Logo CIOP CIOPMapa serwisu English version
CIOPWsteczPoziom wyżejCIOP
.. | BHP operatora podnośnikowych wózków jezdniowych | Przyczyny wypadków z udziałem wózków | Wymagania dotyczące strefy braku widoczności | Metoda dokładna określania strefy braku widoczności | Metoda uproszczone określania strefy braku widoczności | Bibliografia

Metoda dokładna określania strefy braku widoczności

Źródło: opracowanie mgr inż. Antoniego Saulewicza, CIOP-PIB, pt. "Poradnik dla użytkowników podnośnikowych wózków jezdniowych"


Wyznaczanie wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej)

Metoda dokładna określania widoczności otoczenia przez operatora podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego, wynikającej z wymiarów przewożonego ładunku, z uwzględnieniem wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej)

W metodzie tej strefę braku widoczności (strefę martwą) wyznacza się komputerowo z zastosowaniem programu komputerowego, np.  AutoCAD oraz Inventor firmy Autodesk. Dlatego metoda ta jest przeznaczona dla tych zainteresowanych, którzy mają odpowiedni sprzęt i oprogramowanie komputerowe i są w stanie swobodnie korzystać z tego oprogramowania.  Przewiduje się, że będzie stosowana przez projektantów układów komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i zakładach produkcyjnych eksploatujących podnośnikowe wózki jezdniowe czołowe.

W metodzie tej, z zastosowaniem wyników odpowiednich pomiarów antropometrycznych uraz wyżej wymienionego oprogramowania,  opracowuje się uproszczony model wózka z operatorem i ładunkiem na takim poziomie szczegółowości, aby była możliwość określenia, zgodnie z zasadami geometrii wykreślnej, głównych wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej) związanej z przewożonym ładunkiem w gotowości wózka do jazdy. Ilustrując pierwszy etap tej metody, na rys. 1 przedstawiono uproszczony model wózka w rzucie bocznym w przypadku tych wózków, w których oś obrotu masztu pokrywa się z osią kół przednich, z operatorem i ładunkiem, oraz wielkości z pomiarów i z danych technicznych


Rys. 1. Wymiary niezbędne do wyznaczenia strefy braku widoczności (strefy martwej) w położeniu wyjściowym podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego


dotyczących wózka, stosowane do opracowania uproszczonego modelu danego wózka, a mianowicie:
  1. A -  wysokość oczna operatora, w pozycji  gotowości do jazdy;  

    wysokość tę należy określić zgodnie z zasadami zawartymi w PN-EN ISO 7250:2005 p. 4.2.2  [4], z niepewnością wynoszącą ± 0,001 m, z wykorzystaniem antropometru.

  2. W - odległość od oczu operatora, w pozycji gotowości do jazdy, do płaszczyzny oporowej ładunku w warunkach, gdy płaszczyzna ta jest pionowa;

    wymiar W  należy mierzyć z niepewnością pomiaru wynoszącą ± 0,003 m; wymiar W można zmierzyć z  zastosowaniem dalmierza laserowego (patrz rysunek 2) i  liniału z podziałką związanego z płaszczyzną oporową ładunku ustawioną pionowo. Wielkość wgłębienia oczu należy szacować z uwzględnieniem wielkości wgłębienia nosowego w stosunku do powierzchni oporowej dalmierza. Podczas pomiaru należy stosować oparcie dla głowy operatora. Pomiar wymiaru W wykonać na wysokości  zmierzonej wartości  A.




