|
CZYNNIKI CHEMICZNE I PYŁY
|
TEMATY BADAWCZE - streszczenia
|
 |
Ocena łącznego układowego działania toksycznego niektórych rozpuszczalników organicznych
Kierownik zadania:
dr Jolanta Skowroń
tel. 623-46-80, e-mail:josko@ciop.pl
Słowa kluczowe:
rozpuszczalniki organiczne, interakcje.
Streszczenie projektu:
Celem pracy była doświadczalna ocena interakcji metabolicznych i toksykodynamicznych dwuskładnikowych mieszanin rozpuszczalników organicznych: tetrachloroetylen (TET) - etylobenzen (EB), tetrachloroetylen - n-heksan (NH) oraz tetrachloroetylen - tetrachloroetan (TE) w warunkach ekspozycji podprzewlekłej.
W pierwszym doświadczeniu TET, EB lub NH podawano z wodą do picia w stężeniach kolejno: 905, 226 i 226 mmol/l oraz ich mieszaniny dwuskładnikowe w stosunku molowym 1:0,25 (TET = 1) przez okres 1, 2 lub 3 miesięcy. W drugim doświadczeniu TET lub TE w stężeniu 905 mmol/l oraz ich mieszaninę w stosunku molowym 1:1 podawano z wodą do picia przez okres 3 miesięcy.
W obydwu doświadczeniach zakres badań obejmował pomiar stężeń metabolitów badanych substancji w moczu, aktywność enzymów wskaźnikowych (ALT, SDH, GGTP, GlDH) i stężenia lipidów (TC, HDL-C, LDL-C, TG) w osoczu krwi oraz stężenia niebiałkowych grup tiolowych (NPSH) i dialdehydu malonowego (MDA) w wątrobie, nerkach, śledzionie i jądrach.
W warunkach narażenia podprzewlekłego na TET, EB lub NH i ich dwuskładnikowe mieszaniny w stosunku molowym 1 : 0,25 (TET = 1) nie obserwowano interakcji metabolicznych. Stwierdzono zmiany biochemiczne w osoczu krwi i tkankach w przypadku ekspozycji łącznej na TET i EB po 3 miesiącach doświadczenia.
W drugim doświadczeniu TET podawany w dawce ekwimolowej w stosunku do TE hamował przemianę tego związku do TCE po 2 miesiącach podawania w stosunku do grupy otrzymującej sam TE. Zmiany biochemiczne w osoczu krwi obserwowano tylko w grupie zwierząt, którym podawano sam TET. Zmian tych nie obserwowano w przypadku narażenia na mieszaninę TET i TE. Wzrost stężenia MDA i spadek stężenia NPSH w nerkach był silniej zaznaczony w przypadku ekspozycji na TE niż na mieszaninę TET i TE.
Uzyskane wyniki potwierdzają pogląd, że ocena ryzyka zdrowotnego w przypadku łącznego narażenia na substancje toksyczne powinna także uwzględniać interakcje metaboliczne i toksykodynamiczne ksenobiotyków. Wyniki pracy opublikowano w piśmiennictwie o zasięgu międzynarodowym (Journal of Occupational Health, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics) oraz krajowym (Bezpieczeństwo Pracy). Były także prezentowane na konferencjach krajowych i międzynarodowych.
Okres realizacji: 01.02.1998-31.12.1999
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Toksykologii
|
Ocena działania toksycznego substancji chemicznych metodami alternatywnymi in vitro
Kierownik zadania:
mgr Lidia Zapór
tel. 623-46-82, e-mail:lizap@ciop.pl
Słowa kluczowe:
metody in vitro; hepatocyty; cytotoksyczność; rozpuszczalniki organiczne.
Streszczenie projektu:
Celem pracy była ocena cytotoksycznego działania wybranych rozpuszczalników organicznych: etylobenzenu, tetrachloroetylenu i n-heksanu metodami in vitro. Badania prowadzono z użyciem świeżo izolowanych hepatocytów w zawiesinie i w hodowli jednowarstwowej. Jako wskaźniki cytotoksycznego działania związków zastosowano:
- ocenę integralności błon komórkowych (poprzez oznaczanie aktywności
uwalnianych do medium inkubacyjnego enzymów komórkowych: aminotransferazy
asparaginowej, aminotransferazy alaninowej, dehydrogenazy mleczanowej
i glutaminianowej oraz za pomocą testu wychwytu i gromadzenia czerwieni
obojętnej w lizosomach komórkowych - test NRU) oraz
- ocenę aktywności metabolicznej komórek (za pomocą testu redukcji soli
tetrazolowej w mitochondriach komórkowych - test MTT).
Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie przydatności zastosowanych modeli i metod badawczych do oceny toksycznego działania substancji lotnych i nierozpuszczalnych w medium inkubacyjnym, jakimi są badane rozpuszczalniki organiczne oraz wyznaczenie wartości IC50 dla tych substancji w warunkach in vitro.
Wyniki pracy opublikowano w piśmiennictwie krajowym (Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, Bezpieczeństwo Pracy). Były także prezentowane na konferencjach krajowych i międzynarodowych.
Okres realizacji: 01.02.1998-31.05.2000
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Toksykologii
|
Ocena cytotoksyczności ksenobiotyków na hodowlach komórkowych in vitro z zastosowaniem metody membranowej
Kierownik zadania:
dr Jolanta Skowroń
tel. 623-46-80, e-mail:josko@ciop.pl
Słowa kluczowe:
in vitro, narażenie długotrwałe, bioreaktor.
Streszczenie projektu:
Ocenę działania cytotoksycznego chlorku benzalkonium i rezorcyny w warunkach narażenia przewlekłego, 6 tygodniowego wykonano na fibroblastach 3T3 z zastosowaniem bioreaktora membranowego INTEGRA CL 6-WELL. Do oceny cytotoksyczności badanych związków wybrano dwie metody oceny żywotności komórek, pozwalające na ocenę różnych funkcji komórkowych: test MTT, który umożliwia pomiar aktywności przemian energetycznych w komórce, głównie w jej mitochondriach oraz test KB oceniający zdolności proliferacyjne komórek w oparciu o pomiar białka całkowitego. W badaniach wstępnych wyznaczono dla każdego związku stężenie nie działające cytotoksycznie (NOEL) na fibroblasty 3T3 w warunkach narażenia ostrego – 3, 24 lub 72 godzinnego z zastosowaniem testu MTT i KB. Określono również ilość komórek stosowanych do badań dla różnych przedziałów czasowych narażenia. Zastosowany model badawczy – bioreaktor membranowy INTEGRA CL 6-WELL pozwolił na długotrwałe prowadzenie hodowli fibroblastów, chociaż silne właściwości adherencyjne komórek i tworzenie agregatów znacznie utrudniało usuwanie ich z komory wzrostowej. Ocena działania cytotoksycznego chlorku benzalkonium i rezorcyny w warunkach narażenia ostrego i przewlekłego – 6 tygodniowego uwidoczniła różne efekty tego działania zależne od mechanizmu działania związków, stężenia i czasu ekspozycji. Przeprowadzone badania są badaniami wstępnymi do oceny działania toksycznego związków metodami in vitro w warunkach narażenia przewlekłego. Wskazują na kierunek zmian zachodzących w komórkach pod wpływem długotrwałego narażenia na niskie stężenia badanych substancji.
Okres realizacji: 01.12.2000-30.11.2001
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Toksykologii
|
Ocena cytotoksyczności podstawowej wybranych grup związków chemicznych metodami in vitro
Kierownik zadania:
mgr Lidia Zapór
tel. 623-46-82, e-mail:lizap@ciop.pl
Słowa kluczowe:
metody in vitro; cytotoksyczność podstawowa; test NRU; test MTT; fenol; 2-metoksyfenol; 1,2-dihydroksybenzen; 1,3-dihydroksybenzen; 1,4-dihydroksybenzen; 1,3,5-trihydroksybenzen; 3, 5- dihydroksytoluen; 2-metylofenol; 3-metylofenol; 4-metylofenol; 4-etylofenol; 2,4-dimetylofenol.
