BHP info - Nowa Dyrektywa Maszynowa - Zapewnianie zgodności maszyn z DM

Zapewnianie zgodności maszyn z nową dyrektywą maszynową 2006/42/WE - zakres stosowania nowych aktów prawnych

Autor: mgr inż. Józef Gierasimiuk, CIOP-PIB

29 grudnia 2009 r. weszła w życie nowa dyrektywa maszynowa 2006/42/WE [1], wprowadzona do prawa polskiego rozporządzeniem ministra gospodarki z dnia 21 października 2008 r. [2], które zastąpiło rozporządzenie z dnia 21 grudnia 2005 r. [3], wdrażające dotychczas obowiązującą dyrektywę 98/37/WE [4]. Podstawowezmiany wprowadzone przez te akty prawne w stosunku do dotychczasowych przepisów zostały przedstawione w artykule pt. „Podstawowe zmiany wprowadzone nową dyrektywą maszynową 2006/42/WE” [5], w zakończeniu którego stwierdzono m.in., że:

wprowadzone zmiany umacniają rolę i odpowiedzialność zwłaszcza producentów maszyn w zapewnieniu ich zgodności z zasadniczymi wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

wymagania te powinny być stosowane z wnikliwością tak, aby uwzględnić aktualny stan wiedzy i techniki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Jednocześnie 9 grudnia 2009 r. udostępniono pierwsze wydanie unijnego przewodnika do tej dyrektywy [6], w którym wyjaśniono, jak należy rozumieć i stosować postanowienia samej dyrektywy oraz załączników I (wymagania zasadnicze) i II (deklaracje).
W czerwcu 2010 roku ukazało się drugie wydanie tego przewodnika, obejmujące komentarze do całej treści Dyrektywy. Jest ono dostępne w języku angielskim na stronie http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/mechanical/machinery/index_en.htm

Uwzględniając powyższe fakty, w niniejszym serwisie przedstawiono wskazania dotyczące działań (głównie producentów maszyn) mających na celu zapewnianie i dokumentowanie ich zgodności z tymi przepisami. Informacje te będą przydatne również importerom, dystrybutorom i przyszłym użytkownikom maszyn, którzy powinni wiedzieć, jakie dokumenty i informacje (na maszynie i w dokumentach towarzyszących) świadczą o tym, że dana maszyna spełnia aktualne przepisy.

Przepisy rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 21 października 2008 [2] wdrażającego postanowienia nowej dyrektywy maszynowej 2006/42/WE [1] dotyczą:

według definicji ujętych odpowiednio w pkt. 2÷7 rozporządzenia [2] (lit. „b÷g” dyrektywy [1]).

Przepisy tych aktów prawnych, w których jest mowa o maszynie, stosuje się odpowiednio również do wyrobów wymienionych w pkt. 2÷6, ale nie odnoszą się one do maszyn nieukończonych. Maszyna w pojęciu „szerokim” obejmuje zatem wyroby ujęte w pkt. 1÷6.

Natomiast wymagania dotyczące maszyny nieukończonej (ujęte w §8 rozporządzenia [2] (art. 13 dyrektywy [1]) stanowią, że przed wprowadzeniem jej do obrotu obowiązkiem producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela jest zapewnienie: opracowania odpowiedniej dokumentacji technicznej, instrukcji montażu, sporządzenia deklaracji włączenia, zgodnej z pkt. 2 zał. 3 do rozporządzenia [2] (lit. B zał. II do dyrektywy [1]) oraz dołączenia 2 ostatnich dokumentów do tej maszyny.

Przepisy dyrektywy 2006/42/WE [1] obowiązują producentów nowych maszyn, ich upoważnionych przedstawicieli oraz importerów maszyn nowych z państw UE i wszystkich tzn. nowych, modyfikowanych i użytkowanych maszyn z krajów trzecich.
Producent to osoba fizyczna lub prawna, która projektuje lub produkuje maszyny lub maszyny nieukończone, objęte niniejszymi przepisami, bądź zleca ich zaprojektowanie lub wytworzenie i pod własną nazwą lub znakiem towarowym wprowadza je do obrotu lub do własnego użytku. Za producenta uważana jest też osoba fizyczna lub prawna, która dokonuje modyfikacji maszyn użytkowanych (zmienia konstrukcję tak, że mają one inne przeznaczenie lub powstają nowe zagrożenia lub zwiększa się ryzyko stwarzane przez istniejące zagrożenia).

Przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub przekazaniem jej bezpośrednio do użytkowania producent zobowiązany jest do zapewnienia i udokumentowania spełnienia wszystkich dotyczących jej przepisów, tj. rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 21 października 2008 r. (dot. dyrektywy 2006/42/WE) i innych rozporządzeń wdrażających dyrektywy nowego podejścia, odnoszące się do danej maszyny. Najczęściej są to akty prawne ujęte w Tabeli 1.

