CZTEROCHLOREK WĘGLA CCI4 0010
(TETRACHLOREK WĘGLA)
1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwa i synonimy:
polskie: czterochlorek węgla, czterochlorometan, tetrachlorometan, tetrachlorek węgla, tetra
angielskie: carbontetrachloride, methanetetrachloride, perchloromethane,
tetrachloromethane
niemieckie: Tetrachlorkohlenstoff, Kohlenstofftetrachlorid, Tetrachlormethan,
Chlorkohlenstoff
francuskie: tétrachlorure de carbone, tétrachlorométhane
rosyjskie: четырёххлористый углерод, тетрахлорометан, перхлорометан, фреон-10
Nazwa wg IUPAC: tetrachloromethane
Wzór chemiczny: CCI4
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Czterochlorek węgla – substancja podstawowa
Klasyfikacja substancji: T, N, Rakotw. Kat. 3; R: 40-23/24/25-48/23-52-53-59
Numer CAS: 56-23-5
Numer UN (ONZ): 1846
Numer RTECS: FG4900000
Numer indeksowy: 602-008-00-5
Numer WE (EINECS): 200-262-8
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Substancja toksyczna oraz niebezpieczna dla środowiska. Ograniczone dowody działania rakotwórczego. Działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Działa toksycznie przez drogi oddechowe; stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia. Działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym. Stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej.
4. PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji dowolnej. Podawać tlen do oddychania, najlepiej przez maskę. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Bóle i zawroty głowy w efekcie narażenia uzasadniają transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza ze względu na ryzyko stopniowego nasilania objawów zatrucia.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej protezy i inne ruchome ciała obce. Odessać przez cewnik strzykawką wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Jeżeli zatruty oddycha, podać tlen przez maskę. Jeżeli nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta albo aparatem typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Natychmiast wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Nagła utrata przytomności może mieć inną przyczynę, poza zatruciem czterochlorkiem węgla. Przy zaburzeniach oddychania zaintubować, stosować sztuczne oddychanie aparatem typu AMBU. Kontrolować akcję serca (EKG). Nie podawać adrenaliny i innych amin katecholowych. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież, zmyć skórę dużą ilością bieżącej letniej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian).
Pomoc lekarska
Oblanie dużej powierzchni skóry uzasadnia transport do szpitala ze względu na ryzyko wystąpienia objawów zatrucia.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Przemywać dużą ilością chłodnej wody około 15 minut. Poszkodowany może sam wykonać płukanie oczu. Unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki.
Pomoc lekarska
Zapewnić pilną konsultację okulistyczną.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu (w ciągu 5 minut) poszkodowany powinien sam wywołać wymioty. Później nie prowokować wymiotów. Podać do wypicia 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać mleka, tłuszczów i alkoholu. Wezwać lekarza
Pomoc lekarska
Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR ze względu na ryzyko nasilania się objawów zatrucia.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Kod HAZCHEM: 2Z
Szczególne zagrożenia
Toksyczna, niepalna ciecz. Pary są cięższe od powietrza, gromadzą się przy powierzchni ziemi i w dolnych częściach pomieszczeń. Pary działają flegmatyzująco na wybuchowość wielu mieszanin palnych gazów lub par z powietrzem. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii.
Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.
Pożar: niepalna ciecz.
Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.
Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną z materiałów powlekanych i aparat izolujący drogi oddechowe.
Uwaga: produkty rozkładu są silnie toksyczne.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.
Wyciek
Zabezpieczyć studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; usunąć źródła zapłonu; jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, pary rozpraszać rozproszonym strumieniem wody, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika; zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z cieczą, unikać wdychania par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach; unikać działania na substancję wysokiej temperatury i ognia.
Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym; z nienasiąkliwą, szczelną i gładką podłogą; z wewnętrzną instalacją wodociągową.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła. Chronić przed działaniem światła.
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna, usuwająca pary z miejsc ich emisji, oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze.
Najwyższe dopuszczalne stężenia
| NDS | 20 mg/m3 (tetrachlorek węgla) |
| NDSCh | 100 mg/m3 |
| NDSP | nieustalone |
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-75/Z-04074 ark. 01 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości czterochlorku węgla Oznaczanie czterochlorku węgla na stanowiskach pracy metodą kolorymetryczną.