Streszczenie projektu:
Celem pracy było określenie zależności pomiędzy budową chemiczną i właściwościami fizykochemicznymi związków podobnych strukturalnie a ich aktywnością biologiczną wyrażoną wskaźnikami cytotoksyczności podstawowej. Do oceny cytotoksyczności podstawowej związków o podobnej budowie chemicznej i właściwościach fizykochemicznych wybrano fenol i jego pochodne: 2-metoksyfenol, 2-metylofenol; 3-metylofenol; 4-metylofenol; 4-etylofenol, 2,4-dimetylofenol, 1,2-dihydroksybenzen, 1,3-dihydroksybenzen, 1,4-dihydroksybenzen, 1,3,5-trihydroksybenzen oraz 3,5- dihydroksytoluen.
Badania cytotoksyczności podstawowej przeprowadzono na ustalonej linii komórkowej - mysich fibroblastach płodowych 3T3. W pierwszym etapie badań zaprowadzono hodowlę mysich fibroblastów płodowych 3T3 oraz wyznaczono dla badanych substancji zakres stężeń działających cytotoksycznie po 3. godzinnym narażeniu komórek.
W drugim etapie, dla badanych substancji wyznaczono wartości IC20, IC50, IC80 oraz przeprowadzono ocenę działania cytotoksycznego związków w zależności od ich budowy i właściwości fizykochemicznych.
Do oceny cytotoksyczności podstawowej zastosowano test pochłaniania czerwieni obojętnej oceniający integralność błon komórkowych (test NRU) oraz test redukcji soli tetrazolowej MTT (test MTT) określający aktywność metaboliczną komórek.
Porównanie cytotoksycznego działania badanych pochodnych fenolu z ich budową chemiczną i właściwościami fizykochemicznymi wykazało, że na aktywność biologiczną badanych związków wpływ miała zarówno budowa chemiczna (obecność różnych podstawników w pierścieniu fenolowym), jak i właściwości fizykochemiczne.
Wśród właściwości fizykochemicznych największy wpływ na ocenę cytotoksyczności badanych pochodnych fenolu miała rozpuszczalność substancji w wodzie oraz współczynnik podziału n-oktanol-woda (log P).
Porównano wartości IC50 wyznaczone dla badanych związków na podstawie testu NRU i redukcji MTT z wartościami dawek toksycznych wyznaczonych in vivo na zwierzętach doświadczalnych (dane literaturowe). Najwyższą korelację uzyskano między wartościami IC50 i LD50 wyznaczonymi przy podaniu dootrzewnowym myszom oraz przy naniesieniu na skórę królika. Bardzo wysoką korelację otrzymano między wartościami IC50 badanych związków a ich współczynnikiem działania drażniącego na skórę.
Uzyskane wyniki wskazują na dużą przydatność zastosowanego modelu badawczego i metod badawczych do oceny toksyczności związków o podobnej budowie i właściwościach fizykochemicznych w warunkach in vitro zwłaszcza w przypadku działania miejscowego.
Okres realizacj: 01.09.2000-31.12.2002
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Toksykologii
|
Ocena narażenia na beryl i jego związki na stanowiskach pracy.
Celem niniejszego projektu badawczego jest dokonanie oceny narażenia na beryl i jego związki na wybranych stanowiskach pracy przy różnych procesach i technologiach przemysłowych. Przedmiotem badań jest opracowanie odpowiednio czułej, selektywnej i precyzyjnej metody oznaczania stężenia berylu i jego związków w powietrzu środowiska pracy.
W Polsce wartość NDS dla berylu i jego związków (w przeliczeniu na beryl) wynosi 0,001 mg/m³, a NDSCh - 0,003 mg/m³.
Metoda została opracowywana na podstawie danych literaturowych oraz szeregu badań doświadczalnych przeprowadzanych w warunkach laboratoryjnych i przemysłowych. Badania prowadzone podczas realizacji projektu objęły ustalenie parametrów oznaczania berylu i jego związków w obecności substancji współwystępujących przy zastosowaniu absorpcyjnej spektrometrii atomowej (ASA) z kuweta grafitową jako techniki analitycznej. Zaproponowana została również metodyka pobierania próbek powietrza oraz przygotowania pobranej próbki do oznaczania.
Opracowana procedura analityczna jest podstawą projektu polskiej normy z zakresu ochrony czystości powietrza. Wprowadzenie jej umożliwi selektywne oznaczanie berylu i jego związków w zakresie stężeń od 0,25 do kilku wartości NDS oraz dokonanie oceny narażenia zawodowego związanego z występowaniem tej substancji na stanowiskach pracy.
