Logo CIOP CIOPMapa serwisu English version
CIOPWsteczPoziom wyżejCIOP
.. | 1/2012 | 2/2012 | 3/2012 | 4/2012

Numer 3(73)

Eter oktabromodifenylowy – mieszanina izomerów 2,2’,3,3’,4,4’,5’,6-, 2,2’,3,3’,4,4’,6,6’- i 2,2’,3,4,4’,5,5’,6 - frakcja wdychalna. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Jadwiga A. Szymańska, Elżbieta Bruchajzer  

Eter oktabromodifenylowy (OktaBDE) jest białym ciałem stałym otrzymywanym przez bromowanie eteru difenylowego. Najczęstszą postacią w jakiej występował eter oktabromodifenylowy były mieszanki techniczne (handlowe). Składały się one ze związków o różnym stopniu ubromowania.
Eter oktabromodifenylowy jest substancją zmniejszającą palność, najczęściej stosowaną w połączeniu z tritlenkiem antymonu przy produkcji takich syntetycznych polimerów, jak: ABS, HIPS i PBT, wykorzystywanych w przemyśle: samochodowym, elektrycznym i elektronicznym.
Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne (m.in. słabą rozpuszczalność w wodzie, stabilność termiczną i chemiczną) oraz zdolność do kumulacji, eter oktabromodifenylowy zaliczono do trwałych zanieczyszczeń organicznych (persistent organic pollutants, POPs).  W 2004 r. wprowadzono zakaz produkcji
i stosowania eteru oktabromodifenylowego.
Eter oktabromodifenylowy może dostawać się do środowiska w wyniku: użytkowania, składowania odpadów oraz recyklingu urządzeń zawierających ten związek. Stężenia eteru oktabromodifenylowego w powietrzu hali, w której demontowano sprzęt komputerowy dochodziły do 6600 pg/m³ (gdy stężenia wszystkich polibromowanych difenyloeterów wynosiły 170 000 pg/m³).
W dostępnym piśmiennictwie nie ma informacji o zatruciach  eterami oktabromodifenylowymi ludzi.
Eter oktabromodifenylowy w doświadczeniach na zwierzętach wykazywał małą toksyczność. Średnie dawki śmiertelne (DL50) dla szczurów po podaniu dożołądkowym przekraczały  5000 mg/kg masy ciała. Związek nie działał także drażniąco na skórę i oczy oraz nie powodował uczuleń.
Zarówno w doświadczeniach krótkoterminowych, jak i po podawaniu wielokrotnym eteru oktabromodifenylowego u zwierząt obserwowano podobne skutki toksyczne. Najbardziej istotne znaczenie w toksycznym działaniu eteru oktabromodifenylowego mają zmiany czynnościowe w wątrobie i tarczycy, a po narażeniu inhalacyjnym także zmiany w układzie oddechowym.
W badaniach krótkoterminowych (po 4 ÷ 14 dniach podawania dożołądkowego) pierwsze objawy toksyczności (zwiększenie względnej masy wątroby, wzrost aktywności PROD w wątrobie) stwierdzono po 4 dniach podawania dawki 10 mg/kg/dzień eteru oktabromodifenylowego. Po większych dawkach (30 ÷ 100 mg/kg/dzień) skutki te się nasilały, a ponadto dochodziło do zaburzeń funkcjonowania tarczycy (obniżenie poziomów T3 i T4 w surowicy). Po 14-dniowym podawaniu dawki 80 mg/kg/dzień związku zaobserwowano znaczne przyspieszenie metabolizmu wątrobowego.