PN-77/Z-04074 ark. 02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości czterochlorku węgla. Oznaczanie czterochlorku węgla na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika oraz zaleceń podanych przez producenta środków ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną wykonaną z materiałów powlekanych (np. vitonem); rękawice ochronne (np. z polialkoholu winylowego); gogle chroniące przed kroplami cieczy (w przypadku skompletowania z półmaską); sprzęt ochronny układu oddechowego: maska lub półmaską skompletowana z pochłaniaczem typu A. W przypadku niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związku przekracza 1% obj. stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub jeżeli stężenie substancji na stanowisku nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawowe
| Masa cząsteczkowa: | 153,8 |
| Stan skupienia w temp. 20°C: | ciecz |
| Barwa: | bezbarwna |
| Zapach: | słodkawy |
| Temperatura topnienia: | -22,95°C |
| Temperatura wrzenia: | 76,8°C |
| Gęstość w temp. 20°C: | 1,59 g/cm3 |
| Gęstość par względem powietrza: | 5,3 |
| Prężność par: | |
| - w temp. 20°C: | 119,4 hPa |
| - w temp. 50°C: | 411,9 hPa |
| Stężenie pary nasyconej: | |
| - w temp. 20°C: | 757 g/m3 |
| - w temp. 30°C: | 1115 g/m3 |
| Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C: | 0,08% wag. |
| Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: | rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, chloroformie, benzenie, solwent-nafcie. |
Właściwości dodatkowe
| Temperatura krytyczna: | 283,15°C |
| Ciśnienie krytyczne: | 4,55 MPa |
| Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: | 1,4607 |
| Lepkość w temp. 20°C: | 0,969 mPa•s |
| Ciepło właściwe w temp. 25°C: | 0,865 J/(g•K) |
| Ciepło parowania: | |
| - w temp. wrzenia: | 194,94 J/g |
| - w temp. 25°C: | 210,86 J/g |
| Ciepło spalania: | -1,01 kJ/g |
| Współczynnik podziału oktanol/woda (log Pow): | 2,64 |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.
Rozkłada się pod wpływem światła w normalnej temperaturze.
Rozkład termiczny w temperaturze ok. 400°C przebiega powoli, natomiast w temperaturze 900 ÷ 1300°C jest intensywny.
Ogrzanie mieszaniny par z powietrzem do temperatury ok. 335°C w obecności żelaza prowadzi do powstania znacznych ilości fosgenu.
Warunki, jakich należy unikać: wysoka temperatura, działanie światła, działanie wody/wilgoci – w temperaturze ok. 250°C powstaje dwutlenek węgla i chlorowodór, a przy małych ilościach wilgoci – fosgen.
Materiały, jakich należy unikać: suchy CCI4 nie działa na większość metali konstrukcyjnych, powoli reaguje z miedzią i ołowiem. W obecności wilgoci działa korodująco na metale.
Gwałtownie lub wybuchowo reaguje z pyłem glinu, pyłem cynku, pyłem berylu, borem, sodem, potasem, stopami sodu, stopami potasu, trójchlorkiem trójetylodwuglinu, krzemkiem wapnia, trójfluorkiem chloru, dziesięcioborowodorem, etylenem, czterotlenkiem azotu, fluorem, boranami, dimetylofosfamidem w obecności żelaza.
Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku ognia lub wysokiej temperatury ulega rozkładowi z wydzieleniem silnie toksycznych produktów: chloru, chlorowodoru, fosgenu.
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Klasa toksyczności
Substancja toksyczna, rakotwórcza (kat. 3) oraz niebezpieczna dla środowiska wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazach czynników rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (wg rozporządzenia MZiOS z 11 września 1996 r.).
Substancja przypuszczalnie rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa 2B).
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – 64 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) – 2800 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) – 51200 mg/m3 (4 h)
LD50 (szczur, skóra) – 5070 mg/kg
LDL0(człowiek, doustnie) – 43 mg/kg
LCL0 (człowiek, inhalacja) – 6400 mg/m3
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja toksyczna, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy; substancja hepatotoksyczna i nefrotoksyczna, drażniąca.
Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.