Wyniki pomiarów przeprowadzonych w 4 krajowych zakładach pracy wskazują na niewielkie zagrożenie berylem na objętych badaniami stanowiskach pracy.
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Spektrofotometrycznych
|
Opracowanie metod oznaczania 10 szkodliwych substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy (objętych wykazem MPiPS i MZiOS)
Kierownik projektu:
dr Ewa Gawęda
Wykonawcy: mgr Zofia Hibner, mgr inż. Maria Miazek-Kula, mgr Maria Madej, Maria Sierakowska, Maria Kozłowska
Słowa kluczowe:
szkodliwe substancje, metody oznaczania, powietrze stanowisk pracy, ocena narażenia
Streszczenie projektu:
W wyniku realizacji zadania opracowano metody oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy dla następujących substancji chemicznych: 1-metoksypropan-2-olu, 5-metyloheptan-3-onu, trimetyloaminy, n-butyloaminy, heksametylotriamidu kwasu fosforowego (V), 4–etoksyacetanilidu, 3-metylobutan-1-olu, 5-metyloheksan-2-onu, prop-2-yn-1-olu, N-etylomorfoliny.
Na podstawie przeprowadzonych badań doświadczalnych ustalono sposoby pobierania próbek powietrza, przygotowania próbek do oznaczania, optymalne warunki ilościowego oznaczania ww. substancji przy zastosowaniu wybranej techniki analitycznej. Określono sposób przygotowania skali wzorców i sporządzania krzywej wzorcowej, sprawdzono wpływ obecności związków towarzyszących na wynik oznaczania określonej substancji wytypowaną metodą, w ustalonych warunkach przeprowadzania analizy. Wyznaczono precyzję oznaczań kalibracyjnych oraz współczynniki desorpcji. Przy zastosowaniu opracowanych metod można oznaczać stężenia ww. substancji przynajmniej od ¼ wartości NDS każdej z nich.
Dokładny tok postępowania analitycznego przy oznaczaniu ww. substancji w powietrzu na stanowiskach pracy podano w procedurach analitycznych. Procedury te spełniają wymagania normy europejskiej EN 482 : 1994 i stanowią podstawę odpowiednich projektów Polskich Norm. Opracowane metody umożliwią dokonywanie okresowej oceny narażenia zawodowego na będące przedmiotem pracy substancje chemiczne, zgodnie z dyrektywą 98/24/WE.
Okres realizacji - 01.02.2000 - 30.11.2001
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Spektrofotometrycznych
|
Ocena narażenia na cynę i jej związki w różnych procesach technologicznych
Kierownik projektu:
mgr Jolanta Surgiewicz
Wykonawcy: mgr Zofia Hibner, Maria Sierakowska
Słowa kluczowe:
metody oznaczania, ocena narażenia, cyna
Streszczenie projektu:
Przeprowadzono ocenę narażenia na cynę i jej nieorganiczne związki w wybranych zakładach przemysłowych. Badaniami objęto 10 stanowisk w czterech zakładach pracy. Pomiary stężeń cyny w powietrzu przeprowadzono dla procesów wytopu stopów: łożyskowego i brązu cynowego, cynowania roztopionym metalem, lutowania lutem miękkim LC60 i galwanicznego pokrywania powierzchni. Próbki powietrza pobierano w strefie oddychania pracowników przemysłu stosując dozymetrię indywidualną jak i pomiary stacjonarne. Strategię pomiarów przeprowadzono zgodnie z PN-89/Z-04008/07. Oznaczenia ilościowe wykonano z zastosowaniem metody absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET AAS) oraz spektrometrii mas z jonizacją w plazmie sprzężonej indukcyjnie (ICP-MS). Metody te pozwoliły na oznaczanie bardzo niskich stężeń cyny i monitorowanie procesów pochłaniania próbek powietrza w różnych układach pochłaniających, a tym samym kontrolę stężeń drobno zdyspergowanego aerozolu oraz optymalizację procesu poboru próbki powietrza.
Największy wskaźnik narażenia na cynę i jej nieorganiczne związki uzyskano dla stanowiska pokrywania cynowego i wytopu stopu łożyskowego, stanowił on około 1/4 wartości NDS. W Polsce wartość NDS dla cyny i jej nieorganicznych związków wynosi 2 mg/m3. Wskaźniki narażenia w pozostałych procesach znajdowały się poniżej wartości 1/4 NDS i wskazywały na niewielkie zagrożenie cyną w objętych badaniami zakładach.
