POZNAŃSKA ENERGETYKA CIEPLNA  S.A.

Poznańska Energetyka Cieplna S.A. jest pierwszą w kraju firmą ciepłowniczą posiadającą Zintegrowany System Zarządzania zgodny z wymaganiami międzynarodowych norm: ISO 9001 – zarządzania jakością, ISO 14001 – zarządzania środowiskowego oraz europejskich standardów OHSAS 18001 i polskiej normy PN-N 18001 – zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

W dniach 6 i 7 listopada 2001 r. firma poddana została auditowi certyfikującemu na zgodność z wymaganiami norm OHSAS i PN-N-18001. Audit ten prowadzony został przez zespół auditorów jednostki certyfikującej TÜV POLSKA Unternehmensgruppe TÜV Süddeutschland Sp. z o.o.

Certyfikat systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, który został oficjalnie przyznany Poznańskiej Energetyce Cieplnej S.A. w grudniu 2001r., jest świadectwem dla podmiotów zewnętrznych, że firma jest zgodna ze wszystkimi wymaganiami i regulacjami prawnymi w tym zakresie.

Uroczystość wręczenia certyfikatu potwierdzającego zgodność z wymaganiami OHSAS 18001 i PN-N 18001 odbyła się 6 lutego 2002r. w siedzibie Poznańskiej Energetyki Cieplnej S.A.

Diagnoza wstępna

Pierwszym etapem wdrażania normy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy OHSAS 18001 i PN – N 18001 było przeprowadzenie w Poznańskiej energetyce Cieplnej S.A. diagnozy wstępnej w celu określenia, na ile wymagania ww. norm są spełnione w firmie. Diagnoza stanowiła również punkt wyjścia dla opracowania harmonogramu prac związanych z zaprojektowaniem, udokumentowaniem i wdrożeniem systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (SZBHP) oraz integracją z funkcjonującym w firmie systemem zarządzania jakością (zgodnym z normą PN-EN ISO 9001) i zarządzania środowiskowego (zgodnym z normą PN-EN ISO 14001).

Dokonana ocena wskazała obszary wymagające dostosowania do formalnych wymagań  OHSAS/PN-N 18001 i wyznaczyła niezbędny do realizacji zakres prac. Diagnoza wskazała jednocześnie na bardzo wysoki poziom podejmowanych działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, których podstawą były wymagania prawa oraz wewnętrzne regulacje ustanowione w Poznańskiej Energetyce Cieplnej S.A.

W trakcie oceny wskazane zostały również najważniejsze możliwe korelacje pomiędzy koniecznymi działaniami w zakresie spełnienia wymagań norm OHSAS/ PN-N 18001 oraz obecnych rozwiązań zintegrowanego systemu – zarządzania jakością (ISO 9001) i zarządzania środowiskowego (ISO 14001).

Rezultaty wstępnej oceny pozwoliły na przeprowadzenie sprawnego procesu projektowania, budowy, wdrożenia i integracji SZBHP, w ramach wdrożonego już Zintegrowanego Systemu Zarządzania obejmującego już system zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego.

Harmonogram wdrożenia wymagań norm w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Proces wdrażania norm w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy OHSAS / PN-N 18001 rozpoczął się w maju 2001r. i w niespełna pół roku firma była przygotowana do certyfikacji. Krótki okres wdrażania tych standardów wynikał z bardzo sprawnej organizacji pracy,  ogromnego zaangażowania wszystkich  pracowników, oraz faktu, iż w Poznańskiej Energetyce Cieplnej  S.A. funkcjonowały systemowe podstawy zarządzania w zakresie jakości i środowiska pozwalające na szybką i łatwą integrację z systemem zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Poza tym firma zawsze przywiązywała dużą wagę do problemu bezpiecznej pracy, czego potwierdzeniem jest przyznany w 1998r. dyplom Głównego Inspektoratu Pracy Państwowej Inspekcji Pracy w ogólnopolskim konkursie „Pracodawca – organizator pracy bezpiecznej”.