Po wielokrotnym (28- i 90-dniowym) dożołądkowym narażeniu szczurów na dawki wynoszące około 7 ÷ 8 mg/kg/dzień eteru oktabromodifenylowego  obserwowano pierwsze obawy toksyczne, jakimi było zwiększenie względnej masy wątroby i zmiany histopatologiczne w wątrobie. Pierwsze niekorzystne objawy działania związku zanotowano po dawkach około 70 ÷ 80 mg/kg/dzień, gdy po 28 dniach stwierdzono umiarkowaną hiperplazję tarczycy, a po 90 dniach – zwiększenie masy tarczycy i zaburzenia jej funkcji (obniżenie poziomu T4 w surowicy). Po większych dawkach eteru oktabromodifenylowego (około 700 ÷ 1000 mg/kg/dzień) skutki te się nasilały.
Po podprzewlekłym (90-dniowym) inhalacyjnym narażeniu szczurów na eter oktabromodifenylowy o stężeniu 1,1 mg/m³ nie zanotowano toksyczności układowej, obserwowano jedynie nieznaczne powiększenie komórek kubkowych w błonie śluzowej nosa (toksyczność miejscowa). Po narażeniu na związek o stę-żeniu 16 mg/m³ stwierdzono ponadto: zmiany zapalne w płucach, rozrost hepatocytów i zaburzenia funkcjonowania tarczycy (zwiększenie poziomu TSH i zmniejszenie stężenia T4 w surowicy). Po narażeniu na związek o stężenie 202 mg/m³ objawy te się nasiliły, a dodatkowo zaobserwowano zaburzenia rozrodczości (brak ciałka żółtego u 30% samic i brak prawidłowych komórek w kanalikach nasiennych samców lub obecność w kanalikach nasiennych  komórek nieprawidłowych).
Eter oktabromodifenylowy nie wykazywał działania mutagennego i genotoksycznego. U zwierząt laboratoryjnych wpływał niekorzystnie na rozwój płodów, powodując m.in.: zwiększenie liczby przypadków resorpcji późnych, zmniejszenie masy urodzeniowej płodów, zmiany kostnienia oraz zaburzenia rozwojowe kości kończyn, żeber i mostka.
Eter oktabromodifenylowy nie jest klasyfikowany jako kancerogen dla ludzi, a w Environmental Protection Agency  (EPA) zaliczono go do klasy D.
Mechanizm toksycznego działania polibromowanych difenyloeterów (PBDEs), w tym również eteru oktabromodifenylowego, jest związany z indukcją enzymów mikrosomalnych w wątrobie, co może prowadzić do zmian w metabolizmie ksenobiotyków. Indukcja enzymów mikrosomalnych, głównie CYP 1A1 i CYP 1A2 (EROD) oraz CYP 2B (PROD), wskazuje na wiązania z receptorem Ah i CAR. Zmiany metabolizmu mogą mieć wpływ na homeostazę hormonów tarczycy, powodując tym samym zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, głównie u młodych osobników.
Dotychczas nie ustalano na świecie wartości normatywów dla eteru oktabromodifenylowego w środowisku pracy. Istnieje jedynie propozycja SCOEL (2010), by wartość OEL wynosiła 0,2 mg/m³. Podstawą do proponowanej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) są dane w piśmiennictwie dotyczące toksyczności po 90-dniowym narażeniu inhalacyjnym szczurów. Za podstawę do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) proponujemy przyjąć wartość NOAEL dla toksyczności układowej równą 1,1 mg/m³. Po określeniu współczynników niepewności proponujemy przyjąć stężenie  0,1 mg/m³ za wartość NDS eteru oktabromodifenylowego. Nie ma  podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) eteru oktabromodifenylowego. Proponujemy także wprowadzenie  oznakowania eteru oktabromodifenylowego literami „Ft” oznaczającymi  substancje fetotoksyczne.