Okres realizacji: 01.01.2000-31.12.2001
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Spektrofotometrycznych
|
Doskonalenie zasad zapewniających bezpieczną produkcję i obrót niebezpiecznymi substancjami chemicznymi zgodnie z zaleceniami UE, MOP i normą ISO
Celem prowadzonej pracy jest opracowanie danych dla substancji chemicznych uwzględniających podstawowe wymagania bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska na etapie ich produkcji, transportu i stosowania zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej i MOP. Dane w postaci "Kart charakterystyk substancji niebezpiecznych" oraz "komputerowej bazy danych" są opracowywane przez specjalistów ośrodków naukowych i placówek odpowiedzialnych za produkcję stosowanie, transport, unieszkodliwianie niebezpiecznych substancji chemicznych oraz ochrony zdrowia i życia.
Dane te będą ogólnodostępne, przekazywane do zakładów pracy produkujących lub stosujących materiały chemiczne, jednostek uczestniczących w ich obrocie (transport, magazynowanie, dystrybucja), jednostek produkujących instalacje i zakłady przerabiające te materiały oraz jednostek uczestniczących w ratowaniu ludzi i mienia, zagrożonych działaniem niebezpiecznych materiałów chemicznych. Umożliwi to udostępnienie szerokiemu gronu odbiorców informacji o sposobach unikania niebezpieczeństwa, a także metodach ograniczania oddziaływania substancji chemicznych na organizm człowieka i środowisko.
Działanie takie jest istotnym elementem bezpieczeństwa chemicznego. Jest ono również praktyczną realizacją wymagań Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 170 dotyczącej bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy, której jednym z wymogów jest konieczność posiadania przez pracowników kart charakterystyk wszystkich stosowanych substancji niebezpiecznych. Przyjęty w kartach układ będzie zgodny z Zaleceniem nr 177 do w/w Konwencji, a ponadto spełniał będzie wymagania dyrektyw UE, zwłaszcza Dyrektywy 67/548 EWG i
88/379/EWG wraz z ich kolejnymi poprawkami i adaptacjami do postępu technicznego oraz szeregu innych Dyrektyw Rady i Komisji m.in. 91/155/WE, Konwencji nr 148, nr 155 oraz normy ISO 11014-1:1994 pt. "Safety data sheet for chemical products".
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Spektrofotometrycznych
|
Ocena zagrożeń związanych z emisją szkodliwych substancji chemicznych w procesie przetwórstwa żywic fenolowo-aldehydowych
Kierownik tematu:
dr Małgorzata Pośniak
tel. 623-46-62, e-mail:mapos@ciop.pl
Wykonawcy: mgr Ewa Kozieł, mgr inż. Anna Jeżewska, Alicja Okrzeja
Słowa kluczowe:
ocena narażenia; substancje szkodliwe; żywice fenolowo-aldehydowe; oznaczanie w powietrzu; termiczne utwardzanie.
Streszczenie projektu:
Przedmiotem zadania badawczego było przeprowadzenie badań identyfikacyjnych szkodliwych substancji chemicznych emitowanych w procesach przetwórstwa żywic fenolowo-aldehydowych oraz oceny narażenia zawodowego pracowników.
Badania przeprowadzono podczas produkcji okładzin ciernych, materiałów ściernych i materiałów izolacyjnych. Wykazały one, że mieszaniny szkodliwych substancji chemicznych wydzielają się podczas wszystkich etapów produkcji wyrobów tj. podczas sporządzania mieszanek, formowania wyrobu oraz termicznego utwardzania.
Formaldehyd i fenol występowały w powietrzu na wszystkich badanych stanowiskach pracy. W procesie produkcji okładzin ciernych dodatkowo zidentyfikowano: etylobenzen, toluen, ksyleny, tetrachloroetan, octan etylu i butylu. Natomiast na stanowiskach produkcji materiałów ściernych obecne były dodatkowo: naftalen, 2-furylometanol, 2-furaldehyd oraz wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne.
