Postanowienia Dyrektywy 89/686/EWG zostały wprowadzone do prawa polskiego Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 80, poz. 725). Rozporządzenie to zostało zastąpione od dnia 1 stycznia 2006 r. Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
Zakres wyrobów objętych oceną zgodności na podstawie dyrektywy 89/686/EWG wynika z definicji środków ochrony indywidualnej podanej w tej dyrektywie.
Definicja środków ochrony indywidualnej podana
w dyrektywie 89/686/EWG
|
Środki ochrony indywidualnej są to urządzenia lub wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania przez pracownika w celu ochrony przed jednym lub większą liczbą zagrożeń, które mogą mieć wpływ na jego zdrowie lub bezpieczeństwo podczas pracy.
Do środków ochrony indywidualnej zalicza się również:
- zespoły składające się z kilku urządzeń lub rodzajów wyposażenia, które zostały ze sobą połączone przez producenta celem ochrony człowieka przed jednym lub wieloma jednocześnie występującymi zagrożeniami (np. sprzęt ochrony układu oddechowego składający się z hełmu ochronnego połączonego z osłona twarzy);
- urządzenia lub wyposażenie ochronne, połączone (rozłącznie lub nierozłącznie) z nie ochronnym środkiem wyposażenia indywidualnego noszonym lub też trzymanym przez osobę w celu wykonywania określonych czynności (np. hełm ochronny z przymocowaną lampą);
- wymienne składniki środków ochrony indywidualnej, które są istotne dla ich właściwego funkcjonowania i są używane wyłącznie do takich środków (np. wkłady do filtrów do sprzętu ochronnego układu oddechowego).
|
Ponadto, wszelkie podzespoły wprowadzane do obrotu razem ze środkami ochrony indywidualnej służące do połączenia z innymi zewnętrznymi, dodatkowymi urządzeniami winny być traktowane jako części składowe tych urządzeń, nawet jeżeli dany podzespół nie jest przeznaczony do noszenia lub trzymania na stałe przez użytkownika przez cały okres zagrożenia (np. węże powietrzne do aparatów powietrznych lub linki łączące uprząż z urządzeniami kotwiczącymi).
Dyrektywa w sprawie środków ochrony indywidualnej stosuje się zarówno do środków przeznaczonych do użytku zawodowego, jak i do zastosowań niezawodowych (rekreacyjnych, domowych) z pewnymi nielicznymi wyjątkami, które przedstawiono poniżej.
W
załączniku nr I do dyrektywy znajduje się wykaz rodzajów środków ochronnych nie podlegających ocenie zgodności na jej podstawie.
Wykaz wyrobów
wyłączonych z zakresu stosowania dyrektywy 89/686/EWG:
- środki ochrony indywidualnej zaprojektowane i wykonane specjalnie do użytku w siłach zbrojnych lub w celu utrzymania prawa i porządku publicznego (hełmy, tarcze itp.)
- środki ochrony indywidualnej zaprojektowane i wykonane specjalnie do celów samoobrony (pojemniki z gazem obezwładniającym, osobista broń odstraszająca itp.)
- środki ochrony indywidualnej zaprojektowane i specjalnie wykonane do użytku prywatnego zapewniające ochronę przed:
- niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi (nakrycia głowy, odzież sezonowa, obuwie, parasole itp.)
- wilgocią i wodą (rękawice do zmywania naczyń itp.)
- ciepłem (rękawice itp.)
- środki ochrony indywidualnej przeznaczone do ochrony i ratowania osób na statkach lub w samolotach nie przeznaczone do stałego noszenia (np. środki zwiększające wyporność dla pasażerów statków)
- hełmy i przyłbice przeznaczone dla użytkowników dwu- i trzykołowych pojazdów motocyklowych.
Kryteria oceny zgodności środków ochrony indywidualnej są określone w załączniku nr II do dyrektywy 89/686/EWG w postaci zasadniczych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dotyczących tych środków.