Ftalan dibutylu – frakcja wdychalna. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Anna Pałaszewska-Tkacz, Sławomir Czerczak  

Ftalan dibutylu (DBP) jest przezroczystą, oleistą cieczą o charakterystycznym dla estrów zapachu. Stosowany jest przede wszystkim jako dodatek zmiękczający do takich żywic i polimerów, jak: PCV (76% produkcji), uszczelniaczy, klejów i spoiw (14% produkcji) i tuszów drukarskich (7% produkcji). Pozostałe 3% produkcji ftalanu dibutylu jest stosowane przy wytwarzaniu farb nitrocelulozowych, włókien szklanych oraz kosmetyków.
Przy narażeniu zawodowym na ftalan dibutylu znaczenie ma droga inhalacyjna, a w mniejszym stopniu kontakt związku ze skórą. Ze względu na niską prężność par w temperaturze pokojowej podwyższone stężenia ftalanu dibutylu mogą wystąpić jedynie w procesach technologicznych przebiegających w podwyższonej temperaturze lub w procesach związanych z występowaniem aerozoli ftalanu dibutylu w powietrzu środowiska pracy. Na podstawie wyników pomiarów z lat 90. udostępnionych przez jeden z europejskich zakładów, wykazano, że w procesie produkcji ftalanu dibutylu średnie stężenie dla większości stanowisk pracy nie przekraczało 0,5 mg/m³, a w przypadku kilku stanowisk wynosiło 1,1 lub 5 mg/m³.
Według danych GIS zarówno w 2007 r., jak i w 2010 r. nie było pracowników narażonych na stężenia ftalanu dibutylu przekraczające obowiązujące normatywy (NDS – 5 mg/m³ i NDSCh – 10 mg/m³). W wykazie chorób zawodowych obejmującym lata 2001-2010 wykonanym na podstawie Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych odnotowano jeden przypadek choroby skóry u osoby narażonej na ftalan dibutylu w zakładzie przetwórstwa przemysłowego.
Ftalan dibutylu wchłania się do organizmu przez układ oddechowy oraz pokarmowy, nie ulega kumulacji i jest wydalany głównie z moczem.
Mediany dawek lub stężeń śmiertelnych ftalanu dibutylu, które uzyskano na podstawie badań doświadczalnych na gryzoniach, wykazano, że ftalan dibutylu jest substancją o stosunkowo małej toksyczności ostrej. W większości badań związek nie wykazywał działania drażniącego ani uczulającego u ludzi i zwierząt doświadczalnych.
Jak wynika z dostępnego piśmiennictwa skutki działania toksycznego ftalanu dibutylu w warunkach narażenia podprzewlekłego i przewlekłego oceniano prawie wyłącznie na podstawie wyników badań na szczurach narażanych dożołądkowo. Wartości NOAEL dla działania toksycznego wyznaczano na poziomie 176 ÷ 353 mg/kg m.c./dzień, a najczęściej obserwowanymi skutkami narażenia było: zmniejszenie masy ciała, zmiany parametrów krwi, zwiększenie masy wątroby i nerek.
Jeśli chodzi o szkodliwe działanie ftalanu dibutylu to jest to przede wszystkim związek o potwierdzonym szkodliwym działaniu na rozrodczość i dziecko w łonie matki. Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 ftalan dibutylu jest zaklasyfikowany jako substancja działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 2. z przypisanym zwrotem wskazującym rodzaj zagrożenia R61 (może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki.) oraz jako substancja działająca szkodliwie na rozrodczość kategorii 3. z przypisanym zwrotem wskazującym rodzaj zagrożenia R62 (możliwe ryzyko upośledzenia płodności.). W dostępnych badaniach szkodliwego działania ftalanu dibutylu na rozrodczość, najmniejsze wyznaczone wartości NOAEL wynosiły: 50 mg/kg m.c./dzień dla zaburzeń płodności oraz 30 mg/kg m.c./dzień dla szkodliwego działania na płód.
W Polsce, podobnie jak w większości państw Europy, wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ftalanu dibutylu ustalono na poziomie 5 mg/m³. Stężenie to zabezpiecza przed uciążliwymi warunkami pracy związanymi z narażeniem na aerozole, którego należy oczekiwać w przypadku DBP ze względu na jego niską prężność par. Biorąc pod uwagę dużą wartość NOAEL, zarówno działania toksycznego ftalanu dibutylu, jak i jego szkodliwego wpływu na rozrodczość i płód, oszacowano, że dotychczasowa wartość NDS ftalanu dibutylu powinna również zabezpieczać przed powyższymi skutkami jego działania. Zaproponowano pozostawienie wartość NDS ftalanu dibutylu na dotychczasowym poziomie 5 mg/m³. Jednocześnie proponuje się zrezygnować z dotychczas obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh – 10 mg/m³) tego związku dlatego, że wyniki dostępnych badań nie wskazują na działanie drażniące ftalanu dibutylu. Obecnie brak jest podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia ftalanu dibutylu w materiale biologicznym. Zaleca się oznakowanie substancji w wykazie literami „Ft” oznaczającymi substancję działającą toksycznie na płód.