Podstawą oceny narażenia zawodowego były wyniki pomiarów stężeń substancji chemicznych, które zostały zidentyfikowane w mieszaninach emitowanych podczas produkcji materiałów ściernych, okładzin ciernych na bębny hamulcowe i sprzęgłowe oraz materiałów izolacyjnych – wełny mineralnej nasycanej żywicą fenolowo-formaldehydową. Pomiary zostały przeprowadzone w trzech przedsiębiorstwach dla 28 pracowników.
W wyniku przeprowadzonej oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w procesach przetwórstwa żywic fenolowo-formaldehydowych stwierdzono, że łączne narażenie na stanowiskach produkcji materiałów ciernych wynosiło od 0,19 do 0,89, na stanowiskach produkcji materiałów ściernych od 0,25 do 1,2, a przy produkcji materiałów izolacyjnych od 0,17 do 0,87.
Na większości badanych stanowisk pracy nie występowały przekroczenia wartości dopuszczalnych. Najwyższe przekroczenie wartości dopuszczalnej wynosiło 1,2 dla pomocnika operatora prasy gorącej wytwarzającej tarcze ścierne. Uzyskane wyniki wskazują, że warunki pracy mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia pracowników, pomimo występowania substancji szkodliwych w stężeniach nie przekraczających wartości normatywów higienicznych. Spowodowane jest to obecnością w powietrzu substancji o działaniu prawdopodobnie rakotwórczym: formaldehydu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych.
Okres realizacji: 01.02.1998 - 30.06.2000
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Chromatograficznych
|
Rozpoznanie i ocena zagrożeń związanych z emisją szkodliwych substancji chemicznych podczas prac z masami bitumicznymi
Kierownik tematu:
dr Małgorzata Pośniak
tel. 623-46-62, e-mail:mapol@ciop.pl
Wykonawcy: mgr Ivan Makhniashvili, mgr Joanna Kowalska,
Słowa kluczowe:
ocena narażenia; substancje szkodliwe; oznaczanie w powietrzu; wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne; masy bitumiczne; asfalty; paki.
Streszczenie projektu:
Przedmiotem zadania badawczego było przeprowadzenie badań identyfikacyjnych szkodliwych substancji chemicznych emitowanych podczas termicznego uplastycznienia mas bitumicznych oraz dokonanie oceny narażenia pracowników.
Badania wykonywano podczas produkcji kitów i mas uszczelniających, papy izolacyjnej oraz układaniu nawierzchni dróg.
Uzyskane wyniki wskazują, że wszystkie oznaczane substancje chemiczne występują w stężeniach wielokrotnie mniejszych od wartości NDS ustalonych dla tych substancji na 35. z 41. przebadanych stanowisk pracy, na których w procesach technologicznych stosowane są masy bitumiczne – asfalty. Warunki pracy na 3. stanowiskach podczas produkcji papy z zastosowaniem asfaltów PS 40 i PS 75 stanowiły bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia pracowników. Wskaźniki łącznego narażenia na tych stanowiskach przekraczały dopuszczalną wartość odpowiednio: 10,43; 1,7 i 3,4 razy. Przekroczenia te spowodowane były występowaniem w powietrzu w strefie oddychania pracowników wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych.
Pomimo, że nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości dla badanych substancji chemicznych obecnych w powietrzu na pozostałych 35. stanowiskach pracy podczas produkcji papy, mas uszczelniających oraz podczas wykonywania nawierzchni dróg, nie można warunków pracy na tych stanowiskach ocenić jako bezpieczne, ze względu na obecność w strefie oddychania pracowników wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych – związków o prawdopodobnie rakotwórczym działaniu dla człowieka.
Przeprowadzone badania wykazały, że na związki te było narażonych 32. pracowników z tej grupy stanowisk. Wskaźniki narażenia dla WWA obliczone na podstawie oznaczonych stężeń dibenzo[a,h]antracenu, benzo[a]pirenu, benzo[a]antracenu, benzo[b]fluorantenu, benzo[k]fluorantenu, indeno[1,2,3-c,d]pirenu, antracenu, benzo[g,h,i]perylenu, chryzenu były w zakresie od 0,0001 do 0,22 mg/m3.
Wyznaczone wskaźniki narażenia dla dymów asfaltu na wszystkich badanych stanowiskach pracy są również poniżej wartości NDS ustalonej dla tego czynnika w przepisach krajowych i były w zakresie 0,11 – 1,86 mg/m3.
