Obsługa, agregowanie i przechowywanie sprzętu

Maszyny i narzędzia

Przy pracach polowych stosowanych jest wiele rodzajów maszyn i agregatów łączonych z ciągnikami. Zawsze należy pamiętać, że agregowane maszyny i narzędzia rolnicze stosowane do produkcji roślinnej, ze względów bezpieczeństwa powinny współpracować z ciągnikami rolniczymi zalecanymi przez producentów tych maszyn (agregatów).

Sprawność techniczna, prawidłowe wyposażenie i przygotowanie do pracy obsługiwanych maszyn, jak również bezpieczeństwo ludzi znajdujących się w najbliższym otoczeniu pracującej maszyny zależą wyłącznie od wiedzy i umiejętności rolnika.

Wszystkie maszyny i urządzenia wyposażane są przez producenta w instrukcje obsługi, by użytkownik po zapoznaniu się z jej treścią mógł w sposób prawidłowy przygotować maszynę do pracy, a następnie właściwie ją eksploatować.

Obsługę techniczną rolnik powinien wykonywać w gospodarstwie, po opuszczeniu maszyny w położenie robocze, wyłączaniu i zatrzymaniu napędu ciągnika i maszyny.
Stosowanie się do zaleceń producenta wydłuża żywotność maszyny i zmniejsza jej awaryjność w czasie eksploatacji.

Podczas pracy niedozwolone jest wchodzenie ludzi pomiędzy ciągnik a maszynę, a zwłaszcza jazda lub stawanie na belce polowej, ramie albo zaczepie maszyny.
Niestosowanie się do tego ostrzeżenia może skończyć się upadkiem pod współpracującą maszynę i prowadzić do ciężkich urazów, a nawet śmierci.

Podczas wykonywania prac załadunkowych i wyładunkowych silnik ciągnika powinien być wyłączony. Należy zaciągnąć hamulec ręczny, a jeżeli ciągnik stoi na pochyłości – włączyć bieg przeciwdziałający staczaniu się ciągnika i ewentualnie podłożyć kliny pod koła.

Gdy przy pracach transportowych zatrudnieni są oprócz traktorzysty inni pracownicy, należy wyznaczyć jednego z nich do przekazywania umówionych sygnałów.

Agregowanie sprzętu

Niestety, w gospodarstwie rolnym nie da się przewidzieć wszystkich sytuacji. W większości niedużych gospodarstw część mieszkalno-bytowa jest połączona z częścią produkcyjną, a plac manewrowy jest jednocześnie placem zabaw dzieci. Prowadzi to do powstawania wielu zagrożeń.

Wśród wypadków zarejestrowanych przez KRUS jest wiele tragicznych zdarzeń. Oto niektóre z nich:

• podczas agregowania maszyny z ciągnikiem ojciec przejechał bawiące się dziecko. Nie miał szans go zauważyć, gdyż w zabawie schowało się za tylne koło ciągnika


• niestabilne ustawienie maszyn z wykorzystaniem pustaków czy prowizorycznych podpór prowadziło do zmiażdżenia kończyn bawiących się dzieci; odnotowano nawet wypadki śmiertelne dzieci przygniecionych przez przewrócone maszyny


• rolnik próbował podpiąć zaczep przyczepy załadowanej nawozami, podczas gdy jego żona kierowała ciągnikiem. W trakcie manewrowania noga kierującej zsunęła się ze sprzęgła i rękę rolnika przygniótł zaczep do ciągnika - doszło do złamania kości nadgarstka.

To jedynie kilka przykładów z, wielu, które wydarzyły się w gospodarstwach rolnych. Podano je, aby zwrócić uwagę, że nigdy nie dość przezorności podczas wykonywania pracy.

Przed przygotowaniem zestawu uprawowego użytkownik powinien przede wszystkim zapoznać się z instrukcją obsługi maszyny współpracującej z ciągnikiem, a ciągnik dobrać tak, aby klasa jego uciągu nie była mniejsza niż zalecana przez producenta maszyny. Należy poza tym pamiętać, aby ciągnik był sprawny technicznie, gdyż używanie niesprawnej maszyny przy pracach w gospodarstwie rolnym grozi wypadkiem.

Łączenie maszyn ze sobą lub z ciągnikami może wykonywać jedynie kierowca ciągnika. Niewłaściwe połączenie maszyny z ciągnikiem i jej nieprawidłowe ustawienie mogą stać się przyczyną awarii i nieszczęśliwych wypadków, zarówno w czasie transportu, jak i podczas pracy.

