naskórka rąk, przedramion, twarzy). Choroby uczuleniowe skóry to wyprysk kontaktowy uczuleniowy (alergiczny) występujący u pracowników mających kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi o właściwościach uczulających. Schorzenie to w ostatnich latach dominuje wśród chorób zawodowych skóry. (...)
|
"Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w procesach stosowania asfaltów"
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 7-8/2000, str. 10-13
dr MAŁGORZATA POŚNIAK,
mgr IVAN MAKHNIASHVILI,
mgr JOANNA KOWALSKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Asfalty (masy bitumiczne) są produktami rafinacji ropy naftowej lub pochodzenia naturalnego. Są to stałe lub półstałe substancje charakteryzujące się właściwościami wiążącymi, po ogrzaniu przechodzące w ciecz. Dobrze rozpuszczają się w disiarczku węgla. Dokładny ich skład chemiczny jest trudny do określenia ze względu na różny skład ropy naftowej, z której są otrzymywane. Zawierają głównie węglowodory pierścieniowe aromatyczne i/lub naftenowe oraz nasycone. Charakteryzuj ą się niewielką reaktywnością chemiczną. Cząsteczki obecne w asfaltach są kombinacjami wchodzących w skład ropy naftowej grup związków o dobrze poznanej strukturze, takich jak: alkany, alkeny, cykloalkany, cykloalkeny, aromaty i hetero-cząsteczki zawierające siarkę, tlen, azot i metale ciężkie.
Asfalty naftowe są produkowane przede wszystkim z rop bezparafinowych. Przy przeróbce ropy przedmuchiwanie powietrzem pozwala również na wykorzystanie do produkcji asfaltu rop parafinowych. Do produkcji asfaltów wykorzystuje się mazut, czyli pozostałości po destylacji atmosferycznej oraz gudron - pozostałość po destylacji próżniowej ropy naftowej.
Asfalty są surowcami powszechnie wykorzystywanymi do produkcji materiałów do pokrywania nawierzchni dróg, materiałów izolacyjnych i dekarskich oraz do produkcji lakierów. Ocenia się, że światowa roczna produkcja przekracza 60 min t, a ponad 80% tej produkcji jest zużywane przez budownictwo drogowe.
Jakość i przeznaczenie asfaltów naftowych zależy od ich konsystencji, elastyczności oraz innych właściwości, które charakteryzują się takimi parametrami, jak: penetracja, łamliwość, temperatura mięknienia i ciągliwości.
W zależności od wykorzystania technologicznego, asfalty naftowe dzieli się na drogowe, przemysłowe i specjalne. (...)
|
Aparaty do oceny czystości powietrza na stanowiskach pracy - wymagania
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2000, str. 6-8
dr KRZYSZTOF M. BENCZEK
Centralny Instytut Ochrony Pracy
dr inż. JACEK WOJUTYŃSKI
Instytut Technologii Eksploatacji, Radom
|
|
Narzędzia pomiarowe stosowane w gospodarce narodowej, które służą do określania wszelkich ilości przy różnego rodzaju czynnościach urzędowych, w szczególności zaś te, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa, higieny pracy i ochrony zdrowia - powinny być objęte nadzorem metrologicznym. Takimi narzędziami są aparaty do analizy toksycznych zanieczyszczeń powietrza stosowane przy ocenie warunków sanitarno-higienicznych na stanowiskach pracy. Obecnie nie istnieje system pozwalający na objęcie takich aparatów odpowiednim nadzorem, dlatego nie ma ani metod, ani formalnych podstaw do sprawdzania wiarygodności wskazań tych aparatów. W konsekwencji, według rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dn. 9 lipca 1996 (Dz.U. nr 80, póz. 394), do oceny narażenia na substancje chemiczne dopuszcza się głównie metody laboratoryjne. Stawia to w kłopotliwej sytuacji przedsiębiorstwa, które powinny i chcą przeprowadzać kontrolę warunków pracy, ale nie stać ich na wyposażenie i utrzymywanie laboratoriów środowiskowych, a nie mogą stosować tanich i ogólnodostępnych analizatorów ze względu na nieznaną wiarygodność ich wskazań.