Wykonywanie pomiarów stężeń tylko dymów asfaltu oraz benzo[a]pirenu, stanowiące obecnie podstawę oceny narażenia zawodowego na substancje chemiczne podczas wykonywania czynności zawodowych z wykorzystaniem mas bitumicznych, jak wykazały przeprowadzone badania, jest niewystarczające i daje nieprawidłowy pogląd na temat zagrożenia dla zdrowia pracowników tej grupy zawodowej.
Okres realizacji:
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Chromatograficznych
|
Identyfikacja i ocena narażenia zawodowego na szkodliwe substancje chemiczne emitowane z silników wysokoprężnych (Diesla)
Kierownik tematu:
dr Małgorzata Pośniak
tel. 623-46-62, e-mail:mapos@ciop.pl
Wykonawcy: mgr Ivan Makhniashvili, mgr Ewa Kozieł, mgr Joanna Kowalska,
Słowa kluczowe:
Streszczenie projektu:
Przedmiotem zadania badawczego była identyfikacja i o ocena narażenia zawodowego pracowników na spaliny silników wysokoprężnych Diesla.
Przeprowadzone podczas realizacji pracy badania składu tych spalin
z wykorzystaniem chromatografii gazowej połączonej z detekcja masową umożliwiły zidentyfikowanie 140 substancji chemicznych. Większość z nich stanowią węglowodory alifatyczne C6 – C9 (alkany, alkeny, cykloalkany, cykloalkeny). W badanych mieszaninach stwierdzono również obecność wielopierścieniowych 15. węglowodorów aromatycznych – naftalenu, acenaftenu, fluorenu, fenantrenu, antracen, fluorantenu, pirenu, chryzen, dibenzo[a,h]antracen, benzo[a]piren, benzo[a]antracen, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, indeno[1,2,3-c,d]piren, benzo[g,h,i]perylen.
Ocena narażenia zawodowego pracowników związanego z emisją spalin silników Diesla na stanowiskach obsługi wózków widłowych, kierowców oraz w zajezdniach autobusowych została przeprowadzona na podstawie pomiarów stężeń wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), aldehydów - formaldehydu, acetaldehydu, akrylaldehydu i węglowodorów aromatycznych oraz tlenku węgla i tlenków azotu.
Przeprowadzone badania wykazały obecność wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych na wszystkich objętych badania stanowiskach pracy. Najwyższe stężenia WWA występowały w strefie oddychania pracowników obsługujących wózki widłowe. Wskaźniki narażenia dla 24 pracowników tej grupy zawodowej obliczone na podstawie stężeń 9. WWA były w zakresie od 0,013 do 0,427 mg/m3. Natomiast dla pracowników zatrudnionych na 20 różnych stanowiskach pracy przy przeglądach i naprawach autobusów w zajezdniach zakres wskaźników narażenia na WWA wynosił od 0,006 do 0,084 mg/m3. Narażenie kierowców było na poziomie 0,015 mg/m3.
Porównanie stężeń benzo[a]pirenu i 8. pozostałych WWA w powietrzu na badanych stanowiskach pracy w zajezdniach autobusowych i obsługi wózków widłowych z silnikami Diesla wskazuje na konieczność oznaczania wszystkich 9. WWA, a nie tylko benzo[a]pirenu, którego stężenie w powietrzu na stanowiskach pracy jest traktowane przez wielu autorów jako wskaźnik narażenia na wszystkie WWA.
Drugim czynnikiem prawdopodobnie rakotwórczym, który występował na badanych stanowisk pracy był formaldehyd. Średnie stężenie ważone tego związku od 0,01 do 0,134 mg/m3. Maksymalna wartość wskaźnika narażenia stanowiła ok. 1/4 wartości NDS (0,5 mg/m3) dla tego związku.
Obecność acetaldehydu i akrylaldehydu stwierdzono w powietrzu wszystkich stanowisk pracy w zajezdniach autobusowych. Średnie stężenia ważone akrylaldehydu były w zakresie od 0,012 do 0,227 mg/m3 (NDS - 0,2 mg/m3).
Węglowodory aromatyczne - benzen, toluen, etylobenzen, ksyleny występowały w śladowych ilościach na wszystkich badanych stanowiskach pracy, na poziomie poniżej tysiącznych części wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń.
