Środki ochrony indywidualnej, funkcjonujące w zakładowym systemie ochrony pracy, pozwalają często na całkowitą likwidację niebezpieczeństwa wynikającego z zagrożenia, które powstało na skutek działania procesu technologicznego. Mogą też stanowić zabezpieczenie dodatkowe na wypadek wystąpienia zagrożenia pomimo prawidłowego działania systemu zabezpieczeń, takich jak: ochrony zbiorowe. Jeśli środki ochrony są traktowane jako jedyna ochrona pracownika, działająca w oderwaniu od całego systemu to mogą one co najwyżej obniżyć poziom występującego zagrożenia, ale nie zawsze są w stanie zapewnić skuteczną ochronę. W Polsce środki ochrony indywidualnej najczęściej nie są traktowane jako zabezpieczenie stosowane gdy nie można wyeliminować zagrożenia na innej drodze, ale często są traktowane jako jedyne zabezpieczenie. Może to prowadzić do przeceniania rzeczywistej skuteczności środków ochrony indywidualnej, a w konsekwencji do niepełnego zabezpieczenia lub tylko do jego pozorów. Potwierdzeniem tego zjawiska jest utrzymująca się duża liczba wypadków przy pracy oraz stanowisk, na których występują przekroczenia wartości obowiązujących normatywów higienicznych.
Warunkiem podstawowym prawidłowego funkcjonowania środków ochrony indywidualnej w ramach zakładowego systemu ochrony pracy są:

właściwy dobór; przeszkolenie pracowników w zakresie użytkowania tych środków oraz ich parametrów ochronnych; właściwe rozpoznanie czynników szkodliwych oraz ich stężenia i natężenia; system monitoringu zagrożeń.

Przedstawiony na rysunku schemat pokazuje występowanie interakcji między środkami ochrony indywidualnej a innymi elementami systemu bezpieczeństwa pracy.

W pełni skuteczna eliminacja zagrożeń jest możliwa jedynie wówczas, gdy środki ochrony indywidualnej funkcjonują jako jeden z elementów zintegrowanego systemu bezpieczeństwa pracy, a ich rola zależy od konkretnie występujących warunków środowiska pracy.