W krajach Unii Europejskiej od 1996 r. opracowywano wymagania dla aparatów stosowanych do kontroli czystości powietrza na stanowiskach pracy. Są one zawarte w projekcie normy prEN 12411 Electrical apparatus usedfor the direct detection and direct concentration measurement of toxic gases and vapours (Aparaty elektryczne stosowane do bezpośredniego wykrywania i bezpośredniego oznaczania stężeń toksycznych par i gazów). W listopadzie 1999 r. norma ta została ostatecznie zatwierdzona pod nr EN 45544. Zgodnie z tymi wymaganiami, aparaty przed dopuszczeniem do stosowania powinny być badane w trzech podstawowych zakresach: w zakresie parametrów chemicznych, elektrycznych i mechanicznych. (...)
|
Zagrożenie N-nitrozoaminami na stanowiskach wulkanizacji ciągłej
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 6/2000, str. 20-21
dr inż. WOJCIECH DOMAŃSKI
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Współczesny człowiek narażony jest na działanie wielu czynników szkodliwych i niebezpiecznych dla zdrowia. Czynniki te występują zarówno w czasie wolnym od pracy, jak i podczas wykonywania czynności zawodowych. Jednym z bardziej uciążliwych jest przemysł gumowy. Jest on zaliczany do tzw. „brudnego przemysłu". Mimo że na stanowiskach pracy w zakładach przemysłu gumowego panują trudne warunki pracy, to zagrożenia chemiczne tam występujące nie są w pełni rozpoznane. Przyczyną takiego stanu jest złożony proces technologiczny, jak i duża liczba stosowanych związków chemicznych o bardzo różnych własnościach fizycznych i chemicznych.
Podczas przetwarzania mieszanka gumowa poddawana jest działaniu czynników fizycznych oraz mechanicznych. Głównym etapem całego procesu technologicznego jest wulkanizacja, w której mieszanka gumowa w wyniku procesów chemicznych przekształcana jest w gumę, a wyrób uzyskuje ostateczny kształt i właściwości. Proces wulkanizacji jest prowadzony zazwyczaj w wysokiej temperaturze i pod podwyższonym ciśnieniem. Wytwarzaniu i przetwarzaniu mieszanki gumowej towarzyszy emisja do powietrza wielu związków chemicznych w postaci gazów, par i pyłów. Emitowane zanieczyszczenia zawierają zarówno komponenty mieszanki gumowej, produkty ich termicznej destrukcji, jak i produkty reakcji ubocznych. (...)
|
Cyjanamid i jego sól wapniowa - antabusy - w środowisku pracy
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/2000, str. 26-27
dr MAREK DOBECKI, mgr MAŁGORZATA KUPCZEWSKA
Instytut Medycyny Pracy w Łodzi
|
Reakcja „antabusowa" polega na spowodowaniu nietolerancji alkoholu w wyniku zażycia leku o nazwie Antabus (Anticol, Esperal), stosowanego w leczeniu odwykowym alkoholizmu. Lek pod względem chemicznym jest pochodnątiuramu. Reakcja ta polega na inhibicji aktywności dehydrogenazy aldehydowej, co doprowadza do znacznego nagromadzenia się we krwi aldehydu octowego, gdyż nie ulega on dalszemu utlenieniu do kwasu octowego. Po niewielkich dawkach alkoholu występuje zaczerwienienie twarzy, obrzęk spojówek, uczucie gorąca, dławienie w gardle, lęk, bóle za mostkiem, przyspieszenie tętna, spadek ciśnienia. Po większych dawkach alkoholu do omówionych objawów może dołączyć zapaść naczyniowa, śpiączka i śmierć wskutek porażenia ośrodka oddechowego.
