Co warto wiedzieć

Człowiek jest przystosowany do życia w zgodzie z wyznacznikami czasu narzuconymi przez środowisko naturalne, jak: dzień – noc, hałas – cisza. Przez wieki sygnały środowiska naturalnego były wyznacznikiem pory odpoczynku i pory aktywności. Światło słoneczne nie jest tym samym co światło żarówki, dlatego żarówka nie może zastąpić słońca (choć są podejmowane takie próby). Gdyby nawet słońce (prawdziwe lub sztuczne) świeciło całą dobę, to człowiek nie może być całą dobę aktywny zawodowo. Cykl sen – czuwanie, trwający około 24 godzin, jest wpisany w rytm życia człowieka – jest wyznaczony przez jego wewnętrzny zegar biologiczny. Światło słoneczne jest Twoim sprzymierzeńcem tylko w porze aktywności. Gdy potrzebujesz pełnowartościowego snu po pracy nocnej, musisz zrobić wszystko, by się od niego odizolować. Pełnowartościowemu odpoczynkowi sprzyjają: ciemność, cisza, zabiegi higieniczne przed snem, wygodne łóżko, poczucie bezpieczeństwa, spokój wewnętrzny. Zróżnicowanie ludzi pod względem chronotypu sprawia, że jedni wolą długo spać rano i pracować późnym wieczorem, inni zaś odwrotnie – wstają wcześnie rano i chętnie pracują rano, ale chodzą wcześniej spać. Daje to pewnym grupom ludzi lepsze predyspozycje do pracy nocnej, a innym tylko do pracy dziennej. Sen i drzemka to nie jest to samo. U zdrowego człowieka, w pełni aktywności zawodowej, długość snu waha się  6–8 godzin na dobę. Czas trwania drzemki nie przekracza 3 godzin. Nie wszyscy ludzie mają jednakowe potrzeby w zakresie długości snu. Ci, którym wystarcza krótszy sen, lepiej tolerują pracę w porze nocnej.

Wynalezienie żarówki sprawiło, że dzień pracy wydłużył się i praca stała się możliwa w porze przeznaczonej do wypoczynku - w nocy.

Praca zmianowa zawsze pozostaje w konflikcie z życiem rodzinnym. Przyczyną tego są przede wszystkim odmienne pory odpoczynku i aktywności pracownika zmianowego i jego rodziny. Zapewnienie pracownikowi zmianowemu, po powrocie ze zmiany nocnej, właściwych warunków do wypoczynku, jest konieczne dla jego zdrowia, dobrego samopoczucia, bezpiecznej pracy. Praca zmianowa nie jest zawodem - praca zmianowa to styl życia. Tolerancja pracy zmianowej pogarsza się z wiekiem. Praca zmianowa czy nocna wpływa niekorzystnie na organizację życia rodzinnego i towarzyskiego, udział w życiu społeczno-politycznym i kulturalnym kraju. Nie można uniknąć negatywnych skutków wynikających        z pracy zmianowej. Należy jedynie pamiętać, że skutki te są mniejsze dla osób dobrze tolerujących pracę w nocy. Nie istnieje idealny system rozkładu zmian. Każde rozwiązanie to kompromis między lepszym zdrowiem pracownika a życiem rodzinnym i społecznym.

Dla większości ludzi życie płynie według stałego schematu: śpią nocą, pracują w porze dnia, a popołudnie poświęcają rodzinie, znajomym i własnym zainteresowaniom. Dla pracownika zmianowego czas odmierzany porą dnia i nocy nie idzie w parze z czasem wyznaczonym porą pracy i wypoczynku.

W naturalnym cyklu pracy i odpoczynku człowiek około 8 godzin śpi, około 8 godzin pracuje i około 8 godzin poświęca życiu rodzinnemu, rozrywkom, kontaktom społecznym i swoim zainteresowaniom.

Żyjącemu z rodziną pracownikowi zmianowemu nie wolno zapomnieć o tym, że idąc do pracy na nocną zmianę powinien być wyspany, gdyż od tego zależy jego zdolność do pracy i bezpieczeństwo.

W naturalnym cyklu życia, człowiek idzie do pracy po wielogodzinnym odpoczynku – śnie w porze nocy. Zasadnicze problemy życia codziennego pracownika zmianowego to: wypoczynek, odżywianie, kontakty rodzinne, kontakty społeczne. Więź rodzinna jest potrzebna każdemu człowiekowi, nadaje bowiem sens jego życiu i pracy – nie wolno jej stracić z powodu pracy. Rozwój przemysłu i wprowadzanie nowych technologii nie stwarza szansy na zaniechanie pracy w porze nocnej – przeciwnie, ciągle wzrasta liczba osób pracujących w trybie zmianowym.