Peroksoboran(III) sodu i jego hydraty – frakcja wdychalna. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Małgorzata Kupczewska-Dobecka  

Peroksoboran(III) sodu (PBS), dawniej nadboran sodu, to sól peroksowego kwasu borowego(III) zawierającego bor  na +III stopniu utlenienia i posiadającego wiązanie tlen-tlen. Zgodnie z obecną wiedzą, opartą na wynikach badań rentgenowskich, molekularna struktura krystaliczna peroksoboranu zawiera podwójny anion [(HO)2(BOO)]. Aniony te tworzą  symetryczny, cykliczny heksagonalny anion z dwoma mostami nadtlenkowymi.
Peroksoboran(III) sodu jest białym, krystalicznym proszkiem, bez zapachu, który znajduje zastosowanie w przemyśle: chemicznym, włókienniczym i kosmetycznym.  Charakteryzuje się silnymi właściwościami utleniającymi i dlatego jest wykorzystywany, między innymi, w proszkach do prania jako środek: wybielający, konserwujący i odkażający. Stosuje  się  go  także w: kosmetykach typu make- -up,  preparatach pielęgnujących skórę i włosy, dezodorantach i odświeżaczach powietrza o stężeniach do 5%.
Peroksoboran(III) sodu jest substancją wielkotonażową, a w Polsce jego największym producentem są Zakłady Azotowe "Puławy" S.A.
W piśmiennictwie nie znaleziono liczbowych danych na temat zatrucia ludzi peroksoboranem(III) sodu,   chociaż  istnieje  duża  liczba  raportów dotyczących zatruć ostrych w następstwie incydentalnego spożycia środków: piorących, czyszczących czy wybielających, zawierających tę substancję. Peroksoboran(III) sodu jako składnik płynów do płukania ust może spowodować odwracalne zmiany typu przerost brodawek języka, tzw. język włochaty, gdy jest stosowany przewlekle. Połknięcie tabletek lub proszków do czyszczenia zawierających peroksoboranu(III) sodu może spowodować oparzenia ust i przełyku.
Peroksoboran(III) sodu działa szkodliwie po połknięciu i przez drogi oddechowe. Mediana dawki śmiertelnej peroksoboranu(III) sodu po podaniu dożołądkowym wynosi 1700 - 2700 mg/kg m.c. dla szczura, a mediana stężenia śmiertelnego – 1164 mg/m³.
Peroksoboran(III) sodu powoduje u zwierząt miejscowe działanie drażniące na oczy. Skutki tego działania nie zawsze są odwracalne i dlatego peroksoboran(III) sodu został zaklasyfikowany jako związek drażniący na oczy z przypisanym zwrotem – ryzyko poważnego uszkodzenia oczu.
Po podaniu dożołądkowym peroksoboran(III) sodu ulega degradacji w organizmie do kwasu bornego i nadtlenku wodoru. Kwas borny jest wydalany z moczem, natomiast nadtlenek wodoru w jelitach ulega rozkładowi przez katalazę zanim ulegnie wchłonięciu, a uwalniający się tlen po wchłonięciu się do układu naczyniowego może prowadzić do powstania zatorów powietrznych.