Na podstawie analizy najnowszych danych literaturowych stwierdzono możliwość występowania „efektu antabusowego” u pracowników spożywających alkohol po zakończeniu pracy w narażeniu na cyjanamid i jego sól wapniową, substancji, których mechanizm działania toksycznego polega na inhibicji aktywności dehydrogenazy aldehydowej. (...)
|
Szkodliwe substancje chemiczne w procesie przetwórstwa żywic fenolowo-formaldehydowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/2000, str. 8-11
dr MAŁGORZATA POŚNIAK,
mgr EWA KOZIEŁ,
mgr inż. ANNA JEŻEWSKA
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
Żywice fenolowo-formaldehydowe należą do grupy tworzyw sztucznych - kondensacyjnych, powszechnie stosowanych w krajowym przemyśle. Są one wykorzystywane między innymi do produkcji materiałów ciernych i ściernych, form i rdzeni dla przemysłu odlewniczego, wyrobów elektroizolacyjnych, wyrobów termoizola-cyjnych z wełny mineralnej i włókna szklanego, tworzyw warstwowych, spoiw stosowanych w przemyśle meblarskim, klejów, farb oraz wyrobów powszechnego użytku. W procesach produkcji detali z żywic fenolowo-formaldehydowych, tworzywa te są najczęściej modyfikowane i mieszane z wypełniaczami, utwardzaczami, środkami smarującymi, rozpuszczalnikami, barwnikami, w celu uzyskania wyrobów o odpowiednich właściwościach.
Podczas przetwórstwa żywic tworzywa te są utwardzane na skutek działania wysokich temperatur w zakresie od 160°C do 250°C. W procesie tym wydzielają się do powietrza stanowisk pracy złożone mieszaniny szkodliwych substancji o różnym charakterze chemicznym i różnym stopniu toksyczności, których źródłem są same żywice, jak również środki modyfikujące ich właściwości oraz substancje wchodzące w skład mieszanek. Narażenie pracowników na substancje chemiczne może również występować podczas sporządzania mieszanek i formowania wyrobu, kiedy to następuje sieciowanie żywicy. (...)
|
Ochrona czystości powietrza na stanowiskach pracy
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 1/2000, str. 9-11
dr Ewa Gawęda
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
Punktem wyjścia do przeprowadzenia oceny narażenia zawodowego na szkodliwe substancje chemiczne oraz pyły są wyniki pomiarów ich stężeń w powietrzu na stanowiskach pracy. Niezbędne są do tego metody ilościowego oznaczania poszczególnych czynników chemicznych, metody selektywne, o odpowiedniej czułości i precyzji. Metody takie są ustanawiane przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jako polskie normy (PN). Normy metodyczne z zakresu ochrony powietrza na stanowiskach pracy stanowią jeden z elementów polityki państwa realizowanej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, (obecnie Społecznej) której celem jest prawidłowa ocena zagrożeń chemicznych, a w konsekwencji zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Ustanowienie wartości normatywu higienicznego określającego najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) dla substancji, której brak było dotychczas w systematycznie aktualizowanym wykazie Ministra Pracy i Polityki Społecznej, lub zmiana takiej wartości dla substancji z wykazu, wymaga opracowania metody analitycznej umożliwiającej pomiary jej stężeń na stanowiskach pracy, a więc dostosowanej do obowiązującej wartości NDS.
Dlatego opracowywanie metod oznaczania szkodliwych substancji chemicznych na stanowiskach pracy i ich normalizowanie jest procesem ciągłym. Prace normalizacyjne w tej dziedzinie są prowadzone od kilkudziesięciu lat. Przez lata zajmowała się tym Komisja Normalizacyjna
działająca do końca 1993 r. przy Ośrodku Normalizacyjnym Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Od roku 1994 działalność tę kontynuuje Normalizacyjna Komisja Problemowa nr 159 ds. zagrożeń chemicznych i pyłowych w środowisku pracy (inauguracyjne posiedzenie Komisji odbyło się w kwietniu 1994 r.), która — tak jak i jej poprzedniczka — współpracuje z Zespołem Ochrony Zdrowia i Środowiska (obecnie jest to Zespół Zagadnień Ogólnych, Ochrony Zdrowia i Środowiska) Polskiego Komitetu Normalizacyjnego — państwowej jednostki organizacyjnej, utworzonej z mocy ustawy o normalizacji z dnia 3 kwietnia 1993 r. (Dziennik Ustaw nr 56, póz. 251). PKN przejął po Polskim Komitecie Normalizacji, Miar i Jakości wszystkie sprawy związane z normalizacją (ustawa o normalizacji nie tylko powołuje PKN, lecz również ustala zakres jego działania i wprowadza zasady obecnego systemu normalizacyjnego w Polsce). (...)
|
Ocena działania toksycznego substancji chemicznych metodami alternatywnymi - in vitro
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 11/1999, str. 17-20
mgr Lidia Zapór
dr Jolanta Skowroń
mgr Małgorzata Gołofit-Szymczak
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
Współczesna cywilizacja nierozerwalnie wiąże się z rozwojem przemysłu chemicznego. W świetle obowiązujących w Polsce przepisów prawnych (art. 220 Kodeksu pracy) „niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwość dla zdrowia pracowników...".