Załącznik nr II dyrektywy 89/686/EWG:
- ogólne wymagania dla wszystkich środków ochrony indywidualnej
- dodatkowe wymagania wspólne dla różnych klas typów środków ochrony indywidualnej
- dodatkowe wymagania właściwe dla poszczególnych rodzajów zagrożeń.
Podobnie jak w przypadku dyrektywy dotyczącej maszyn, wymagania zawarte w dyrektywie 89/686/EWG są sformułowane w sposób ogólnikowy. W celu zapewnienia przez producenta zgodności środków ochrony indywidualnej z tymi wymaganiami, a następnie umożliwienia przeprowadzenia oceny zgodności przez trzecią stronę, konieczne jest posługiwanie się zharmonizowanymi normami europejskimi opracowywanymi przez CEN i CENELEC.
Dyrektywa 89/686/EWG wprowadza podział środków ochrony indywidualnej na trzy grupy pod względem ich przynależności do kategorii ryzyka związanego z ich użytkowaniem oraz ustala różne procedury oceny zgodności dla poszczególnych grup tych środków. W dyrektywie zdefiniowano grupy środków ochrony indywidualnej przyporządkowane do kategorii najmniejszego i największego ryzyka.
Podział środków ochrony indywidualnej
wg Dyrektywy 89/686/EWG
|
|---|
Ze względu na stopień zagrożenia, przed którym mają chronić użytkownika, środki ochrony indywidualnej podzielono na trzy kategorie:
|
|---|
| KATEGORIA | RYZYKO | Nazwa użyta w dyrektywie | Zapis w dyrektywie |
| I | małe | o prostej konstrukcji | wymieniono rodzaje środków |
| II | średnie | brak | brak wyliczenia |
| III | duże | o konstrukcji złożonej | wymieniono rodzaje środków |
Kategoria I dotycząca najmniejszego ryzyka obejmuje środki ochrony indywidualnej o konstrukcji prostej, gdzie projektant zakłada, że ich użytkownik może sam ocenić skuteczność ochrony przed minimalnymi zagrożeniami, których skutki, jeżeli są stopniowo narastające, mogą być łatwo zidentyfikowane przez użytkownika we właściwym czasie.
Kategoria I
środków ochrony indywidualnej
|
Do I kategorii należą środki przeznaczone do ochrony przed:
- działaniami czynników mechanicznych, których skutki są powierzchowne (np. rękawice ogrodnicze, ochrony palców itp.)
- środkami czyszczącymi o słabym i łatwo odwracalnym działaniu (np. rękawice chroniące przed detergentami itp.)
- zagrożeniami związanymi z manipulacją gorącymi przedmiotami o temperaturze nie wyższej niż 50 oC (np. rękawice, fartuchy)
- czynnikami atmosferycznymi, bez uwzględniania czynników wyjątkowych i ekstremalnych (np. nakrycia głowy, obuwie)
- słabymi uderzeniami i drganiami, których skutki nie mogą powodować nieodwracalnych uszkodzeń ciała (np. lekkie hełmy, rękawice, obuwie)
- światłem słonecznym (np. okulary przeciwsłoneczne).
|
Kategoria III, dotycząca największego ryzyka, obejmuje środki ochrony indywidualnej o konstrukcji złożonej, przewidziane do ochrony przed zagrożeniem życia lub zagrożeniami, które mogą powodować poważne i nieodwracalne uszkodzenia zdrowia, a których skutków działania użytkownik nie może stwierdzić dostatecznie szybko. Do III kategoria należą środki wymienione w tabeli poniżej.
