TOLUEN C7H8 0001
1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwa i synonimy:
polskie: toluen, metylobenzen, fenylometan
angielskie: toluene, methyl benzene, phenyl methane
niemieckie: Toluol, Benzylwasserstoff, Tolylwasserstoff, Methylbenzol,Anisen
francuskie: toluene, méthylbenzene, méthane phénylique
rosyjskie: толуол, метилбензол
Nazwa wg IUPAC: methyl benzene
Wzór chemiczny: C6H5CH3
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Toluen - substancja podstawowa
Klasyfikacja substancji: F, Xn; R: 11-20
Numer CAS: 108-88-3
Numer ONZ (UN): 1294
Numer RTECS: XS5250000
Numer indeksowy: 601-021-00-3
Numer WE (EINECS): 203-625-9
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Substancja wysoce łatwo palna, szkodliwa. Działa szkodliwie przez drogi oddechowe.
4. PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji dowolnej. W razie duszności podawać tlen. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Postępowanie objawowe. W zależności od objawów transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać przez cewnik strzykawką wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli zatruty oddycha, podać tlen przez maskę. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta albo za pomocą aparatu typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka).
Pomoc lekarska
Przy zaburzeniach oddychania zaintubować, stosować sztuczne oddychanie aparatem typu AMBU. Kontrolować akcję serca (EKG). Nie podawać adrenaliny i innych amin katecholowych. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież, zmyć skórę dużą ilością wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian).
Pomoc lekarska
W zależności od wskazań konsultacja dermatologiczna lub transport do szpitala karetką PR.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Płukanie oczu przez co najmniej 15 minut dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej. Unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska
Konieczna konsultacja okulistyczna. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu poszkodowany powinien sam wywołać wymioty. Później nie prowokować wymiotów. Podać do wypicia 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać mleka, tłuszczów ani alkoholu. W razie duszności podawać tlen. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Klasa temperaturowa: T1
Grupa wybuchowości: IIA
Kod HAZCHEM: 3
E
Szczególne zagrożenia
Wysoce łatwo palna, szkodliwa ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza, gromadzą się przy powierzchni ziemi i w dolnych częściach pomieszczeń. Zbiorniki z toluenem narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby nie biorące udziału w likwidowaniu awarii; w razie potrzeby zarządzić ewakuację. Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.
Pożar
Środki gaśnicze: proszki gaśnicze, dwutlenek węgla, piany gaśnicze, woda - prądy rozproszone.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi; nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię cieczy.
Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia (groźba wybuchu).
Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną z materiałów powlekanych i aparat izolujący drogi oddechowe.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.
Wyciek
Uwaga: obszar zagrożony wybuchem.
Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); pary rozcieńczać prądami wodnymi rozproszonymi; zabezpieczyć kratki i studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika, zanieczyszczoną powierzchnię spłukiwać wodą.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu, unikać kontaktu z cieczą, unikać wdychania par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi, unikać wyładowań elektrostatycznych; unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.
Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym, wyposażonym w instalację elektryczną i wentylacyjną w wykonaniu przeciwwybuchowym, z wykładziną podłogową elektroprzewodzącą.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna, usuwająca pary z miejsc ich emisji, oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.
Najwyższe dopuszczalne stężenia
| NDS | 100 mg/m3 |
| NDSCh | 350 mg/m3 |
| NDSP | nieustalone |
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-78/Z-04115. ark. 01 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości toluenu. Oznaczanie toluenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
PN-89/Z-04023. ark. 02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości (w mieszaninach) szkodliwych substancji wydzielających się z wyrobów lakierowych nitrocelulozowych. Oznaczanie acetonu, alkoholi: etylowego, n-butylowego, izobutylowego, etoksyetylowego, butoksyetylowego; octanów: etylu, n-butylu, etoksyetylu, toluenu i ksylenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika oraz zaleceń podanych przez producenta środków ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną z materiałów powlekanych (np. vitonem, antyelektrostatyczną); rękawice ochronne (np. z polialkoholu winylowego), obuwie ochronne wykonane (np. z neoprenu); gogle chroniące przed kroplami cieczy (w przypadku skompletowania z półmaską); sprzęt ochronny układu oddechowego: maska lub półmaska skompletowana z pochłaniaczem typu A. W przypadku niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związku przekracza 1% obj. stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub jeżeli stężenie substancji na stanowisku nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawowe
| Masa cząsteczkowa: | 92,1 |
| Stan skupienia w temp. 20°C: | ciecz |
| Barwa: | bezbarwna |
| Zapach: | charakterystyczny |
| Temperatura topnienia: | -95°C |
| Temperatura wrzenia: | 110,6°C |
| Temperatura zapłonu: | 4°C |
| Temperatura samozapłonu: | 480°C |
| Granice wybuchowości w powietrzu: | |
| - dolna: | 1,2% obj. |
| - górna: | 7,0% obj. |
| Stężenie stechiometryczne: | 2,28% obj. |
| Gęstość w temp. 20°C: | 0,873 g/cm3 |
| Gęstość par względem powietrza: | 3,18 |
| Prężność par: | |
| - w temp. 20°C: | 29 hPa |
| - w temp. 30°C: | 51 hPa |
| Stężenie pary nasyconej: | |
| - w temp. 20°C: | 110 g/m3 |
| - w temp. 30°C: | 186 g/m3 |
| Rozpuszczalność w wodzie w temp. 25°C: | 0,051% wag. |
| Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: | rozpuszcza się w acetonie, lodowatym kwasie octowym, chloroformie, alkoholu etylowym, eterze etylowym. |
Właściwości dodatkowe
| Temperatura krytyczna: | 318,6°C |
| Ciśnienie krytyczne: | 4,1 MPa |
| Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: | 1,4969 |
| Lepkość w temp. 20°C: | 0,5866 mPa•s |
| Ciepło właściwe w temp. 25°C: | 1,76 J/(g•K) |
| Ciepło parowania: | |
| - w temp. wrzenia: | 361,6 J/g |
| - w temp. 25°C: | 412,3 J/g |
| Ciepło spalania: | -42,48 kJ/g |
| Współczynnik podziału n-oktanol/woda (log): | 2,69 |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.
Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.
Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.
Niebezpiecznie reaguje z mieszaniną kwasu siarkowego i kwasu azotowego, czterotlenkiem dwuazotu, trójfluorkiem bromu, sześciofluorkiem uranu.
Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Klasa toksyczności
Substancja wysoce łatwo palna i szkodliwa wg wykazu substancji niebezpiecznych. Substancja nie umieszczona w wykazach czynników rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (wg rozporządzenia MZiOS z 11 września 1996 r.).
Substancja nie może być sklasyfikowana jako rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa 3).
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu - 8 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) - 5000 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) - brak danych
LD50 (królik, skóra) - 12124 mg/kg
LCL0 (szczur, inhalacja) - 15320 mg/m3 (4 h)
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca. Działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: w postaci par w stężeniach przekraczających NDS może wywoływać łzawienie oczu, kaszel, ból i zawroty głowy. W stężeniach ok. 3000 mg/m3 mogą wystąpić zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów, stan zbliżony do upojenia alkoholowego z pobudzeniem, następnie sennością. Utrata przytomności może wystąpić w narażeniu na toluen w bardzo wysokim stężeniu (ponad 18000 mg/m3). W przebiegu zatrucia mogą nastąpić zaburzenia przewodnictwa w mięśniu sercowym, arytmia, migotanie komór, śmierć. Następstwem może być uszkodzenie wątroby, nerek, ośrodkowego układu nerwowego, zapalenie płuc. Skażenie skóry ciekłym toluenem może wywołać miejscowe jej zaczerwienienie, swędzenie. Skażenie oczu ciekłym toluenem wywołuje ból, zaczerwienienie spojówek. Drogą pokarmową może wywołać objawy jak w zatruciu inhalacyjnym o różnym nasileniu i następstwach. Dawka toksyczna wynosi 0,5-1,0 g/kg masy ciała (tj. 35-70 ml).
Objawy zatrucia przewlekłego: zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego - zaburzenia emocjonalne, zaburzenia koordynacji ruchów. Może powodować uszkodzenie wątroby; zapalenie skóry objawiające się jej wysuszeniem, zaczerwienieniem i pękaniem.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi: nieustalone
Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:
Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC50/96 h) dla ryb:
- Lepomis macrochirus - 24,0 mg/l
- Carassius auratus - 22,8 mg/l
- Poecilia recticulata - 59,3 mg/l
Toksyczność ostra (EC50/48 h) dla skorupiaków Daphnia magna - 313 mg/l
Hamowanie wzrostu glonów (IC50/72 h) - brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii - brak danych
Inne dane
Graniczne stężenie toksyczne dla:
- skorupiaków Daphnia magna - 260 mg/l (LC0)*
- bakterii: Escherichia coli - 200 mg/l
Pseudomonas putida - 29 mg/l
- glonów Scenedesmus quadricauda > 400 mg/l
- pierwotniaków Entosiphon sulcatum - 456 mg/l
Stężenie śmiertelne:
- dla ryb: Leuciscus idus melanotus - 70 mg/l (LC50/48 h)
Salmo gairdneri - 10 mg/l (LC50)*
leszcz - 130 mg/l (LC50/15 min)
- dla skorupiaków Daphnia magna - 470 mg/l (LC50)*, 500 mg/l (LC100)*
Stężenie działające na procesy fermentacji beztlenowej - 440 mg/l
Stężenie hamujące procesy nitryfikacyjne - 50 mg/l
Stężenie hamujące procesy biologicznego oczyszczania - 200 mg/l
*Brak danych na temat czasu ekspozycji.
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.
Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.
Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.
| Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ): | 1294 |
| Prawidłowa nazwa przewozowa: | TOLUEN |
| Klasa: | 3 |
| Kod klasyfikacyjny: | F1 |
| Grupa pakowania: | II |
| Instrukcje pakowania: | P001, IBC02, R001 |
| Numer rozpoznawczy zagrożenia: | 33 |
| Oznakowanie sztuk przesyłki: | "UN 1294", nr 3 |
Oznakowanie środków transportu:
pojazdy samochodowe: 
wagony: nr 3
cysterny: nr 3 | |
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Oznakowanie opakowania
Identyfikacja: toluen
Numer WE (EINECS): 203-625-9 Oznakowanie WE
Znaki ostrzegawcze:
Produkt wysoce łatwo palny 
Produkt szkodliwy
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
20 - działa szkodliwie przez drogi oddechowe
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
2 - chronić przed dziećmi
16 - nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu - nie palić tytoniu
25 - unikać zanieczyszczenia oczu
29 - nie wprowadzać do kanalizacji
33 - zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym
Przepisy krajowe
Jak podano w załączniku 6.
16. INNE INFORMACJE
| Numer rejestracyjny: | 0001 |
| Data opracowania karty: | 15.10.1993 r. |
| Data aktualizacji karty: | 2004 r. |
Jednostka zatwierdzająca: | Rada Programowa |
