Naftalen

NAFTALEN C₁₀H₈ 0068

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa i synonimy:
polskie: naftalen, naftalina
angielskie: naphthalene, naphthaline, tar camphor
niemieckie: Naphthalin, Naphthylwasserstoff, Steinkohlenkamfer, Steinkohlenteekamfer
francuskie: naphtalene, naphtaline
rosyjskie: нафталин

Nazwa wg IUPAC: naphthalene
Wzór chemiczny: C₁₀H₈

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Naftalen – substancja podstawowa

Klasyfikacja substancji: Xn, N; R: 22-50/53

Numer CAS: 91-20-3
Numer UN (ONZ): 1334 – stały, 2304 – stopiony
Numer RTECS: QJ0525000
Numer indeksowy: –
Numer WE (EINECS): 202-049-5

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja palna, szkodliwa, niebezpieczna dla środowiska. Działa szkodliwie po połknięciu. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.

4. PIERWSZA POMOC

Niezbędne leki: relanium w ampułkach.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Pierwsza pomoc przedlekarska

Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w dowolnej pozycji. W razie duszności podawać tlen.

Pomoc lekarska

Postępowanie objawowe w zależności od stanu poszkodowanego. W razie silnego pobudzenia psychoruchowego i drgawek można podać pozajelitowo relanium. Konieczny transport do szpitala karetką PR (lub reanimacyjną) w związku z ryzykiem zatrucia inną drogą.

SKAŻENIE SKÓRY

Pierwsza pomoc przedlekarska

Zdjąć odzież, myć skórę obficie letnią wodą, najlepiej bieżącą, z mydłem. Wezwać lekarza.

Pomoc lekarska

Ze względu na ryzyko wystąpienia objawów ostrego zatrucia – postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska

Płukać oczy przez co najmniej 15 minut dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej. Unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki. Poszkodowany może sam wykonać płukanie oczu.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.

Pomoc lekarska

W każdym przypadku skażenia oczu konieczna pilna konsultacja okulistyczna.

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Pierwsza pomoc przedlekarska

Podawać dużo wody do picia i prowokować wymioty. Pilnie wezwać lekarza.

Pomoc lekarska

W każdym przypadku zatrucia drogą pokarmową natychmiastowy transport do szpitala pod nadzorem lekarza ze względu na duże ryzyko ogólnych objawów zatrucia.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Klasa temperaturowa: TI
Grupa wybuchowości: II A

Kod HAZCHEM: 2X – naftalen stopiony, 2Z – naftalen stały

Szczególne zagrożenia
Palne, szkodliwe ciało stałe. Pył i pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częsciach pomieszczeń.

Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii; w razie potrzeby zarządzić ewakuację. Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.

Pożar
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda – prądy rozproszone. Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącego się naftalenu.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi; zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.

Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną i aparat izolujący drogi oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.

Wyciek
Zabezpieczyć studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić), w razie dużego wycieku stopionego naftalenu miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy na nieprzepuszczalnym podłożu pozostawić do zestalenia, zebrać do zamykanego pojemnika; uszkodzone opakowanie ze stałym naftalenem umieścić w opakowaniu ochronnym, rozsypaną substancję zebrać do zamykanego pojemnika.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par lub pyłów, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach, nie używać iskrzących narzędzi; unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury, nie usuwać do środowiska.

Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna usuwająca pyły i pary z miejsc ich emisji oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.

Najwyższe dopuszczalne stężenia

NDS	20 mg/m3
NDSCh	75 mg/m3
NDSP	nieustalone

Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-75/Z-04098 ark. 01 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości naftalenu. Oznaczanie naftalenu na stanowiskach pracy metodą kolorymetryczną.
PN-75/Z-04098 ark. 02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości naftalenu. Oznaczanie naftalenu na stanowiskach pracy metodą spektrofotometryczną.

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika, oraz zaleceń podanych przez producenta środków ochrony indywidualnej.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub jeżeli stężenie substancji na stanowisku nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelny skompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Właściwości podstawowe

Masa cząsteczkowa:	128,17
Stan skupienia w temp. 20°C:	ciało stałe
Barwa:	biała
Zapach:	charakterystyczny
Temperatura topnienia:	80,2°C
Temperatura wrzenia:	218°C
Temperatura zapłonu:	80°C
Temperatura samozapłonu:	526°C
Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem:
- dolna:	0,9% obj.
- górna:	5,9% obj.
Stężenie stechiometryczne:	1,72% obj.
Dolna granica wybuchowości pyłu zawieszonego w powietrzu:	2,5 g/m3
Gęstość w temp. 20°C:	1,145 g/cm3
Gęstość w temp. 85,3°C:	0,976 g/cm3
Gęstość par względem powietrza:	4,42
Prężność par:
- w temp. 20°C:	0,072 hPa
- w temp. 30°C:	0,177 hPa
– w temp. 52,6°C:	1,33 hPa
Stężenie pary nasyconej:
- w temp. 20°C:	0,38 g/m3
- w temp. 30°C:	0,90 g/m3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 25°C:	0,34% wag.
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach:	rozpuszcza się w alkoholu etylowym, benzenie; słabo rozpuszcza się w eterze etylowym, czterochlorku węgla, dwusiarczku węgla.