  3. Rys. 2. Ilustracja stosowania dalmierza laserowego
    do pomiaru odległości W


  4. hpo - wysokość położenia osi obrotu PO płaszczyzny oporowej ładunku względem podłoża;

    wysokość hpo  należy wziąć z danych producenta podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego lub zmierzyć za pomocą uniwersalnych przyrządów pomiarowych (np. wysokościomierza, suwmiarki) z niepewności a wynoszącą ± 0,001 m;

  5. apo - odległość położenia osi obrotu PO płaszczyzny oporowej ładunku od tej płaszczyzny;

    odległość apo położenia osi obrotu PO płaszczyzny oporowej ładunku od tej płaszczyznynależy wziąć z danych producenta podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego lub zmierzyć za pomocą uniwersalnych przyrządów pomiarowych (np. wysokościomierza, suwmiarki) z niepewności a wynoszącą ± 0,001 m;

  6. H i G - wysokość i głębokość ładunku;

    wysokość H i głębokość G ładunku należy wziąć z dokumentacji użytkownika wózka lub zmierzyć np. przymiarem liniowym zwijanym z niepewnością pomiaru wynoszącą ± 0,006 m.

Na rysunku 3  przedstawiono w rzucie bocznym, uproszczony model wózka z rysunku 2, w kolejnym etapie metody.



Rys. 3. Uproszczony model wózka w stanie gotowości do jazdy, po pochyleniu masztu o kąt α i podniesieniu ładunku na wysokość C względem podłoża



Na rysunku 3  zaznaczono także wielkości niezbędne do opracowania uproszczonego modelu wózka w tym etapie, a mianowicie:
1) α - kąt  pochylenia masztu;
      kąt ten wynika z dokumentacji technicznej danego podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego oraz z praktyki  stosowanej przez użytkownika danego wózka;
2) C- wysokość podniesienia ładunku względem podłoża;
zwykle jest zawarty w granicach od 0,2 m do 0,3 m, a zależy od płaskości podłoża, po którym porusza się wózek; należy zastosować wartość stosowaną w danych warunkach.

Do narysowania wyżej omówionego uproszczonego modelu wózka w rzucie z góry niezbędne są dane dotyczące szerokości wózka i ładunku oraz położenia pionowej płaszczyzny symetrii fotela operatora względem krawędzi wózka – jak to uwidoczniono przykładowo na rysunku 4. Dane te można otrzymać albo z danych technicznych producenta wózka, albo z pomiarów. Można przyjąć, że punkt środkowy między oczami operatora wózka w stanie gotowości do jazdy znajduje się w płaszczyźnie symetrii fotela.



Rys. 4. Widok uproszczonego modelu wózka w rzucie z góry


Po opracowaniu uproszczonego modelu podnośnikowego wózka jezdniowego, z zastosowaniem zasad geometrii wykreślnej,  można wyznaczyć,  przedstawioną na rysunku 5, strefę braku widoczności (strefę martwą) wynikającą z ładunku umieszczonego na wózku, jej główne wymiary oraz kąty widzenia ładunków w płaszczyźnie poziomej.



Rys. 5.Widok strefy braku widoczności (strefy martwej),  wynikającej
z obecności przewożonego ładunku, oraz jej głównych wymiarów


Niepewność określenia głównych wymiarów dotyczących strefy martwej wynosi  ±  8 % wartości mierzonej. Niepewność określenia kątów α i ß widzenia ładunku przez operatora wynosi  ± 2 °.

W metodzie tej można określić nie tylko zaznaczone na rysunku 5 wymiary strefy braku widoczności (strefy martwej), ale określić tę strefę jeszcze szczegółowiej, np. w obszarze z boku ładunku, jak to zilustrowano na rysunku 6 poniżej. Na rysunku  6 zilustrowano schematycznie postępowanie w celu określenia wysokości Y(0,2) strefy braku widoczności dla operatora podnośnikowego wózka jezdniowego na wysokości najbardziej wysuniętej do przodu krawędzi ładunku - w odległości bocznej 0,2 m od ładunku; można także określić np. odległość boczną  Xb od ładunku, w której wysokość strefy braku widoczności (strefy martwej) już równa się zeru – w położeniu najbardziej wysuniętej do przodu krawędzi ładunku. Dla zachowania przejrzystości na rysunku 6 bocznym nie zaznaczono strefy braku widoczności (strefy martwej).