Informacji na temat szkodliwego działania substancji chemicznych na organizm dostarczają przede wszystkim badania toksykologiczne. Jakości i wiarygodność wyników tych badań zależą od wyboru właściwych metod badawczych, odpowiednich warunków technicznych, staranności ich przeprowadzenia. Do niedawna podstawą większości ocen szkodliwego działania substancji chemicznych na organizm człowieka były badania doświadczalne prowadzone na zwierzętach, przede wszystkim gryzoniach. Jednak względy etyczne, ekonomiczne, a także przepisy prawne o ochronie zwierząt zmusiły do praktycznego wdrożenia alternatywnych metod oceny toksyczności, przynajmniej w niektórych typach badań. Ogólne założenia badań alternatywnych zawarte są w sformułowanej w latach sześćdziesiątych przez Russella i Burcha idei tzw. „trzech R": Reduction - zmniejszenie w eksperymencie liczby zwierząt niezbędnych do uzyskania informacji o działaniu toksycznym substancji. Refinement - udoskonalenie stosowanych metod badawczych w celu zminimalizowania cierpień zwierząt. Replacement - zastępowanie tam, gdzie to uzasadnione badań in vivo badaniami in vitro. (...)
|
Zagrożenia przy produkcji bezfreonowych pianek poliuretanowych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 10/1999, str. 11-12
dr inż. Danuta Kijeńska
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Wycofywanie freonów jako poroforów spienionych tworzyw poliuretanowych i wprowadzanie na ich miejsce palnych węglowodorów stworzyło nowe zagrożenia również pożarowe tak przy produkcji, jak i użytkowaniu tych tworzyw.
Tworzywa poliuretanowe (PUR) są dla organizmu obojętne, w związku z czym nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia, natomiast niektóre składniki stosowane do ich wytwarzania charakteryzuje znaczna toksyczność - dotyczy to zwłaszcza izocyjanianów. Spienianie poliuretanów jest reakcją silnie egzotermiczną. Podwyższona temperatura procesu i szybkie wydzielanie się ditlenku węgla powoduje, że niektóre substancje wyjściowe mogą być emitowane do powietrza podczas procesu spieniania. Należy spodziewać się również emisji substancji nie odgrywających istotnej roli w procesie, a obecnych jako zanieczyszczenia poszczególnych składników.
Stwierdzono, że głównym składnikiem gazów wydzielających się w procesach spieniania jest czynnik spieniający - porofor. Ilość zużytego w reakcji poroforu zależy od zadanej, wymaganej gęstości pozornej (ciężaru właściwego) produkowanej pianki. W gazach poreakcyjnych zidentyfikowano izocyjaniany, aminy (katalizatory) i rozpuszczalniki organiczne. (...)
|
Beryl i jego związki występowanie, zastosowanie i ocena narażenia
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 5/1999, str. 26-28
mgr Maria Madej
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Skuteczne działanie na rzecz ochrony człowieka w środowisku pracy wymaga obiektywnej oceny zakresu i wielkości zagrożeń związanych z występowaniem szkodliwych substancji chemicznych w różnych procesach i technologiach.
Beryl należy do tzw. pierwiastków deficytowych, tzn. występujących w bardzo małych ilościach w globie ziemskim. Jego średnia zawartość w skorupie ziemskiej wynosi około 6 mg/kg. Zawartość berylu w skałach i minerałach wynosi od 0,038 do 11,4 mg/kg, w glebach ilastych od 2 do 5 mg/kg, w piaskowcu poniżej l mg/kg, w wapieniu znacznie poniżej l mg/kg, w węglu kamiennym 1,8 - 2,2 mg/kg, a w ropie naftowej około 100 µg/1.
Rudy zawierające beryl występują w złożach pegmatytowych i niepegmatytowych. Większość wydobywanych rud berylu pochodzi ze złóż zlokalizowanych w Afryce, obu Amerykach i Australii. Złoża rud berylu niepegmatytowych znajdują się w Stanach Zjednoczonych oraz na obszarze byłego ZSRR. W Polsce niewielkie złoża rud berylu występują w Górach Sowich oraz w Różanej na Dolnym Śląsku. Spośród kilkudziesięciu minerałów berylu spotykanych w tego typu złożach, praktyczne znaczenie mają beryl jako minerał i bertrandyt. Zawartość tlenku berylu w rudzie berylowej wynosi około 4%, w rudzie bertrandytowej nie przekracza 1,4%. (...)
|
Czynniki wpływające na toksyczność substancji chemicznych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 4/1999, str. 12-14
dr Halina Puchalska
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
|
Zatrucia powstające w trakcie pracy zawodowej spowodowane szkodliwymi substancjami chemicznymi są to zazwyczaj zatrucia przewlekle, powstające w wyniku wchłaniania niewielkich dawek jednej lub większej liczby substancji szkodliwych dla zdrowia w warunkach powtarzającego się narażenia.
Określenie „substancja szkodliwa” według Słownika terminów stosowanych w toksykologii z roku 1994 brzmi: „... jest to czynnik chemiczny, który w warunkach kontaktu z organizmem człowieka może wywołać określone efekty biologiczne lub zdrowotne, występujące w trakcie narażenia lub w okresie późniejszym, a także w następnych pokoleniach.”
Mechanizm powstawania zatruć trzeba rozpatrywać uwzględniając możliwie wiele czynników wywierających istotny wpływ na ostateczny obraz zatrucia. Obraz ten jest wypadkową działania wszystkich wchodzących w grę czynników i warunków. Czynniki wpływające na toksyczność można ująć w dwie grupy.
Pierwsza to właściwości fizykochemiczne substancji toksycznej, do drugiej zalicza się czynniki biologiczne, uzależnione od właściwości organizmu. Czynniki zaliczane do grupy pierwszej są nazywane zewnątrzustrojowymi. Są one związane z rozpuszczalnością substancji chemicznej, zdolnością dysocjacji, jonizacji oraz budową chemiczną warunkującą aktywność biologiczną, a tym samym toksyczność. Czynniki biologiczne wewnątrzustrojowe łączą się natomiast ze strukturą komórek, tkanek i narządów, zdolnością wchłaniania związku, a przede wszystkim z jego aktywnością biologiczną. Wśród tych czynników bardzo ważną rolę odgrywają czynniki osobnicze, takie jak: płeć, wiek, konstytucja organizmu, stany chorobowe nabyte lub wrodzone, a zatem czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Zwykle obydwa sposoby działania występują jednocześnie. (...)
|
Zasady ustalania wartości najwyższego stężenia pułapowego (NDSP) dla substancji chemicznych
|
"BEZPIECZEŃSTWO PRACY - nauka i praktyka" 3/1999, str. 28-29
dr Jolanta Skowroń
Centralny Instytut Ochrony Pracy
|
Na XXVIII posiedzeniu Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w dniu 15 grudnia 1998 r. omawiano stanowisko Zespołu Ekspertów ds. Czynników Chemicznych w sprawie kryteriów ustalania wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego (NDSP) dla substancji chemicznych bez ustalenia wartości NDS. Uczestników spotkania zapoznano z podejściem do wartości NDSP Amerykańskiej Konferencji Higienistów Przemysłowych (ACGIH) oraz Niemieckiej Komisji MAC.
W Polsce wartości NDSP wraz z wartościami NDS obowiązują dla 9 substancji chemicznych (rozporządzenie MPiPS z dnia 17 czerwca 1998 r., Dz. U. nr 79, poz. 513). ACGIH ustaliła wartości NDSP (STEL-C) dla 48 substancji chemicznych. W Niemczech dla 133 substancji chemicznych obowiązują wartości tzw. „peak limitation”, kategoria I. Są to właściwie wartości chwilowe, ustalane na podstawie mechanizmu działania toksycznego i kinetyki przemian substancji w organizmie. (...)
|
|