Objawy zatrucia ostrego: pary w stężeniach nieco przekraczających dopuszczalne powodują bóle i zawroty głowy, mdłości po paru godzinach narażenia; w wyższych stężeniach wywołują podrażnienie błony śluzowej oczu, nosa, gardła, ból i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, mdłości, wymioty, senność, zaburzenia świadomości. Stężenie śmiertelne dla człowieka szacuje się na 6 g/m3. Następstwem ostrego zatrucia – niezależnie od nasilenia objawów narkotycznych – jest uszkodzenie wątroby z żółtaczką oraz nerek z ich niewydolnością. Skażenie skóry powoduje jej zaczerwienienie, ból. Oblanie dużej powierzchni skóry zagraża zatruciem z objawami jak w zatruciu inhalacyjnym. Skażenie oczu ciekłym czterochlorkiem węgla powoduje ból, łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, z ryzykiem uszkodzenia rogówki. Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty, ból brzucha, biegunkę, martwicę wątroby z żółtaczką i śpiączką wątrobową oraz uszkodzenie nerek z ich niewydolnością, zaburzenia rytmu serca. Śmierć następuje po paru dobach. Dawka śmiertelna wynosi 3-10 ml.
Objawy zatrucia przewlekłego: bóle i zawroty głowy. Przewlekłe zapalenie skóry.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych: nieustalone
Dopuszczalne zanieczyszczenie w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi: nieustalone
Stężenia toksyczne dla organizmów zwierzęcych i roślinnych:
Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC50/96 h) dla ryb Lepomis macrochirus – 125 mg/l
Toksyczność ostra (EC50/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC50/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych
Inne dane
Graniczne stężenie toksyczne dla:
– dla ryb Leuciscus idus melanotus – 5 mg/l (LC0/48 h)
– skorupiaków Daphnia magna – 0,9 mg/l (EC0/24 h)
– bakterii: Pseudomonas putida – 30 mg/l
Microcystis aeruginosa – 105 mg/l
– glonów Scenedesmus quadricauda – 600 mg/l
– pierwotniaków Entosiphon sulcatum – 770 mg/l
Stężenie śmiertelne dla:
– ryb Leuciscus idus melanotus – 13 mg/l (LC50/48 h), 33 mg/l (LC100/48 h)
– skorupiaków Daphnia magna – 28 mg/l (EC50/24 h), 159 mg/l (EC100/24 h)
Stężenie nie wpływające na procesy biologicznego oczyszczania – 50 mg/l
Granica szkodliwości dla fermentacji beztlenowej – 180 mg/l
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.
Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne lub fizykochemiczne.
Niewielkie ilości czterochlorku węgla można hydrolizować w podwyższonej temperaturze za pomocą 20-procentowego roztworu wodorotlenku sodu.
Duże ilości czterochlorku węgla należy niszczyć przez spalanie w specjalnym piecu, po zmieszaniu z palnymi rozpuszczalnikami.
Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.
| Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ): | 1846 |
| Prawidłowa nazwa przewozowa: | CZTEROCHLOREK WĘGLA |
| Klasa: | 6.1 |
| Kod klasyfikacyjny: | T1 |
| Grupa pakowania: | II |
| Instrukcje pakowania: | P001, IBC02 |
| Numer rozpoznawczy zagrożenia: | 60 |
| Oznakowanie sztuk przesyłki: | "UN 1846", nr 6.1 |
Oznakowanie środków transportu:
pojazdy samochodowe:
wagony:nr 6.1
cysterny: nr 6.1 | |
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Oznakowanie opakowania
Identyfikacja: czterochlorek węgla
Numer WE (EINECS): 200-262-8 Oznakowanie WE
Znaki ostrzegawcze:
Produkt toksyczny 
Produkt niebezpieczny dla środowiska
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
23/24/25 – działa toksycznie przez drogi oddechowe, w kontakcie ze skórą i po połknięciu
40 – ograniczone dowody działania rakotwórczego
48/23 – działa toksycznie przez drogi oddechowe; stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia
52/53 – działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym
59 – stwarza zagrożenie dla warstwy ozonowej
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
1/2 – przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi
23 – nie wdychać par
36/37 – nosić odpowiednią odzież ochronną i odpowiednie rękawice ochronne
45 – w przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę
59 – przestrzegać wskazówek producenta lub dostawcy dotyczących odzysku lub wtórnego wykorzystania
61 – unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki
Przepisy krajowe
Jak podano w załączniku 6.
16. INNE INFORMACJE
| Numer rejestracyjny: | 0010 |
| Data opracowania karty: | 15.10.1993 r. |
| Data aktualizacji karty: | 2004 r. |
Jednostka zatwierdzająca: | Rada Programowa |