Tlenki azotu i tlenek węgla występowały w powietrzu strefy oddychania wszystkich pracowników, dla których wykonano pomiary stężeń tych gazów. Średnie stężenia ważone tlenku węgla były na poziomie od 6 do 16 mg/m3, a tlenków azotu od 1,3 do 5,1 mg/m3.
Wyniki przeprowadzonej oceny narażenia zawodowego wykazały, że pracownicy zatrudnieni w warsztatach zajezdni autobusowych oraz na stanowiskach obsługi wózków widłowych, na których głównym źródłem chemicznych zanieczyszczeń powietrza są spaliny silników wysokoprężnych Diesla, należą do grupy zawodowej o zwiększonym ryzyku zawodowym. Jest to spowodowane narażeniem na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i formaldehyd.
Okres realizacji: 1. 07. 2000 - 31.03.2001
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Metod Chromatograficznych
|
Opracowanie i budowa stanowisk do badania aparatów do pomiarów zanieczyszczeń chemicznych powietrza
Kierownik tematu:
dr K.M. Benczek
tel. 623-46-97, e-mail:krben@ciop.pl
Od 2000 r obowiązuje norma europejska EN 45544 dotycząca zasad i kryteriów badania aparatów do pomiarów zanieczyszczeń chemicznych powietrza. Opracowanie stanowisk badawczych, po przyjęciu tej normy przez Polskę, umożliwi dopuszczenie automatycznych analizatorów do badań środowiska pracy co wielokrotnie obniży koszt przeprowadzanych pomiarów w stosunku do dotychczas wykonywanych analiz metodami laboratoryjnymi.
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Technologii Chemicznych
|
Ocena emisji nitrozamin w wybranych procesach przerobu mieszanki gumowej oraz zużytych wyrobów gumowych
Kierownik tematu:
dr inż. W. Domański
tel. 623-46-86, e-mail:wodom@ciop.pl
N-nitrozoaminy są substancjami chemicznymi zawierającymi w cząsteczce grupę nitrozową (-N=O) przyłączoną do atomu azotu aminy. Badania i ocena związane z określeniem obszaru ich występowania w środowisku pracy wykazały obecność tych związków w zakładach przemysłu gumowego, odlewniczego, skórzanego, w niektórych zakładach przemysłu spożywczego, kosmetycznego i farmaceutycznego. Najwyższe stężenia dochodzące do 5 mg/m3 stwierdzono w przemyśle gumowym. Ze względu na mutagenne i rakotwórcze działanie N-nitrozoamin dąży się do wyeliminowania ich ze środowiska pracy. W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy opracowano metodę oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy ośmiu najniebezpieczniejszych N-nitrozoamin. Metoda charakteryzuje się wysoką czułością, selektywnością i precyzją w odniesieniu do tej grupy związków chemicznych. Zastooswanie metody pozwoli na oszacowanie stopnia zagrożenia N-nitrozoaminami pracowników zatrudnionych w krajowym przemyśle gumowym oraz w zakładach zajmujących się przetwarzaniem zużytych wyrobów gumowych.
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Technologii Chemicznych
|
Emisja substancji szkodliwych podczas spieniania tworzyw poliuretanowych o zmniejszonej palności
Kierownik tematu:
dr K.M. Benczek
tel. 623-46-97, e-mail:krben@ciop.pl
Opracowanie składu komponentów oraz parametry procesu przetwarzania tworzyw poliuretanowych, które pozwalają na wytwarzanie pianek o zmniejszonej palności i wysokich właściwościach użytkowych. Pianki te stwarzają małe zagrożenia w trakcie ich przetwarzania i utylizacji, oraz są bezpieczne dla środowiska.
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Technologii Chemicznych
Opracowanie nowych ochron skóry rąk przed podrażnieniami w skutek działania wodnych roztworów kwasów i rozpuszczalników organicznych
Kierownik tematu:
dr inż. J. Liwkowicz
tel. 623-46-71, e-mail:joliw@ciop.pl
Opracowanie receptur środków ochrony skóry przed wodnymi roztworami kwasów i rozpuszczalnikami organicznymi, oraz metod badań barierowych właściwości tych środków.
Zakład Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych
Pracownia Technologii Chemicznych
|
|
