Pentan-2-on

METYLOPROPYLOKETON C₅H₁₀O 0141

(PENTAN-2-ON)

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa i synonimy:
polskie: metylopropyloketon, pentanon-2, pentan-2-on, etyloaceton, keton metylowopropylowy
angielskie: methylpropylketone, pentanone-2, ethylacetone
niemieckie: Methylpropylketon, Pentan-2-on
francuskie: méthylpropylcétone, 2-pentanone
rosyjskie: метилпропилкетон, 2-пентанон

Nazwa wg IUPAC: pentan-2-one
Wzór chemiczny: CH₃CO(CH₂)₂CH₃

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Metylopropyloketon – substancja podstawowa

Klasyfikacja substancji: F, Xn; R: 11-22

Numer CAS: 107-87-9
Numer ONZ (UN): 1249
Numer RTECS: SA7875000
Numer indeksowy: –
Numer WE (EINECS): 203-528-1

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja wysoce łatwo palna, szkodliwa. Działa szkodliwie po połknięciu.

4. PIERWSZA POMOC

Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Pierwsza pomoc przedlekarska

Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji półleżącej lub siedzącej, zapewnić spokój. Chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza.

Pomoc lekarska

Postępowanie objawowe. Zależnie od wskazań lekarskich – transport do szpitala.

SKAŻENIE SKÓRY

Pierwsza pomoc przedlekarska

Zdjąć odzież, zmyć skórę dużą ilością chłodnej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian skórnych). W przypadku podrażnienia/zaczerwienienia dużej powierzchni skóry – wezwać lekarza.

Pomoc lekarska

W zależności od charakteru i rozległości zmian – konsultacja lekarza dermatologa.

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska

Płukać oczy chłodną wodą, najlepiej bieżącą, co najmniej 15 minut.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.

Pomoc lekarska

Zapewnić konsultację okulistyczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Pierwsza pomoc przedlekarska

Natychmiast po połknięciu (w ciągu 5 minut) poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Później nie prowokować wymiotów. Podać do wypicia 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać mleka, tłuszczów i alkoholu. Wezwać lekarza.

Pomoc lekarska

Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Klasa temperaturowa: T1
Grupa wybuchowości: IIA

Kod HAZCHEM: 3E

Szczególne zagrożenia
Wysoce łatwo palna, szkodliwa ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częściach pomieszczeń.

Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii; w razie potrzeby zarządzić ewakuację.
Zawiadomić Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.

Pożar
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany odporne na alkohol, woda – prądy rozproszone.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia (groźba wybuchu).

Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną i aparat izolujący drogi oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.

Wyciek
Uwaga: obszar zagrożony wybuchem.
Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); pary rozcieńczać rozproszonymi prądami wody; zabezpieczyć kratki i studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowanie umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika; zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu, unikać kontaktu z cieczą, unikać wdychania par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi; unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.

Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym, wyposażonym w instalację elektryczną i wentylacyjną w wykonaniu przeciwwybuchowym, z wykładziną podłogową elektroprzewodzącą.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna, usuwająca pary z miejsc ich emisji, oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.

Najwyższe dopuszczalne stężenia

NDS	100 mg/m3 (pentan-2-on)
NDSCh	800 mg/m3
NDSP	nieustalone

Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
Gawęda E.: Metylopropyloketon. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy. CIOP, Warszawa 1997, z. 16, s. 137.

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika oraz zaleceń podanych przez producenta środka ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną z materiałów powlekanych, rękawice ochronne z polialkoholu winylowego, buty ochronne z gumy naturalnej oraz sprzęt ochrony układu oddechowego: aparat izolujący drogi oddechowe skompletowany z maską.
W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związku przekracza 1% obj., stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku pracy nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Właściwości podstawowe

Masa cząsteczkowa:	86,1
Stan skupienia w temp. 20°C:	ciecz
Barwa:	bezbarwna
Zapach:	przyjemny
Temperatura topnienia:	-77,8°C
Temperatura wrzenia:	102°C
Temperatura zapłonu:	7°C
Temperatura samozapłonu:	505°C
Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem:
- dolna:	1,5% obj.
- górna:	8,2% obj.
Stężenie stechiometryczne:	2,91% obj.
Gęstość w temp. 20°C:	0,81 g/cm3
Gęstość par względem powietrza:	3,00
Prężność par:
- w temp. 20°C:	16 hPa
- w temp. 30°C:	28 hPa
Stężenie pary nasyconej:
- w temp. 20°C:	57 g/m3
- w temp. 30°C:	96 g/m3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C:	5,95% wag.
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach:	rozpuszcza się w etanolu i eterze etylowym.

Właściwości dodatkowe

Temperatura krytyczna:	290,8°C
Ciśnienie krytyczne:	3,89 MPa
Współczynnik załamania światła w temp. 20°C:	1,3902
Lepkość w temp. 20°C:	0,50 mPa•s
Ciepło parowania w temp. 28,32°C:	436,7 J/g

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.

Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.

Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.

Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Klasa toksyczności
Substancja wysoce łatwo palna i szkodliwa zgodnie z kryteriami klasyfikacji substancji chemicznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie czynników rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (wg rozporządzenia MZiOS z 11 września 1996 r.).
Substancja nieoceniana pod względem działania rakotwórczego dla ludzi przez IARC.

Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – brak danych
LD₅₀ (szczur, doustnie) – 1600 mg/kg
LC₅₀ (szczur, inhalacja) – 7163 mg/m3
LD₅₀ (królik, skóra) – 6500 mg/kg
TCL₀ (człowiek, inhalacja) – 5372 mg/m3

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, działa narkotycznie.

Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy.

Objawy zatrucia ostrego: narażenie na pary w stężeniu parokrotnie przekraczającym dopuszczalne (NDS) może wywołać łzawienie oczu i zaczerwienienie spojówek, podrażnienie górnych dróg oddechowych (kaszel), senność, ból i zawroty głowy, mdłości. Skażenie lub oblanie skóry wywołuje jej zaczerwienienie. Skażenie oczu ciekłą substancją powoduje łzawienie, ból, przekrwienie spojówek. Połknięcie substancji wywołuje nudności, wymioty, ból brzucha, senność.
Objawy zatrucia przewlekłego: nie opisywano.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dopuszczalne i alarmowe poziomy w powietrzu: nieustalone

Dopuszczalne zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych: nieustalone

Dopuszczalne zanieczyszczenie w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi: nieustalone

Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:

Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC₅₀/96 h) dla ryb – brak danych
Toksyczność ostra (EC₅₀/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC₅₀/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.

Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu materiałów niebezpiecznych.

Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ):	1249
Prawidłowa nazwa przewozowa:	KETON METYLOWOPROPYLOWY
Klasa:	3
Kod klasyfikacyjny:	F1
Grupa pakowania:	II
Instrukcje pakowania:	P001, IBC02, R001
Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
Oznakowanie sztuk przesyłki:	"UN 1249",nr 3
Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe: wagony:nr 3 cysterny:nr 3

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Oznakowanie opakowania

Identyfikacja: metylopropyloketon

Numer WE (EINECS): 203-528-1

Znaki ostrzegawcze:

Produkt wysoce łatwo palny Produkt szkodliwy

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
22 – działa szkodliwie po połknięciu

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
9 – przechowywać pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym
16 – nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu – nie palić tytoniu
33 – zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym
45 – w przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę

Przepisy krajowe
Jak podano w załączniku 6.

16. INNE INFORMACJE

Numer rejestracyjny:	0141
Data opracowania karty:	07.09.1995 r.
Data aktualizacji karty:	2004 r.
Jednostka zatwierdzająca:	Rada Programowa