Substancja została zaklasyfikowana jako szkodliwa na rozrodczość na podstawie wyników eksperymentów na zwierzętach, ponieważ  może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki (oszacowana wartość NOAEC wynosi dla szczurów 174 mg/m³), a także stwarza ryzyko upośledzenia płodności, ponieważ oszacowana wartość LAEC (zniejszenie bezwzględnej masy jąder) wynosi dla szczura 1,736  mg/m³.
Na podstawie wyników pomiarów stężeń peroksoboranu(III) sodu przeprowadzonych w środowisku pracy i opublikowanych  przez CEFIC stwierdzono, że największe stężenie peroksoboranu(III) sodu podczas produkcji wynosiło 12,1 mg/m³  (reasonable worst case – uzasadniony najgorszy przypadek), natomiast wartość typowa (typical value) – 1 mg/m³.
Na podstawie wyników badań  spirometrycznych  osób zawodowo narażonych na związek, przeprowadzanych  rutynowo w latach  1990-2001, nie wykazano znamiennych zmian w badanych parametrach czynnościowych, tj. FVC i FEV1 w porównaniu z normami określonymi  dla populacji generalnej. Na tej podstawie, a także uwzględniając  stan czynnościowy płuc, określono wartość NOAEC peroksoboranu(III) sodu między 1 a 12 mg/m³.
W Polsce  największe dopuszczalne stężenia peroksoboranu(III) sodu w powietrzu nie zostały ustalone.
Większość państw do oceny narażenia zawodowego na peroksoboran(III) sodu stosuje normatywy ustalone dla trudno rozpuszczalnych pyłów, odpowiednio dla frakcji wdychalnej i respirabilnej.
Do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla frakcji wdychalnej peroksoboranu(III) sodu za skutek krytyczny przyjęto zaburzenia czynności układu oddechowego. Do wyznaczenia wartości NDS dla frakcji wdychalnej przyjęto, oszacowaną w badaniach CEFIC, wartość  NOAEC wynoszącą 12 mg/m³.
Przyjmując odpowiednie wartości współczynników niepewności, obliczono wartość NDS peroksoboranu(III) sodu, która wynosi  4 mg/m³ dla frakcji wdychanej pyłu  peroksoboranu(III) sodu.
Ponieważ substancja została zaklasyfikowana jako drażniąca, proponuje się ustalenie dla niej także wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie dwóch wartości NDS dla frakcji wdychalnej peroksoboranu(III) sodu, czyli  8 mg/m³. Nie ma podstaw merytorycznych do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) peroksoboran(III) sodu.
Proponuje się również wprowadzenie oznakowania peroksoboranu(III) sodu literami: „Ft” – substancja działająca toksycznie na płód oraz „I” – substancja o działaniu drażniącym.