Rys. 6. Określanie wybranych wymiarów strefy braku widoczności (strefy martwej) z boku ładunku



Wyniki określenia wymiarów dotyczących strefy braku widoczności można przedstawić w EXCELU w postaci np. tablicy 1, co ułatwia, w miarę potrzeby,  ich analizę i przedstawienie graficzne.

Istotne wymagania dotyczące długości L5 lub L6 są podane w rozdziale pt. "Wymagania dotyczące strefy braku widoczności", zaś wymagania krytyczne w aspekcie zachowania bezpieczeństwa, a dotyczące B1 – podano poniżej.

Na podstawie analizy otrzymanych wyników można określić np. ładunki nadające się do przewożenia danym wózkiem z zachowaniem bezpieczeństwa.


Wymagania dotyczące wysokości B1 strefy braku widoczności (strefy martwej)

Rozważmy  wymiary B1[m] i B strefy braku widoczności (strefy martwej) zaznaczone na rysunku 5. Wymiar oznaczony jako B jest wysokością najwyżej położonej krawędzi ładunku i jednocześnie jest największą wysokością strefy braku widoczności (strefy martwej). Wymiar strefy braku widoczności (strefy martwej), oznaczony na rysunku 5  jako B1,  jest długością odcinka prostopadłego do podłoża wózka, biegnącego od tego podłoża, przecinającego najbardziej wysuniętą do przodu krawędź ładunku i kończącego się na górnej granicy strefy braku widoczności (strefy martwej). Jest to wysokość strefy braku widoczności (strefy martwej) bezpośrednio przy ładunku. Przyjmijmy, że odcinek o długości B1 może, w uproszczeniu, symbolizować osobę, znajdującą się tuż przy ładunku. Obie te wysokości, tzn. B1 i B, są ograniczone górną powierzchnią strefy braku widoczności, a ich wartości są powiązane oczywistą zależnością. Dlatego analizujemy jedną wysokość, a mianowicie B1. Wysokość B1 powinna być taka, aby osoba piesza znajdująca się w tej strefie bezpośrednio przy wózku (warunki najmniej korzystne w aspekcie widoczności) była widoczna dla operatora podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego. Widoczność bowiem osoby pieszej przez operatora podnośnikowego wózka jezdniowego czołowego jest podstawowym warunkiem uniknięcia kolizji. Jeśli ładunek tak zasłania otoczenie, że operator wózka nie widzi pieszego znajdującego się w otoczeniu wózka, może dojść do kolizji z człowiekiem, której skutkiem są zwykle bardzo poważne urazy lub śmierć.

Na podstawie analizy danych z „Atlasu miar człowieka” [7], dotyczących osób najniższych,  i badań z uwzględnieniem kontrastu [8 i 10], zaleca się, aby wysokość B1 strefy braku widoczności nie przekraczała wartości podanych  w tablicy 12.5.2. Wartości te są wartościami krytycznymi w aspekcie zachowania bezpieczeństwa. W przypadku przekroczenia tych wartości ryzyko wypadkowe może być nieakceptowalne. Zwraca się uwagę, że dopuszczalna górna wartość B1 zależy od tego, czy osoby piesze poruszające się w obszarze ruchu wózków stosują nakrycie głowy spełniające wymagania według rozdziału 12.3.

Tablica 2 - Dopuszczalne górne wartości wysokości B1 strefy braku widoczności (strefy martwej) – wg rysunku 5

WarunkiWysokość B1
[m]
Piesi w obszarze ruchu wózka stosują nakrycie głowy według rozdziału 3.1,422
Piesi w obszarze ruchu wózka nie stosują nakrycia głowy według rozdziału 3.1,360

Na górę strony

Siedziba instytutu
Strona głównaIndeks słówStrona BIPCIOP