Jeśli traktorzysta potrafi odpowiednio manewrować ciągnikiem, maszyna stoi na równym podłożu, jej zaczep jest podparty podporą stałą lub sprężyna utrzymuje go w położeniu poziomym, ciągnik ma sprawny układ zawieszania lub przyczepiania maszyn, a plac manewrowy jest dostatecznie duży, to czynność ta nie powoduje zagrożenia wypadkowego.

Prawidłowe łączenie maszyny z ciągnikiem polega na precyzyjnym podjechaniu tyłem do maszyny w taki sposób, aby trzypunktowy układ zawieszenia ciągnika można było połączyć z zaczepami maszyny lub narzędzia. Następnie należy unieruchomić ciągnik, połączyć go z maszyną (najpierw cięgna dolne, potem cięgno górne), sworznie zabezpieczyć zawleczkami i sprawdzić prawidłowość połączeń. W maszynach aktywnych podłącza się wał przegubowo-teleskopowy, który może przenieść odpowiedni moment obrotowy i ma długość zalecaną przez producenta. Następnie należy podłączyć złącza instalacji hydraulicznej i instalacji elektrycznej, uruchomić ciągnik, dokonać próbnego rozruchu, po czym podnieść maszynę i wyregulować cięgna dolne oraz długość łącznika górnego. Przy agregowaniu maszyn, zwłaszcza półzawieszanych i przyczepianych, należy pamiętać o złożeniu i zabezpieczeniu w położeniu transportowym stopki podporowej zaczepu.  

Dobrym rozwiązaniem ułatwiającym agregowanie jest zastosowanie szybkosprzęgów, a zamiast cięgna górnego (śruby rzymskiej) - siłownika hydraulicznego podłączonego do hydrauliki zewnętrznej ciągnika.



Bezpieczne agregowanie dwóch przyczep z ciągnikiem można wykonać następująco: podklinować tylne koła pierwszej przyczepy i podeprzeć dyszel na odpowiedniej wysokości zaczepu ciągnika, (jeżeli dyszel przyczepy nie ma sprężyny podtrzymującej), powoli cofać ciągnikiem, celując hakiem zaczepowym w ucho dyszla przyczepy, tak, aby po zatrzymaniu ciągnika można było założyć sworzeń, a następnie zawleczką zabezpieczyć go przed wypadnięciem. Dwie przyczepy łączy się zawsze przez dopchnięcie jednej do drugiej. Załadowane przyczepy łączy się w podobny sposób.

Czynności agregowania i obsługi będą jeszcze bezpieczniejsze przy dobrym oświetleniu i odpowiedniej ilości miejsca do manewrowania maszynami.

Niedopuszczalne jest przebywanie ludzi między ciągnikiem a maszyną w czasie pracy bądź łączenia maszyn z ciągnikiem. Nieuwaga traktorzysty lub jakakolwiek niesprawność układu jezdnego albo hamulcowego w ciągniku może doprowadzić do groźnego wypadku, gdy pomiędzy ciągnikiem a maszyną ktoś będzie się znajdował.

Przechowywanie sprzętu i narzędzi

Narzędzia uprawowe należy utrzymywać w należytej czystości, na bieżąco, po skończonej pracy i po sezonie, dokładnie czyścić z resztek ziemi i roślin, myć, a po wysuszeniu konserwować. Czyste narzędzia należy ustawić na twardym, stabilnym i równym podłożu, najlepiej w zadaszonym pomieszczeniu, uszkodzone części wymienić na nowe, naostrzyć elementy robocze, jeśli jest taka potrzeba. Konieczne jest kontrolowanie połączeń śrubowych i spawanych.





Zespoły robocze powinny być unieruchomione w sposób przewidziany przez producenta maszyny, dyszle lub zaczepy podparte podporami stałymi, a ostre wystające elementy zabezpieczone.





Sprzęt powinien być ustawiony w taki sposób, by nie przewrócił się na przechodzących ludzi. Niektórzy rolnicy ustawiają go na paletach lub specjalnie wykonanych stojakach oraz dodatkowo zabezpieczają wszystkie ostre i niebezpieczne elementy.



Maszyny i ciągniki rolnicze ze względów bezpieczeństwa nie powinny stać na ciągach komunikacyjnych, niestabilnym podłożu, w zastoinach wody.



Samochody, ciągniki i maszyny samojezdne należy, z uwagi na bezpieczeństwo przeciwpożarowe, przechowywać w oddzielnych, zamykanych pomieszczeniach, natomiast pozostałe maszyny i urządzenia rolnicze - pod zadaszeniem.