Ogólna  charakterystyka pyłów organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

Pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego stanowią ogromną rodzinę pyłów, których podstawową materią są cząstki różnego rodzaju roślin oraz różnych elementów zwierzęcych. Zwykle są to mieszaniny, w których obok cząstek roślinnych i zwierzęcych znajdują się cząstki nieorganiczne oraz bogato reprezentowana mikroflora i makroflora wraz z wytwarzanymi przez nie substancjami, co jest składnikiem charakterystycznym dla tej rodziny pyłów. Najsilniej się ta zależność uwidacznia w pyłach rolniczych, w których o składzie decyduje różnorodność procesów roboczych i materiałów będących źródłem zapylenia, w tym również środków chemicznych wprowadzonych do produkcji, np. pestycydów i nawozów mineralnych, a także nakładanie się zanieczyszczeń pochodzących głównie z odpadów przemysłowych i spalin komunikacyjnych.

Ogólnie można stwierdzić, że niemal we wszystkich pyłach organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego występują drobnoustroje, a także endotoksyny. Obecność wolnej krzemionki stwierdza się w znacznej części tych pyłów. Największa zawartość SiO₂ w pyle wdychanym, dochodząca do 60% zależnie od rodzaju gleby, występuje w fazie wytwarzania surowców roślinnych i ich pozyskiwania, a następnie spada poniżej 10% w dalszych etapach przetwarzania i najczęściej zanika w fazie produkcji finalnej. Składnik ten nie odgrywa istotnej roli w pyłach występujących w hodowli i procesach przetwarzania surowców zwierzęcych.

Przetwarzanie surowców roślinnych          

Do procesów produkcyjnych w przemyśle zbożowym zalicza się: magazynowanie zboża, przemiał na mąki, kasze i płatki, wyrób słodu i pasz, a także zbiór zboża i omłoty. Wymienione procesy charakteryzują się intensywnymi źródłami zanieczyszczeń pyłowych i mikrobiologicznych powietrza w środowisku pracy. Największe stężenia pyłu stwierdza się na stanowiskach: mieszania pasz, przyjmowania zboża w magazynach i elewatorach, pakowania mąki, przesiewania mąki w piekarni, trzepania worków po mące.
Do zasadniczych włókienniczych procesów produkcyjnych zalicza się: pozyskiwanie włókna, przędzenie, produkcję tkanin i dzianin, wykańczanie, przerób wykończonych tkanin i dzianin, ponadto produkcję skręcalniczą, powroźniczą oraz wytwarzania materiałów opatrunkowych. Na emisję pyłów włókienniczych najbardziej narażeni są pracownicy zatrudnieni na stanowiskach:
w przędzalniach, w tkalniach, w zakładach dziewiarskich, przy wykańczaniu materiałów, przy przerobie materiałów, w skręcalni i w zakładach powroźniczych.

Narażenie na pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

Pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego są zróżnicowane pod względem wymiarów zawartych w nich cząstek. Udział frakcji wyrażonej w liczbie cząstek o wymiarach <5 µm, zawiera się w granicach 40÷98%, a wyrażony w masie tych cząstek dochodzi do 60%.

Zawartość frakcji respirabilnej drobnoustrojów to przeciętnie od 40% do 50% ogólnej ich liczby, którą się stwierdza w pyłach organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Podobnie jak skład oraz rozdrobnienie, również w sposób bardzo zróżnicowany kształtują się stężenia pyłów wdychanych w poszczególnych miejscach pracy i wynoszą od ułamków miligramów do 103 miligramów w 1 m³ powietrza.

Populacja eksponowana na działanie pyłów organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego obejmuje liczne grupy zawodowe zatrudnione w różnych gałęziach gospodarki. Jeśli w grupach przemysłowych liczba osób narażonych na działanie pyłu waha się od 20% do 50% ogółu zatrudnionych, to w rolnictwie indywidualnym za potencjalnie narażonych należy uznać wszystkich rolników pracujących w swoich gospodarstwach.
   
Metody badania pyłów organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

Badanie zawartości pyłu całkowitego zgodnie z normą PN-91/Z-04030/05.
Badanie zawartości pyłu respirabilnego zgodnie z normą PN-91/Z-04030/06.
Badanie zawartości wolnej krystalicznej krzemionki zgodnie z  normą PN-91/Z-04018/04.