Praca na wysokości stanowi ciągle jedno z najpoważniejszych źródeł ciężkich wypadków w polskim przemyśle. Najczęściej stosowanym obecnie sprzętem zabezpieczającym, spośród środków ochrony indywidualnej, są systemy przeznaczone do powstrzymywania spadania z wysokości. Systemy takie zawierają najczęściej: podzespół kotwiczący, podzespół łącząco-amortyzujący (np. amortyzator włókienniczy, urządzenie samohamowne, urządzenie samozaciskowe z giętką lub sztywną prowadnicą) oraz szelki bezpieczeństwa. Niezależnie od licznych zalet takich systemów posiadają one również poważne wady. Najważniejszą z nich jest dopuszczenie do swobodnego spadania a w konsekwencji konieczność powstrzymania spadania człowieka. Powstrzymanie spadania, pomimo stosowania nowoczesnego sprzętu, może wiązać się w niektórych przypadkach z narażeniem człowieka na działanie niebezpiecznych przeciążeń takich jak siły, przyspieszenia, naciski. Dodatkowo pracownik w takiej sytuacji może być narażony na zderzenie z elementami konstrukcyjnymi stanowiska pracy np. podczas wykonywania ruchu wahadłowego towarzyszącego powstrzymywaniu spadania.
W praktyce prowadzenia prac na wysokości występuje wiele stanowisk gdzie udaje się zastosować inne rozwiązania eliminujące przedstawione zagrożenia. Ideą takich rozwiązań jest zastosowanie sprzętu uniemożliwiającego rozpoczęcie spadania z wysokości.

Głównym zdaniem takiego sprzętu jest:

UNIEMOŻLIWIENIE WYSTĄPIENIA SPADANIA PRACOWNIKA PRZEZ OGRANICZENIE JEGO PRZEMIESZCZANIA DO BEZPIECZNEJ STREFY WYZNACZONEJ W OBRĘBIE STANOWISKA PRACY

Konstrukcja i zasady stosowania systemów uniemożliwiających rozpoczęcie spadania

Aby system mógł spełniać swoją podstawową funkcję czyli ograniczać poruszanie użytkownika i utrzymać go w obrębie bezpiecznej strefy, zarówno podczas normalnego przemieszczania się jak i przewracania na skutek np. potknięcia, powinien składać się z:

punktu lub punktów kotwiczenia na konstrukcji nośnej stanowiska pracy, podzespołu łączącego, uprzęży bezpieczeństwa.

O prawidłowym wyborze konkretnych rozwiązań sprzętu ochronnego dla potrzeb konfigurowania systemów uniemożliwiających rozpoczęcie spadania decydują następujące główne czynniki:

kształt powierzchni stanowiska pracy, wielkość obszaru koniecznego dla przemieszczania się pracownika, obecność i usytuowanie punktów kotwiczenia na konstrukcji nośnej stanowiska pracy, minimalna dopuszczalna odległość zbliżenia się do krawędzi stanowiska, występowanie specyficznych czynników (np. agresywnych substancji chemicznych, odprysków stopionego metalu) działających w negatywny sposób na sprzęt.

