Metoda uproszczona określania strefy braku widoczności
Źródło: opracowanie mgr inż. Antoniego Saulewicza, CIOP-PIB, pt. "Poradnik dla użytkowników podnośnikowych wózków jezdniowych"
Metoda uproszczona określania widoczności otoczenia przez operatora podnośnikowego wózka jezdniowego, wynikającej z wymiarów przewożonego ładunku, z uwzględnieniem wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej)
Wyznaczanie wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej)
Uproszczoną metodę określania widoczności otoczenia przez operatora podnośnikowego wózka jezdniowego z uwzględnieniem wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej) zilustrowano na rysunku 1, na którym barwą szarą zaznaczono strefę braku widoczności.
Rys. 1. Ilustracja do uproszczonej metody określania widoczności
W metodzie tej przewiduje się wykorzystanie 3 wymiarów, a mianowicie:
B - wysokość położenia najwyższej krawędzi ładunku znajdującego się na widłach wózka;
wysokość tę należy zmierzyć z niepewnością pomiaru wynoszącą ± 0,001 m; wysokość B można zmierzyć za pomocą liniału, jak to zilustrowano na rysunku 2 poniżej;
Rys. 2. Przykład pomiaru wysokości B
A - wysokość oczna operatora wózka w pozycji siedzącej na fotelu kierowcy wózka w pozycji gotowości do jazdy;
wysokość oczną A należy określić zgodnie z zasadami zawartymi w PN-EN ISO 7250:2005, p. 4.2.2 [4], z niepewnością wynoszącą ± 0,001 m, z zastosowaniem antropometru. Można również adaptować do tego celu odpowiedni głębokościomierz o zakresie pomiarowym 1000 mm, którym najpierw mierzy się wysokość położenia tej poziomej powierzchni w kabinie operatora wózka, którą można wykorzystać do pomiaru wysokości ocznej operatora względem tej powierzchni. Wysokość A jest wtedy sumą tych dwóch zmierzonych wymiarów. Na rysunku 3 zilustrowano sposób pomiaru wysokości ocznej w pozycji siedzącej na fotelu podnośnikowego wózka jezdniowego tym drugim sposobem.
Rys. 3. Ilustracja pomiaru wysokości ocznej A w pozycji siedzącej
W przypadku niektórych wózków, wysokość oczną A można także zmierzyć w ten sposób, że najpierw się mierzy wysokość położenia powierzchni tego fragmentu górnej części konstrukcji ochronnej operatora wózka, którą następnie można wykorzystać do pomiaru odległości wzroku operatora od tej właśnie powierzchni. Wysokość oczna A operatora jest wtedy różnicą tych dwóch wymiarów.
Wk - odległość od najwyższej krawędzi ładunku do punktu środkowego między oczami operatora;
odległość Wk należy zmierzyć z niepewnością ± 0,01 m; można zastosować do tego celu przymiar zwijany, jak to zilustrowano na rysunku 4 poniżej.
Rys. 4. Ilustracja pomiaru odległości Wk
Podczas pomiaru należy stosować oparcie dla głowy operatora.
Podczas pomiarów wózek z ładunkiem powinien się znajdować na poziomym, twardym, płaskim i gładkim podłożu.
Długość L6 strefy martwej określa się według następującego wzoru:
do którego podstawia się wartości zmierzonych wymiarów A, B i Wk.
Wyniki pomiarów i obliczeń można zamieścić np. w tablicy takiej jak Tablica 1, przedstawiono poniżej.
Tablica 1. – Wyniki pomiarów i obliczeń dotyczących strefy braku widoczności otoczenia
Operator [mm]
A [mm]
Oznaczenie ładunku
B [mm]
Wk [mm]
L6 [mm]
UWAGI
Wymagania dotyczące wysokości B strefy braku widoczności (strefy martwej)
Zaznaczona na rysunku 1 wysokość B położenia krawędzi ładunku jest jednocześnie największą wysokością strefy braku widoczności (strefy martwej) wynikającej z ładunku przewożonego wózkiem. Na podstawie analizy danych z „Atlasu miar człowieka” [7] dotyczących osób najniższych i badań z uwzględnieniem kontrastu [8 i 10], zaleca się, aby wysokość B strefy braku widoczności nie przekraczała wartości podanych w Tablicy 2. Wartości te są wartościami krytycznymi w aspekcie zachowania bezpieczeństwa.
W przypadku przekroczenia tych wartości ryzyko wypadkowe może być nieakceptowalne. Zwraca się uwagę, że dopuszczalna górna wartość B zależy od tego, czy osoby piesze poruszające się w obszarze ruchu wózków stosują nakrycie głowy kontrastujące z otoczeniem i spełniające wymagania według rozdziału 12.3.
Tablica 2 - Dopuszczalne górne wartości wysokości B strefy braku widoczności (strefy martwej) – wg rysunku 1
Warunki
Wysokość B [m]
Piesi w obszarze ruchu wózka stosują nakrycie głowy według rozdziału 3.
1,430
Piesi w obszarze ruchu wózka nie stosują nakrycia głowy według rozdziału 3.
1,370
W celu sprawdzenia, czy wysokość B jest zawarta w granicach określonych w Tablicy 2, wystarczy zmierzyć tę wysokość jak to zilustrowano na rys. 1 z zastosowaniem przymiaru liniowego o długości 1,5 m. Jeśli wartość wysokości B przekracza dopuszczalną wartość o kilka cm, rozwiązaniem może być zmniejszenie wysokości C położenia ładunku – zależy to od jakości podłoża, po którym będzie się poruszał wózek. Jeśli zaś nie można zmniejszyć wartości C, to dany ładunek nie powinien być przewożony na wózku, ponieważ ryzyko kolizji wózka z osobą pieszą, innym wózkiem czy elementem infrastruktury jest zbyt duże, ze względu na niewystarczającą widoczność otoczenia przez operatora wózka z danym ładunkiem.
prEN ISO 13564-1 Powered Industrial Trucks – Test methods for verification of visibility – Part 1: Sit-on and stand-on operator trucks and variable reach trucks
Samochodowa technika świetlna, Mazur J., Żagan W., Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 1997
PN-EN ISO 7250:2005 Podstawowe pomiary ciała ludzkiego do projektowania technicznego
PN-EN 12464-1:2004 Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 1: Miejsca pracy we wnętrzu
PN-EN 12464-2:2007 Światło i oświetlenie – Oświetlenie miejsc pracy – Część 2: Miejsca pracy na zewnątrz
Atlas miar człowieka. Dane do projektowania i oceny ergonomicznej, Gedliczka A., Pochopień P., Szklarska A., Welon Z., Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 2001
LIGHTING HANDBOOK REFERENCE AND APPLICATION, 8th Edition, Mark S Rea, Ph.D. Fies, Editor-in-chief Rensselaer Politechnic Institute, IESNA, New York 1993
ISO/TR 14121-2:2007 Safety of machinery – Risk assessment – Part 2: Practical guidance and examples of methods
Określenie zmian widzialności otoczenia przez operatorów podnośnikowych wózków jezdniowych w aspekcie ryzyka wypadkowego. Projekt nr 4.R.15. Sprawozdanie etapowe 2010 r. Antoni Saulewicz, Piotr Tomczuk, Dariusz Filipek, Dariusz Kalwasiński, Stanisław Skoniecki, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2010