Właściwości dodatkowe

Temperatura krytyczna:	475,2°C
Ciśnienie krytyczne:	4,26 MPa
Współczynnik załamania światła w temp. 85°C:	1,5898
Lepkość w temp. 99,8°C:	0,78 mPa•s
Ciepło właściwe:	1,29 J/(g•K)
Ciepło topnienia w temp. topnienia:	148 J/g
Ciepło sublimacji w temp. 25°C:	571,65 J/g
Ciepło parowania w temp. wrzenia:	337,1 J/g
Ciepło spalania:	-40,26 kJ/g
Współczynnik podziału n-oktanol/woda (log):	3,6

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.

Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.

Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.
Może gwałtownie reagować z wodą w temperaturze powyżej 110°C.

Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Klasa toksyczności
Substancja szkodliwa, niebezpieczna dla środowiska zgodnie z kryteriami klasyfikacji substancji chemicznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie czynników rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi (wg rozporządzenia MZiOS z 11 września 1996 r.).
Substancja nieoceniana pod względem działania rakotwórczego przez IARC.

Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – 0,2 mg/m3
LD₅₀ (szczur, doustnie) – 490 mg/kg
LC₅₀ (szczur, inhalacja) – brak danych
LD₅₀ (królik, szczur, skóra) – brak danych

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, uczulająca, słabo drażniąca, działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy, uszkadza krwinki czerwone, wątrobę, nerki.

Drogi wchłaniania: skóra, drogi oddechowe, przewód pokarmowy.

Objawy zatrucia ostrego: w postaci par lub pyłu wywołuje łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek; w bardzo dużych stężeniach może wystąpić ból głowy, niepokój, mdłości, wymioty, obfite pocenie się.
Skażenie skóry pyłem może wywołać jej zaczerwienienie; skażenie dużej powierzchni skóry substancją rozpuszczoną w oleju roślinnym (lub rozpuszczalniku) powoduje wchłonięcie i hemolizę krwinek czerwonych prowadzącą do krwiomoczu, uszkodzenia nerek, wątroby, anemii.
Skażenie oczu pyłem może wywołać łzawienie i ból oczu, zaczerwienienie spojówek. Drogą pokarmową powoduje mdłości, wymioty, ból brzucha, ból głowy i po różnym czasie (do 48 godzin!) pobudzenie psychoruchowe, gorączkę, krwiomocz jako objawy hemolizy (rozpadu czerwonych krwinek), prowadzącej do uszkodzenia nerek, wątroby z żółtaczką, niedokrwistości, śpiączki. Najmniejsza notowana dawka śmiertelna dla człowieka wynosiła 29 mg/kg.

Objawy zatrucia przewlekłego: może wywołać zmętnienia w soczewkach oczu, zapalenie siatkówki i naczyniówki oka, zmiany w nerwie wzrokowym. Mogą wystąpić uczuleniowe zmiany skóry, rumień, zapalenie skóry, czasem złuszczające. Dotychczas nie udowodniono działania rakotwórczego.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone

Dopuszczalne zanieczyszczenie śródlądowych wód powierzchniowych: nieustalone

Dopuszczalne zanieczyszczenie w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi: nieustalone

Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:

Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC₅₀/96 h) dla ryb Pimephales promelas – 6,08 mg/l
Toksyczność ostra (EC₅₀/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC₅₀/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – 0,05 mg/l

Inne dane
Stężenie śmiertelne dla ryb:
– różanki – 11 mg/l (6 h)
– kiełbia – 5 mg/l
Stężenie toksyczne dla różanki – 1,2 ÷ 1,5 mg/l
Średnia granica tolerancji (TLm) dla ryb:
– Oncorhynchus gorbuscha – 1,37 ppm (96 h)
– Pandalus goniurus – 2,16 ppm (96 h)
Toksyczność ostra (LC₅₀/24 h) dla ryb Cyprinodon variegatus – 2,4 mg/l
Toksyczność ostra (LC₅₀/48 h) dla skorupiaków Daphnia magna – 8,6 mg/l

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.

Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.

Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ):	1334
Prawidłowa nazwa przewozowa:	NAFTALEN, SUROWY lub NAFTALEN, RAFINOWANY
Klasa:	4.1
Kod klasyfikacyjny:	F1
Grupa pakowania:	III
Instrukcje pakowania:	P002, IBC08, LP02, R001
Numer rozpoznawczy zagrożenia:	40
Oznakowanie sztuk przesyłki:	"UN 1334",nr 4.1
Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe: wagony:nr 4.1 cysterny:nr 4.1

Naftalen stopiony

Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ):	2304
Prawidłowa nazwa przewozowa:	NAFTALEN, STOPIONY
Klasa:	4.1
Kod klasyfikacyjny:	F2
Grupa pakowania:	III
Instrukcje pakowania:	nie dotyczy
Numer rozpoznawczy zagrożenia:	44
Oznakowanie sztuk przesyłki:	"UN 2304",nr 4.1
Oznakowanie środków transportu: cysterny:nr 4.1

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Oznakowanie opakowania

Identyfikacja: naftalen

Numer WE (EINECS): 202-049-5

Znaki ostrzegawcze:

Produkt szkodliwy Produkt niebezpieczny dla środowiska

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
22 – działa szkodliwie po połknięciu
50/53 – działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
2 – chronić przed dziećmi
36/37 – nosić odpowiednią odzież ochronną i odpowiednie rękawice ochronne
60 – produkt i opakowanie usuwać jako odpad niebezpieczny
61 – unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub kartą charakterystyki

Przepisy krajowe
Jak podano w załączniku 6.

16. INNE INFORMACJE

Numer rejestracyjny:	0068
Data opracowania karty:	15.10.1993 r.
Data aktualizacji karty:	2004 r.
Jednostka zatwierdzająca:	Rada Programowa