Styren. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Andrzej Starek  

Styren  łatwopalna ciecz o przenikliwym i słodkim zapachu jest substancją wielkotonażową wykorzystywaną do produkcji: żywicy butadienowo-styrenowej i żywic kopolimerowych z akrylonitrylem, tworzyw sztucznych wzmocnionych włóknem szklanym stosowanych w szkutnictwie oraz powłok ochronnych. Styren stosuje się także  jako rozpuszczalnik i półprodukt chemiczny.
Największe zawodowe narażenie na styren występuje podczas prac natryskowych oraz podczas produkcji: łodzi, pojazdów i kontenerów.
Według danych Głównej Inspekcji Sanitarnej w 2007 r. w  Polsce  były zatrudnione 323 osoby narażone na styren o stężeniu  powyżej 50 mg/m³, czyli  wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Osoby te pracowały przy produkcji: wyrobów gumowych i wyrobów z tworzyw sztucznych (186 osób), pozostałego sprzętu transportowego (55 osób), wyrobów niemetalicznych (51 osób) i sprzętu transportowego, a także przy produkcji niesklasyfikowanej gdzie indziej oraz w budownictwie (31 osób).
W 2010 r. liczba osób zawodowo narażonych na styren powyżej wartości NDS wzrosła do 480, w tym: 203 osoby pracowały przy produkcji wyrobów gumowych i tworzyw sztucznych, 115 osób przy produkcji pojazdów samochodowych, 143 osoby przy produkcji pozostałego sprzętu transportowego,5 osób było zatrudnionych przy produkcji włókien tekstylnych, 1 osoba przy produkcji chemikaliów, 8 osób przy produkcji gotowych wyrobów metalowych, 3 osoby w trakcie wykonywania specjalistycznych robót budowlanych oraz 2 osoby zatrudnione w handlu hurtowym (GIS 2010).
W latach 2001-2010 w związku z narażeniem na styren zarejestrowano sześć przypadków chorób zawodowych: dwa przypadki zatrucia, trzy – choroby skóry oraz jeden przypadek przewlekłego zanikowego alergicznego nieżytu nosa, gardła lub krtani wywołany działaniem drażniącym styrenu.
Działanie toksyczne styrenu u ludzi manifestuje się podrażnieniem: oczu, śluzówki nosa i gardła, a także   zaburzeniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) w postaci zmian neurobehawioralnych oraz upośledzenia funkcji narządu wzroku i narządu słuchu. U pracowników przewlekle narażonych na styren opisano również zmiany: hematologiczne, czynnościowe wątroby, endokrynne i immunologiczne.
Styren nie spełnia kryteriów klasyfikacji ustalonych dla toksyczności ostrej po podaniu drogą pokarmową, inhalacyjną lub dermalną w Unii Europejskiej.
Styren wykazuje działanie genotoksyczne, wyrażone zmianami klastogennymi i aberracjami chromosomowymi w wyniku tworzenia adduktów z DNA przez jego tlenek. Według IARC nie ma wystarczającego dowodu na rakotwórcze działanie styrenu na ludzi, natomiast istnieje ograniczony dowód takiego działania u zwierząt (grupa 2B). Nie wykazano również embriotoksycznego, fetotoksycznego i teratogennego działania styrenu, natomiast istnieje  możliwość szkodliwego działania styrenu na gonady męskie i na rozwój potomstwa w okresie postnatalnym.
Podstawą do obliczenia wartości NDS dla styrenu były wyniki badań epidemiologicznych. Za skutki krytyczne przyjęto drażniące działanie tego związku oraz zaburzenia ze strony OUN. Zaproponowano pozostawienie obowiązującej w Polsce wartości NDS styrenu na poziomie 50 mg/m³ oraz zmniejszenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) do 100 mg/m³. Ponadto zaproponowano przyjęcie wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) dla sumy stężeń kwasu migdałowego (MA) i kwasu fenyloglioksalowego (PGA) w moczu pobranym pod koniec zmiany roboczej na poziomie 235 mg/g kreatyniny. Normatyw oznakowano  literą „I” informującą, że jest to substancja o działaniu drażniącym.

1,1,2-Trichloroetan. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
Karolina Bystry, Jan Stetkiewicz  

