Promieniowanie optyczne, w tym również promieniowanie UV, jest ważnym czynnikiem środowiska, niezbędnym do prawidłowego rozwoju i działalności człowieka. Jednak jego nadmiar powoduje wiele niekorzystnych skutków biologicznych, których mechanizmy powstawania i rozwoju nie są jeszcze do końca wyjaśnione. Promieniowanie nadfioletowe może być powodem wielu szkodliwych reakcji fotochemicznych w organizmie człowieka. Pochłonięte w nadmiarze przez skórę może spowodować oparzenia, zmiany pigmentacji, a także zmiany nowotworowe.

W przypadku oczu promieniowanie nadfioletowe krótsze od 290 nm jest całkowicie pochłaniane w nabłonku rogówki i spojówki, natomiast dłuższe fale wnikają głębiej, dochodząc do soczewki, gdzie ulegają pochłonięciu i jedynie bardzo niewielki ich odsetek dociera do siatkówki. Najczęściej spotykanym, ostrym objawem narażenia oka na nadfiolet jest stan zapalny rogówki i spojówek. W świetle najnowszych wymagań obowiązujących w Polsce i świecie, jako kryterium oceny zagrożenia promieniowaniem nadfioletowym uznano niedopuszczenie do powstania rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka, rozwoju zmian nowotworowych skóry i zaćmy soczewki.

Jako kryterium oceny zagrożenia promieniowaniem nadfioletowym uznano niedopuszczalne do powstania rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka, rozwoju zmian nowotworowych skóry i zaćmy soczewki.

Przyjęto następujące ustalenia [1]:

w celu niedopuszczenia do powstania rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka oraz zmian nowotworowych skóry najwyższe dopuszczalne napromieniowanie skuteczne N¬¬S promieniowaniem nadfioletowym oka i skóry w ciągu zmiany roboczej wynosi 30 J/m2 i jest wyznaczane według krzywej skuteczności Sλ w zakresie 180 – 400 nm (rys. 1). Maksymalna skuteczność promieniowania nadfioletowego w wywoływaniu rumienia oraz zapalenia rogówki i spojówek występuje przy długości fali 270 nm,

gdzie:
E_λ – natężenie napromienienia dla długości fali λ
E_S – skuteczne natężenie napromienienia
t – czas całkowitej ekspozycji na promieniowanie w ciągu zmiany roboczej
N_S – skuteczne napromienienie

Rys. 1 Krzywa względnej widmowej skuteczności biologicznej nadfioletu Sλ [2]

w celu niedopuszczenia do powstawania zaćmy, dodatkowo ograniczono napromieniowanie NC oczu promieniowaniem w paśmie 315 – 400 nm do wartości 10 000 J/m2 w ciągu zmiany roboczej:

gdzie:
E_λ – natężenie napromienienia dla długości fali λ
E_C –natężenie napromienienia pasmem 315 nm – 400 nm
t – czas całkowitej ekspozycji na promieniowanie w ciągu zmiany roboczej
N_C – napromienienie pasmem 315 nm – 400 nm

Typowe źródła promieniowania nadfioletowego to:

Lampy rtęciowe niskoprężne, takie jak lampy używane do wzbudzania fluorescencji lub czarne światło, lampy aktyniczne oraz bakteriobójcze; Lampy rtęciowe średnioprężne, takie jak lampy fotochemiczne; Lampy rtęciowe wysokoprężne i lampy halogenowe, takie jak lampy słoneczne używane w solariach.

Do ochrony przed promieniowaniem nadfioletowym przekraczającym wartości NDN odpowiednio dla oczu i skóry powinien być stosowany odpowiednio dobrany sprzęt ochrony oczu i  twarz.

Literatura
1. Wolska A., Marzec S., Owczarek G., „Zasady higienicznej oceny nielaserowego promieniowania optycznego”, CIOP-PIB, Warszawa 2001.
2. ACGIH „Thresbold Limit Values for Physical Agents In the Work Environment” 1995-1996.