         Przykład stosowania systemu uniemożliwiającego rozpoczącie spadania

                                         Schemat stanowiska pracy

Składniki systemu uniemożliwiającego rozpoczęcie spadania
Punkty kotwiczenia

Jako punkty kotwiczenia dla podzespołu łączącego mogą być wykorzystywane różne elementy stanowisk pracy. Przykładowo mogą być to stalowe kształtowniki, drewniane belki, elementy konstrukcji betonowych itp.
Podczas wyboru punktów kotwiczenia konieczne jest wzięcie pod uwagę trzech najważniejszych czynników:
- wytrzymałości elementu kotwiczącego,
- kształtu elementu (uniemożliwiającego niezamierzone wypięcie podzespołu łączącego),
- umiejscowienia na stanowisku pracy, które gwarantuje osiągnięcie wymaganego obszaru przemieszczania się pracownika.
W przypadku braku na stanowisku pracy gotowych elementów, które mogą być bezpośrednio wykorzystane jako punkty kotwiczenia, należy się posłużyć rozwiązaniami uniwersalnymi np. zaczepami nożycowymi, hakami zaczepowymi, stalowymi linkami opasującymi itp.
W przypadku konieczności zapewnienia pracownikom ochrony przed rozpoczęciem spadania oraz możliwości przemieszczania się w poziomie na długich odcinkach niezbędne jest zastosowanie poziomych lin lub szyn kotwiczących.
Uwaga !
Punkty kotwiczenia dla systemów uniemożliwiających rozpoczęcie spadania muszą spełniać wymagania Polskiej Normy PN-EN 795:1999.

Przykład stosowania systemu uniemożliwiającego rozpoczącie spadania na nachylonym dachu

                                         Schemat stanowiska pracy

Podzespół łączący

Podzespół ten łączy punkt kotwiczenia z uprzężą w którą ubrany jest pracownik i decyduje o wielkości strefy poruszania się na stanowisku pracy. Jego konstrukcja powinna zapewniać możliwość ustawienia wymaganej długości i pozwalać na jej trwałe utrzymanie. Jako podzespół łączący mogą być stosowane:

linki bezpieczeństwa o regulowanej długości, spełniające wymagania normy PN-EN 354:1997 (dla potrzeb systemów uniemożliwiających rozpoczęcie spadania dopuszczane są również linki o długościach większych niż 2m), urządzenia samozaciskowe z giętką prowadnicą wykonaną z liny włókienniczej lub stalowej, spełniające wymagania normy PN-EN 353-2:1996 i posiadające ręczną blokadę mechanizmu samozaciskowego która uniemożliwia przesuwanie się prowadnicy.

Uwaga !
Długość podzespołu łączącego powinna być tak dobrana aby w przypadku przewrócenia się użytkownika wydłużenia podzespołu nie doprowadziły do przekroczenia granicy bezpiecznej strefy.

Uprząż bezpieczeństwa

Podstawowymi rodzajami uprzęży, które mogą być stosowane w sprzęcie uniemożliwiającym rozpoczęcie spadania z wysokości są:

szelki bezpieczeństwa spełniające wymagania normy PN-EN 361:1997, pasy biodrowe (monterskie) spełniające wymagania normy prPN-EN 358, uprzęże biodrowe spełniające wymagania normy PN-EN 813:2001.

Uwaga !
Dla potrzeb uniemożliwienia rozpoczęcia spadania mogą być wykorzystywane klamry zaczepowe uprzęży przeznaczone dla powstrzymywania spadania lub dodatkowo te, które wskazuje producent w instrukcji użytkowania.

Przykaład schematów stanowisk pracy z systemami uniemożliwiającymi rozpoczęcie spadania

UWAGI PRAKTYCZNE !

Systemów uniemożliwiających rozpoczęcie spadania skonfigurowanych według powyższych wskazówek NIE WOLNO stosować dla potrzeb powstrzymywania spadania z wysokości Składniki systemu uniemożliwiającego rozpoczęcie spadania powinny być tak dobrane aby specyficzne warunki stanowiska pracy (np. obecność czynników gorących) nie wpływały negatywnie na parametry ochronne sprzętu Jeżeli na danym stanowisku pracy istnieje ryzyko zaistnienia swobodnego spadania (np. podczas dochodzenia do stanowiska, praca na brzegu dachu) należy stosować wówczas systemy, które są do tego przeznaczone i gwarantują bezpieczeństwo użytkownikowi. System ochronny musi wówczas zawierać szelki bezpieczeństwa i podzespół łącząco-amortyzujący (np. amortyzator włókienniczy). Systemy uniemożliwiające rozpoczęcie spadania mogą być konfigurowane jedynie z poszczególnych składników, które pozytywnie przeszły procedurę oceny typu oraz posiadają oznaczenie "CE".