1,1,2-Trichloroetan (1,1,2- TCE) jest bezbarwną, niepalną cieczą o słodkim zapachu, zbliżonym do zapachu chloroformu. Jest stosowany jako rozpuszczalnik: tłuszczów, wosków, naturalnych żywic i alkaloidów oraz wielu innych materiałów organicznych, a także jako produkt pośredni (półprodukt) w produkcji: chlorku winylidenu, rurek teflonowych i klejów.
Powyżej 95% tego związku produkowanego w USA zużywa się do produkcji chlorku winylidenu. Według danych Głównej Inspekcji Sanitarnej w Polsce na 1,1,2- -trichloroetan nie było w 2010 r. narażonych pracowników powyżej wartości NDS (45 mg/m³).
Mediana dawki śmiertelnej 1,1,2-trichloroetanu dla szczurów po podaniu do żołądka (DL50) wynosi – 837 mg/kg,  po  narażeniu  inhalacyjnym  (CL50) – 9000  mg/m³. U królików wartość DL50 wynosi 5,38 g/kg po podaniu przez skórę.
Substancja działa drażniąco na: skórę, oczy, górne drogi oddechowe oraz żołądek. W badaniach na zwierzętach wykazano niewielkie właściwości  immunomodulujące 1,1,2-trichloroetanu.
Związek ten jest dobrze wchłaniany do organizmu wszystkimi drogami narażenia. 1,1,2-Trichloroetan jest metabolizowany głównie w wątrobie i wydalany z organizmu z: powietrzem wydychanym, moczem oraz kałem.
1,1,2-Trichloroetan nie wykazywał działania mutagennego dla szczepów Salmonella Typhimurium: TA1535, TA1537, TA1538, TA98, TA100 zarówno bez aktywacji  metabolicznej,  jak  i  z  aktywacją  metaboliczną.  Działanie  mutagenne 1,1,2-trichloroetanu wykazano  u  Saccharomyces  cerevisiae.  Związek  ten powodował zwiększenie liczby mikrojąder w ludzkich limfocytach (w warunkach in vitro).
Nie znaleziono danych wskazujących na działanie rakotwórcze 1,1,2-trichloroetanu na ludzi. Istnieją ograniczone dowody na potwierdzenie jego rakotwórczego działania na zwierzęta.
1,1,2-Trichloroetan podawany myszom B6C3F1 w dawkach 195 lub 390 mg/kg przez 78 tygodni wywołał raki wątroby. Chromochłonne nowotwory nadnerczy wykazano tylko po podaniu 1,1,2-trichloroetanu w dawce 390 mg/kg. U szczurów 1,1,2-trichloroetan nie powodował istotnego zwiększenia liczby nowotworów.
W dostępnym piśmiennictwie i specjalistycznych bazach danych nie znaleziono informacji dotyczących działania embriotoksycznego, teratogennego i wpływu 1,1,2-trichloroetanu na rozrodczość ludzi. Nie wykazano również działania teratogennego 1,1,2-trichloroetanu na myszy.
W IARC zaklasyfikowano 1,1,2-trichloroetan do grupy 3. związków kancerogennych (substancja nie może być sklasyfikowana pod względem działania rakotwórczego na ludzi).
Wartość NOAEL dla 1,1,2-trichloroetanu ustalono na podstawie wyników 90-dniowych badań na samcach i samicach myszy, którym podawano związek w wodzie do picia. Skutkiem krytycznym było zwiększenie aktywności fosfatazy zasadowej w surowicy krwi u samic i samców myszy, którym podawano największą dawkę 1,1,2-trichloroetanu, tj. odpowiednio dla samic 384 oraz samców 305 mg/kg m.c./dzień. Zmian aktywności fosfatazy zasadowej w surowicy krwi samic nie obserwowano po podaniu dawki 44 mg/kg m.c./dzień związku, a samcom dawki 46 mg/kg m.c./dzień. Dawkę 44 mg/kg m.c./dzień wyznaczoną u samic przyjęto za wartość NOAEL i po zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności zaproponowano przyjęcie stężenia 40 mg/m³ za wartość NDS 1,1,2-trichloroetanu. Substancję należy oznaczyć  literami: Carc. Cat. 3 – substancja o możliwym działaniu rakotwórczym na człowieka. Z uwagi na fakt, iż 1,1,2-trichloroetan jest wchłaniany przez skórę, należy wprowadzić dodatkowe oznaczenie  literami „Sk”. Nie ma podstaw merytorycznych do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) 1,1,2-trichloroetanu.

Na górę strony

Siedziba instytutu
Strona głównaIndeks słówStrona BIPCIOP