Kategoria III
środków ochrony indywidualnej
|
Do III kategorii należą:
- sprzęt ochrony układu oddechowego chroniący przed stałymi lub ciekłymi aerozolami lub gazami drażniącymi, niebezpiecznymi, toksycznymi lub promieniotwórczymi
- sprzęt ochrony układu oddechowego zapewniający pełną izolację od atmosfery, łącznie z używanym przy nurkowaniu
- środki ochrony indywidualnej zapewniające ochronę przed zagrożeniami chemicznymi lub promieniowaniem jonizującym
- sprzęt ochronny do użytku w środowiskach o wysokiej temperaturze, których skutki oddziaływania są porównywalne do działania powietrza o temperaturze 100 oC lub wyższej i w których może występować promieniowanie podczerwone, płomienie lub narażenie na duże rozpryski roztopionego metalu
- sprzęt ochronny do użytku w środowiskach o niskiej temperaturze, których skutki oddziaływania są porównywalne do działania powietrza o temperaturze -50 oC lub niższej
- sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości
- środki ochrony indywidualnej chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym oraz stosowane do izolacji przy pracach z wysokim napięciem prądu elektrycznego.
|
Do
kategorii II należą środki ochrony indywidualnej o konstrukcji pośredniej, tzn. takie, które nie należą do I lub III kategorii ryzyka, a więc, między innymi, środki ochrony słuchu, hełmy przemysłowe, gogle i okulary ochronne oraz rękawice, buty i odzież, chroniące np. przed zagrożeniami mechanicznymi, odzież ostrzegawcza, odzież dla spawaczy.
Dyrektywa wymaga poddawania środków ochrony indywidualnej kategorii II ocenie na etapie projektowania oraz wydawania przez producenta lub upoważnionego przedstawiciela odpowiednich deklaracji zgodności wyrobów z zatwierdzonym typem.
Środki ochrony indywidualnej o konstrukcji złożonej (kategoria III) muszą być, zgodnie z dyrektywą, poddawane ocenie na etapie projektowania oraz musi być dodatkowo zapewniona kontrola jakości produkowanych wyrobów przez wybór i zastosowanie jednego z dwóch możliwych sposobów postępowania. Pierwszy z nich, określany jako „system kontroli jakości dla wyrobu końcowego”, zakłada przeprowadzanie przez odpowiednią jednostkę notyfikowaną badań kontrolnych próbek produkowanych seryjnie środków ochrony indywidualnej w odstępach czasu co najmniej jednorocznych. Drugi sposób, określany jako „system zapewnienia jakości przez monitorowanie”, zakłada wdrożenie i utrzymywanie przez producenta systemu jakości zapewniającego badanie każdego egzemplarza produkowanych środków ochrony indywidualnej na zgodność z odpowiednimi wymaganiami zasadniczymi dyrektywy.
Rys.2. Procedury oceny zgodności środków ochrony indywidualnej wynikające z postanowień dyrektywy 89/686/EWG
W dyrektywie 89/686/EWG podano wymaganą formę i treść deklaracji zgodności dla środków ochrony indywidualnej.
Plik zawierający formę deklaracji zgodności 
Zastosowanie dyrektywy 89/686/EWG jest ograniczone tylko do faz projektowania, produkcji i dystrybucji środków ochrony indywidualnej. Komplementarnym rozszerzeniem wymagań dotyczących środków ochrony indywidualnej na fazę ich użytkowania są postanowienia dyrektywy nr 89/656/EWG z 30 listopada 1989 r. określające minimalne wymagania bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia przy stosowaniu przez pracowników środków ochrony indywidualnej w miejscu pracy. Dyrektywa 89/656/EWG jest trzecią dyrektywą szczegółową w rozumieniu art. 16 pkt. 1 dyrektywy 89/391/EWG -czyli tzw. dyrektywy ramowej.
Dyrektywa 89/656/EWG podaje ogólne minimalne wymagania dla środków ochrony indywidualnej i wymaga stosowania w miejscach pracy wyłącznie takich środków, które są zgodne z postanowieniami Unii Europejskiej dotyczącymi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w zakresie ich projektowania i wytwarzania - a więc z postanowieniami dyrektywy 89/686/EWG. Dyrektywa 89/656/EWG zobowiązuje pracodawcę do zapewniania pracownikom odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz do dokonywania oceny zgodności z wymaganiami minimalnymi przed ich wprowadzeniem do stosowania.
Postanowienia Dyrektywy 89/656/EWG zostały wprowadzone do prawa krajowego rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, (t.j. Dz.U. 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
