Stan bezpieczeństwa i higieny pracy w 2004 roku Źródło: Ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w 2004 roku, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa, czerwiec 2005 r.

Choroby zawodowe

Analizę zapadalności na choroby zawodowe w 2004 r. przeprowadzono na podstawie informacji zawartych w indywidualnych „Kartach stwierdzenia choroby zawodowej”, które przesyłają stacje sanitarno-epidemiologiczne do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, co jest zgodne z zaleceniem Komisji Europejskiej z dnia 22 maja 1990 roku dla Państw Członkowskich, dotyczącym przyjęcia Europejskiego Wykazu Chorób Zawodowych 90/326/EWG. Jak wynika z opracowania pt. „Choroby zawodowe w Polsce w 2004 roku” przygotowanego przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi – w 2004 r. stwierdzono 3790 przypadków chorób zawodowych. Roczny współczynnik zachorowalności wyniósł 41,0 przypadków na 100 tys. zatrudnionych (rys. 7).



Najliczniejszą grupę, pod względem poziomu zapadalności, tworzyły w 2004 r. choroby narządu głosu, wywołane nadmiernym wysiłkiem głosowym– 881 przypadków, tj. 23,2% wszystkich chorób zawodowych. W celu ograniczenia zachorowań na choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym podejmowane są różne działania. Na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu w sześciu szkołach wyższych zostały zrealizowane trzysemestralne studia podyplomowe z zakresu emisji głosu dla nauczycieli. Zostało także wydane rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004 r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (DzU nr 207 poz. 2110), które zobowiązuje uczelnie kształcące nauczycieli do wprowadzenia zajęć z zakresu emisji głosu.

Drugą grupą chorób pod względem zapadalności były pylice płuc– 754 przypadki, tj. 19,9% ogółu chorób zawodowych. Najliczniejsze były pylice u górników kopalń węgla – 452 przypadki (59,9% w tej grupie), pylica azbestowa – 163 przypadki (21,6%) i pylica krzemowa– 103 przypadki (13,7%).

Trzecią grupę stanowiły choroby zakaźne lub pasożytnicze, albo ich następstwa – 541 przypadków, tj. 14,3% ogółu chorób zawodowych. Wśród nich przeważały zachorowania na: boreliozę– 245 przypadków (45,3% tej grupy), wirusowe zapalenie wątroby (wzw) – 153 przypadki (28,3%).

Kolejne grupy to obustronny trwały ubytek słuchu – 506 przypadków(13,4%) stwierdzonych chorób zawodowych, choroby skóry – 181 przypadków (4,8%), alergiczne kontaktowe zapalenia skóry – 160 przypadków (88,4%), choroby opłucnej i osierdzia wywołane pyłem z azbestu – 130 przypadków (3,4%). Instytut Medycyny Pracy wyjaśnia, że niezwykle duży wzrost liczby przypadków spowodowany działaniem azbestu wynika z tego, że ta grupa patologii jest rejestrowana od 2003 r. i w kolejnych latach są rejestrowane przypadki rozpoznane dużo wcześniej. Stwierdzono także 125 przypadków zespołu wibracyjnego (3,3%),124 przypadki nowotworów, przy czym najczęściej występującym czynnikiem powodującym te choroby był azbest (47 przypadków)i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (12 przypadków), 122 przypadki (3,2%) astmy oskrzelowej, choroby układu ruchu – 93 przypadki (2,5%), 92 przypadki (2,4%) ostrych i przewlekłych zatruć substancjami chemicznymi lub ich następstw. W 2004 r. liczba nowo stwierdzonych chorób zawodowych w porównaniu z 2003 r. zmniejszyła się o 575 przypadków, tj. o 13,2%.

Podobnie jak w latach poprzednich, większość stwierdzonych w Polsce w 2004 roku chorób zawodowych, powstała w wyniku wieloletniej ekspozycji na czynniki szkodliwe i uciążliwe. Po wyłączeniu z analizy tych chorób, w przypadku których okres narażenia na czynnik etiologiczny nie odgrywał istotnej roli w ich powstaniu, tj. chorób zakaźnych i inwazyjnych oraz chorób o podłożu alergicznym okazało się, że 89,5% stwierdzonych przypadków powstało po minimum 10-letnim, zaś 72,4% po 20-letnim okresie pracy w kontakcie z czynnikiem, który spowodował te zachorowania. Fakt ten miał wpływ na strukturę chorób zawodowych według wieku – ogółem 89,8% stwierdzeń dotyczy osób powyżej 40. roku życia. Najliczniejszą grupę stanowiły osoby w wieku 50-59 lat– 46,3% ogółu przypadków.

Najwyższe współczynniki zapadalności na choroby zawodowe na 100 tys. zatrudnionych odnotowano w województwach: lubelskim (122,0), śląskim (85,6), podlaskim (62,6), małopolskim(48,8), dolnośląskim (47,2), warmińsko-mazurskim (44,4), świętokrzyskim(40,9), najniższe zaś w województwie mazowieckim(11,7) i podkarpackim (19,5).

Według informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2004 roku zostało przyznanych 1 506 rent z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej skutkami chorób zawodowych, tj. o 13,8%mniej niż w 2003 r. Opracowanie pt. Ocena stanu bezpieczeństwa i higieny pracyw Polsce w 2004 roku obejmuje również sytuację w rolnictwie indywidualnym, a także ocenę wypełniania obowiązków w omawianym zakresie przez pracodawców, organy administracji rządowej, działania podejmowane przez instytucje naukowo-badawcze oraz instytucje nadzoru i kontroli nad warunkami pracy.