Proces wdrażania wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przebiegał w kilku, wyszczególnionych poniżej, etapach:

1. Przygotowanie przedsiębiorstwa do wdrożenia PN–N 18001
   
   • Wstępny przegląd BHP;
   • Prezentacja wyników przeglądu przed Zarządem Spółki;
   • Opracowanie i wdrożenie w firmie polityki w zakresie BHP;
   • Określenie celów firmy w zakresie BHP.
2. Opracowanie i weryfikacja systemu
   
   • Zdefiniowanie odpowiedzialności za określone obszary działalności firmy w zakresie BHP;
   • Określenie listy dokumentów niezbędnych do opracowania ze względu na wymagania systemu BHP z podziałem na: dokumenty istniejące, dokumenty istniejące wymagające weryfikacji i nową dokumentację;
   • Adaptacja istniejącej dokumentacji Zintegrowanego Systemu Zarządzania do wymagań normy w zakresie BHP – dostosowanie wymienionych procedur do wymagań norm OHSAS/PN-N 18001:
     
     • Komunikacja wewnętrzna i zewnętrzna;
     • Komunikacja środowiskowa. Komunikacja w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
     • Identyfikacja potencjalnych wypadków i  sytuacji awaryjnych;
     • Szkolenia w zakresie BHP i Ppoż.;
     • Przeglądy dokonywane przez kierownictwo;
     • Zarządzanie dokumentacją Zintegrowanego Systemu Zarządzania;
     • Wewnętrzne audity jakości, środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy;
     • Identyfikacja i dostęp do wymagań prawnych dotyczących aspektów środowiskowych oraz zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy;
   • Opracowanie nowych procedur:
     
     • Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego;
     • Planowanie działań oraz monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy;
     • Ochrona zdrowia pracowników i środki ochrony osobistej;
     • Wypadki przy pracy – postępowanie;
     • Prace niebezpieczne – postępowanie;
   • Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego występującego na poszczególnych stanowiskach pracy.
3. Szkolenia
   
   • Szkolenia kadry kierowniczej w zakresie Zintegrowanego Systemu Zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem wymogów w zakresie BHP;
   • Szkolenie auditorów wewnętrznych;
   • Szkolenie pracowników w zakresie systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy;
   • Symulacje - ćwiczenia mające na celu przetestowanie procedur awaryjnych.
4. Proces certyfikacji
   
   • Audit wstępny i audity wewnętrzne w zakresie BHP – rozszerzenie zakresu zaplanowanych w harmonogramie na 2001r. auditów;
   • Wdrożenie zaleceń poauditowych  w zakresie BHP;
   • Przygotowanie dokumentacji dla jednostki certyfikującej;
   • Przegląd kierownictwa;
   • Audit certyfikujący.

Najważniejszy proces - identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego

Proces oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych stanowiskach pracy w firmie przebiegał w kilku etapach. Pierwszym z nich było opracowanie dokumentów źródłowych, wśród których znalazły się „Macierze stanowisk” (stanowiska przypisane do miejsc wykonywania pracy), „Zbiorcze karty identyfikacji zagrożeń” zawierające informacje o zagrożeniach występującym w każdym miejscu pracy (kotłowniach, ciepłowniach, węzłach cieplnych itp.) oraz „Opisy stanowisk” z wyszczególnieniem m.in. czynności wykonywanych na stanowisku i używanych podczas pracy narzędzi. Dokumenty te zostały opracowane przez Zespoły Zadaniowe, powołane z przedstawicieli różnych komórek organizacyjnych. Taka organizacja prac pozwoliła Komisji BHP – realizującej kolejne etapy oceny ryzyka – na uzyskanie najbardziej wiarygodnych wyników, ponieważ  „Karty oceny ryzyka” opracowane zostały na podstawie danych dostarczonych od osób bezpośrednio zatrudnionych na ocenianych stanowiskach. Komisja BHP to organ opiniodawczy i doradczy w zakresie zagadnień związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, powołany w Poznańskiej Energetyce Cieplnej S.A.  zarządzeniem Prezesa Zarządu.  

Końcowym etapem było opracowanie przez Komisję BHP „Kart oceny ryzyka”, zawierające krótką charakterystykę wykonywanych na stanowisku czynności oraz przypisane zagrożenia wraz z okolicznościami występowania i  skutkami, jakie te zagrożenia powodują.

Na podstawie zebranych informacji dokonana została, zgodnie z wytycznymi metody Risk Score, punktowa ocena trzech kryteriów: skutków zagrożenia (S), ekspozycji (E) na zagrożenie oraz prawdopodobieństwa (P) wystąpienia tego zagrożenia. Iloczyn punktowych not poszczególnych kryteriów R = S x E x P obrazował stopień narażenia pracownika na działanie czynników uciążliwych, szkodliwych, niebezpiecznych oraz szczególnie niebezpiecznych w miejscu pracy. Następnie „Karty oceny ryzyka” zostały przekazane do informacji każdemu z pracowników, aby zapoznać go z zagrożeniami, na jakie może być narażony podczas wykonywania pracy.

Efekty wdrożonego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy

Certyfikowany system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy gwarantuje zgodność przedsiębiorstwa ze wszystkimi wymaganiami i regulacjami prawnymi w tym zakresie, a na pracodawcę nakłada obowiązek oceny i minimalizacji ryzyka zawodowego występującego na każdym stanowisku pracy.

Znajomość przez pracownika zagrożeń, na jakie jest narażony oraz skutków, jakie może to zagrożenie wywoływać jest istotne z punktu widzenia przepisów prawnych, jak również z punktu widzenia pracownika. Wyczulenie na pewne aspekty pracy powoduje w efekcie większą dbałość i rozwagę pracownika przy wykonywaniu czynności, szczególnie czynności niebezpiecznych, zachowanie niezbędnych środków ostrożności, używanie sprzętu ochrony osobistej. Dla pracodawcy natomiast informacja o czynnikach ryzyka zawodowego stanowi podstawę do opracowywania planów poprawy warunków pracy w firmie.

W ustanowionej Polityce Bezpieczeństwa i Higieny Pracy Poznańska Energetyka Cieplna S.A. zobowiązała się do sukcesywnego dążenia do minimalizacji ilości awarii i wypadków  przy pracy, zapewnienie gotowości pracowników do szybkiego i skutecznego reagowania w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnej oraz ciągłego monitorowania stanu bezpieczeństwa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów związanych z wytwarzaniem i przesyłaniem energii cieplnej.

W praktyce oznacza to zapewnienie bezpiecznych warunków pracy wszystkim pracownikom i podwykonawcom, a Klientom – zapewnienie bezpiecznego użytkowania urządzeń ciepłowniczych.

W celu sprawdzenia stanu gotowości pracowników do szybkiego reagowania na wypadek pożaru przeprowadzane są symulacje pożaru z udziałem Straży Pożarnej oraz ćwiczenia symulacyjne połączone ze szkoleniami w zakresie udzielania pierwszej pomocy dla pracowników bezpośrednio związanych z eksploatacją obiektów.

Zapewnienie właściwych warunków pracy w firmie ma bezpośredni związek ze stanem technicznym eksploatowanych obiektów (kotłowni, ciepłowni, węzłów i sieci cieplnych), których wysoka jakość zapewnia bezpieczeństwo nie tylko pracownikom, ale również odbiorcom ciepła mieszkającym w sąsiedztwie obiektów PEC S.A. i użytkującym instalacje ciepłownicze.  

Przygotowanie do auditu certyfikującego

Decyzja o wdrażaniu systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy zapadła na posiedzeniu Zarządu w kwietniu br. Wcześniej przeprowadzona została diagnoza wstępna określająca aktualny stan bezpieczeństwa i higieny pracy w Poznańskiej Energetyce Cieplnej S.A., która potwierdziła dobrą sytuację firmy w zakresie spełniania wymagań przepisów BHP.

Po półrocznym okresie prac firma była przygotowana do auditu certyfikującego, po przeprowadzeniu którego jednostka certyfikująca rekomendowała firmę do przyznania certyfikatu potwierdzającego spełnienie wszystkich wymagań normy. Na audicie certyfikującym nie zostały stwierdzone żadne niezgodności, system został oceniony bardzo pozytywnie.

Na uwagę zasługuje bardzo dobre przygotowanie wszystkich pracowników, w szczególności zakładów eksploatacyjnych, które były bardzo dokładnie sprawdzane, ze względu na występowanie wielu zagrożeń związanych z obsługą obiektów i instalacji cieplnych.

Obecnie już kompletny Zintegrowany System Zarządzania – spełniający wymagania trzech norm – jest w trakcie przebudowy pod kątem wymagań normy ISO 9001:2000 oraz zaadoptowany do podsystemu informatycznego wspomagający Zintegrowany System Zarządzania.

Krystyna Sawczuk, Jerzy Zielenkiewicz