Tabela 1. Wykaz aktów prawnych najczęściej stosowanych do maszyn

Dyrektywa			Akt prawny wprowadzający do prawa polskiego
Numer	Symbol	Przedmiot	Obowiązujący	Poprzedzający
2006/42/WE	MD	Maszyny	rozporządzenie MG z 21.10.2008 (Dz.U. nr 199, poz.1228) obowiązuje od 29.12.2009	rozporządzenie MG z dnia 20.12.2005 r. (Dz.U. Nr 259, poz. 2170)
~~2006/95/WE uchylająca 73/23/EWG~~	~~LVD~~	~~Sprzęt elektryczny niskiego napięcia~~	~~rozporządzenie MG z dnia 21.08.2007r. (Dz.U. nr 155, poz. 1089)~~	~~rozporządzenie MGiPS z dnia 12.03.2003 r. (Dz.U. nr 49 poz. 414)~~
2004/108/WE uchylająca 89/336/EWG	EMC	Kompatybilność elektromagnetyczna (EMC)	Ustawa z dnia 13.04.2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz.U. nr 82, poz. 556); Ustawa z dnia 16.07.2004 (Dz.U. nr 171, poz. 1800 ze zm.); Rozporządzenie Ministra Transportu z dnia 9.08.2007 r. (Dz.U. nr 150, poz.1070), obowiązuje od dnia 20.07.2009 r	rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 27.12.2005 (Dz.U. nr 265, poz. 2227)
87/404/EWG 90/488/EWG 93/68/EWG	SPV	Proste zbiorniki ciśnieniowe	rozporządzenie MG z dnia 23.12.2005r. (Dz.U nr 259, poz. 2171)	rozporządzenie MGPiPS z dnia 12 maja 2003 r. (Dz.U nr 98, poz. 898)
94/9/WE	ATEX	Wyposażenie używane w przestrzeniach zagrożonych wybuchem	rozporządzenie MG z dnia 22.12.2005r. (Dz.U. nr 263, poz. 2203)	rozporządzenie MGPiPS z dnia 28 lipca 2003 r. (Dz.U. nr 143, poz. 1393)
2000/14/WE	NOISA	Emisja hałasu w środowisku przez urządzenia przeznaczone do użytku poza pomieszczeniami	rozporządzenie MG z dnia 21.12.205r. (Dz.U. nr 263, poz. 2202)	rozporządzenie MGPiPS z dnia 2 lipca 2003 r. (Dz.U. nr 138, poz. 1316)

W Tabeli 1. zaznaczono przekreśleniem dyrektywę niskonapięciową 2006/95/WE dlatego, że obecnie obowiązujące przepisy rozdzielają jednoznacznie wyroby podlegające tej dyrektywie i dyrektywie maszynowej 2006/42/WE [1], która uwzględnia wymagania elektryczne. Norma PN-EN 60204-1:2006 [8] dotycząca wyposażenia elektrycznego maszyn jest zharmonizowana z obydwiema tymi dyrektywami i dlatego w deklaracji zgodności WE wystarczy uwzględnić tylko nową dyrektywę maszynową i przywołać – jeżeli jest to niezbędne lub pożądane - tę normę.
Realizując wcześniej określony obowiązek producent powinien:

zapewnić, aby w procesie projektowania maszyny (biorąc pod uwagę przyjęte ograniczenia, dotyczące jej parametrów oraz dokonany podział zadań między maszynę i jej operatora) uwzględnione zostały wszystkie stwarzane zagrożenia oraz wymagania zasadnicze, ujęte w wymienionych aktach prawnych, których stosowanie zapewni dostateczne zmniejszenie ryzyka

zapewnić dostępność dokumentacji technicznej

umieścić niezbędne informacje na maszynie oraz przygotować i dostarczyć instrukcję maszyny

zapewnić przeprowadzenie właściwych badań maszyny oraz odpowiednich procedur oceny zgodności spośród scharakteryzowanych w dalszej części artykułu

sporządzić, w przypadku pozytywnych wyników oceny, deklarację zgodności WE i zapewnić jej dołączenie do maszyny

umieścić na maszynie oznakowanie CE.

Zmiany wprowadzone przepisami nowej dyrektywy maszynowej [1] i wdrażającego ją rozporządzenia [2] wymagają od producenta maszyny:

przeprowadzenia w procesie projektowania maszyny iteracyjnego procesu oceny i zmniejszania ryzyka związanego z zagrożeniami stwarzanymi przez maszynę oraz przedstawienia dokumentacji tej oceny łącznie ze wskazaniem ryzyka resztkowego po zastosowaniu środków ujętych w tzw. „triadzie bezpieczeństwa”, tj.:
- rozwiązań konstrukcyjnych nie stwarzających zagrożeń, tzw. samobezpiecznych
- technicznych środków ochronnych (osłon, urządzeń ochronnych) zmniejszających ryzyko związane z niewyeliminowanymi zagrożeniami
- informacji dla użytkowników na maszynie oraz w instrukcji obsługi o ryzyku resztkowym i stosowaniu przez nich niezbędnych środków głównie organizacyjno-technicznych.
uwzględnienia w procesie projektowania, badania i oceny maszyny uzupełnień lub korekt wprowadzonych do innych wymagań zasadniczych, dotyczących zwłaszcza bezpieczeństwa i niezawodności systemów sterowania związanych z bezpieczeństwem, ergonomii, emisji promieniowania, stanowisk pracy i siedzisk, oświetlenia miejscowego oraz ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi

uzupełnienia lub skorygowania dokumentacji technicznej, oznakowania, instrukcji obsługi i deklaracji zgodności WE

rozważnej decyzji odnośnie do wyboru procedury oceny zgodności.