Pomiary stacjonarne są
wyborem z konieczności, gdy laboratorium, które je wykonuje nie jest wyposażone w pompy indywidualne ani w dozymetry pasywne. Pomiary takie mogą być stosowane do oceny narażenia zawodowego, jeżeli prowadzone są w sposób zapewniający reprezentatywność pobranych próbek dla rzeczywistego przebiegu narażenia.
W celu uzyskania reprezentatywności:
- liczba i sposób pobierania próbek powietrza powinny być uzależnione od rodzaju stanowiska pracy i charakteru procesu technologicznego;
- próbki wyrywkowe powinny być pobierane w sposób losowy;
- losowymi pomiarami powinno być objęte co najmniej 75 % czasu trwania danego okresu pomiarowego.
Przy spełnieniu powyższych warunków stężenie średnie z pomiarów, przeprowadzonych w każdym z okresów pomiarowych zawarte jest w przedziale wokół średniej geometrycznej, którego granice uzależnione są od geometrycznego standardowego odchylenia wyników pomiarów, liczby pobranych próbek i przyjętego poziomu ufności, który dla oceny narażenia zawodowego wynosi 0,95 (95 %).
Liczba próbek, jakie należy pobrać zależy od spodziewanej zmienności stężeń oznaczonych substancji w powietrzu. Planując ich rozłożenie w czasie winno się mieć na uwadze fakt, że próbki te są reprezentatywne jedynie dla tego odcinka czasu, w którym zostały one w sposób losowy pobrane.
Czas pobierania jednej próbki powietrza wynika z wymagań metody analitycznej, zastosowanej do oznaczania danej substancji. Nie może być on krótszy niż 5 minut, a łączny czas pobierania wszystkich próbek w danym okresie pomiarowym nie powinien być krótszy niż 1 h. W praktyce, czas pobierania 1 próbki w pomiarach stacjonarnych w zasadzie nie przekracza 30 minut (choć zdarzają się również dłuższe, jednostkowe okresy pobierania).
Zasady pobierania próbek powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDS
Chronometraż pracy | Punkty pomiarowe | Liczba próbek |
Stałe stanowisko pracy o jednorodnym procesie technologicznym(brak etapów) | na stanowisku pracy | co najmniej 5 |
Stałe stanowisko pracy o procesie technologicznym składającym się z 2 - 3 etapów nie krótszych niż po 2 h | na stanowisku pracy | co najmniej 4 dla każdego etapu |
Pracownik obsługuje 2 - 3 stanowiska | na każdym ze stanowisk pracy | co najmniej 4 w okresie przebywania pracownika na danym stanowisku pracy |
Pracownik lub grupa pracowników obsługuje więcej niż 3 stanowiska pracy lub miejscem pracy jest całe pomieszczenie robocze | wybrany losowo 1 punkt na 4 pracowników, nie mniej niż 2 punkty pomiarowe w pomieszczeniu | co najmniej 5 w każdym z wybranych punktów pomiarowych |
Zasady pobierania próbek powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDSCh
Na podstawie zebranych informacji o procesie technologicznym lub na podstawie wyników poprzednio przeprowadzonych badań należy ocenić czy proces charakteryzuje się dużą zmiennością stężeń, wymagającą pomiarów do oceny stężenia chwilowego oraz wybrać okresy spodziewanego najwyższego narażenia. Próbki należy pobrać, w co najmniej dwóch tak wytypowanych okresach. Przy ocenie zgodności warunków pracy z NDSCh zalecane jest w pomiarach stacjonarnych, w zależności od wymagań stosowanej metody oznaczania, pobieranie co najmniej dwóch 15-minutowych próbek. Próbki te powinny być pobrane niezależnie od pomiarów, wykonywanych w celu oceny zgodności warunków pracy z NDS.
Zasady pobierania próbek powietrza do oceny zgodności warunków pracy z NDSP
W przypadku substancji o działaniu pułapowym pomiar stężenia należy przeprowadzać w sposób ciągły, a jeżeli nie jest to możliwe czas pobierania próbki powinien być jak najkrótszy i nie może przekraczać 15 minut. Próbki te należy pobierać w okresie spodziewanego występowania dużych stężeń badanych substancji w powietrzu.
PN-Z-04008-7:2002/Az1:2004 Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy
PN EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa