n-HEPTAN      C₇H₁₆      0098

(HEPTAN)

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa i synonimy:
polskie: n-heptan, heptan
angielskie: n-heptane, dipropyl methane
niemieckie: n-Heptan, n-Dipropylmethan
francuskie: n-heptane
rosyjskie: н-гептан

Nazwa wg IUPAC: n-heptane
Wzór chemiczny: CH₃(CH₂)₅CH₃

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

n-Heptan – substancja podstawowa

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja wysoce łatwo palna, szkodliwa, drażniąca i niebezpieczna dla środowiska. Działa szkodliwie; może powodować uszkodzenie płuc w przypadku połknięcia. Działa drażniąco na skórę. Pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy. Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne; może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym.

4. PIERWSZA POMOC

Niezbędne leki: tlen, parafina płynna, diazepam (np. relanium w amp. po 10 mg).
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Przytomny

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

Nieprzytomny

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

SKAŻENIE SKÓRY

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Przytomny

Pomoc przedlekarska

Nieprzytomny

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Klasa temperaturowa: T3
Grupa wybuchowości: IIA

Kod HAZCHEM: 3E

Szczególne zagrożenia
Wysoce łatwo palna, szkodliwa i drażniąca ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częściach pomieszczeń.

Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z otoczenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii; w razie potrzeby zarządzić ewakuację.
Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.

Pożar
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany średnie lub ciężkie, woda – prądy rozproszone. Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.

Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną i aparat izolujący drogi oddechowe.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.

Wyciek
Uwaga: obszar zagrożony wybuchem.
Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); pary rozcieńczać prądami wodnymi rozproszonymi; zabezpieczyć kratki i studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; jeśli to możliwe zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowania umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika; zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna, usuwająca pary z miejsc ich emisji,  oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej  przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej  części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać  warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.

Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść,   nie pić, nie palić tytoniu, unikać kontaktu z cieczą, unikać wdychania par,   przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej   (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach,   nie używać iskrzących narzędzi; unikać wyładowań elektrostatycznych; unikać   działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.

Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym, wyposażonym w instalację elektryczną i wentylacyjną w wykonaniu przeciwwybuchowym, z wykładziną podłogową elektroprzewodzącą.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenia

Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
Mańkowska W.: n-Heptan. Metody oznaczania wybranych substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy. Instytut Medycyny Pracy, Łódź 1994.

Dopuszczalne stężenie w materiale biologicznym
 DSB – nieustalone

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej  należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym  stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika  oraz zaleceń podanych przez producenta środka ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną wykonaną z materiałów powlekanych (np. vitonem); rękawiceochronne powlekane (np. vitonem, nitrylem lub neoprenem); obuwie ochronne całotworzywowelub całogumowe; gogle chroniące przed kroplami cieczy (w przypadku skompletowaniaz półmaską); sprzęt ochrony układu oddechowego: półmaskę lub maskę skompletowanąz pochłaniaczem A. Klasę pochłaniacza należy dobierać w zależności od stężeniaobjętościowego związku: do 0,1% obj. – A1; 0,1 ÷ 0,5% obj. – A2; 0,5 ÷ 1% obj.– A3. W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związkuprzekracza 1% obj., stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku nie jest znane,stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelnyskompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Właściwości podstawowe

Właściwości dodatkowe

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.

Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.

Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.

Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Klasa toksyczności
Substancja wysoce łatwo palna, szkodliwa, drażniąca i niebezpieczna dla środowiska  wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczymlub mutagennym.
Substancja nieoceniana pod względem działania rakotwórczego dla ludzi przez IARC.

Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – 200-900 mg/m3
LD₅₀ (szczur, doustnie) – brak danych
LC₅₀ (szczur, inhalacja) – 103000 mg/m3 (4 h)
LD₅₀ (królik, szczur, skóra) – brak danych
TCL₀ (człowiek, inhalacja) – 4100 mg/m3 (6 min)

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, działa depresyjnie (narkotycznie) na ośrodkowy układ nerwowy.

Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, przewód pokarmowy, prawdopodobnie skóra.

Objawy zatrucia ostrego: w postaci pary może wywołać niewielkie podrażnienie oczu. W stężeniu powyżej 4000 mg/m3 po paru minutach mogą wystąpić zawroty głowy, zaburzenia równowagi (chodu), nieskoordynowane ruchy; następnie mdłości, uczucie duszenia się, halucynacje, senność, utrata przytomności, zaburzenia rytmu serca.
Skażenie skóry ciekłą substancją może wywołać zaczerwienienie skóry, rzadko oparzenie chemiczne.
Skażenie oczu ciekłą substancją może wywołać ból i zaczerwienienie spojówek.
Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty z ryzykiem zachłyśnięcia się, które może spowodować aspirację do dróg oddechowych, co prowadzi do zapalenia płuc lub obrzęku płuc.
Objawy zatrucia przewlekłego: przewlekłe zapalenie skóry w następstwie powtarzanego kontaktu skóry z ciekłą substancją.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone

Wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach wód powierzchniowych:  nieustalone

Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczonych  ścieków przemysłowych: nieustalone

Dopuszczalne masy niektórych substancji szczególnie szkodliwych, które  mogą być odprowadzane w oczyszczonych ściekach przemysłowych: nieustalone

Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:

Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC₅₀/96 h) dla ryb – brak danych
Toksyczność ostra (EC₅₀/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC₅₀/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych

Inne dane
Graniczne stężenie toksyczne dla ryb Leuciscus idus melanotus – 1370 mg/l
Stężenie śmiertelne dla ryb Leuciscus idus melanotus – 3420 mg/l
Stężenie toksyczne dla glonów Scenedesmus quadricauda > 200 mg/l
Toksyczność ostra (LC₅₀) dla ryb Leuciscus idus melanotus – 2940 mg/l
Toksyczność ostra (LC₅₀) dla skorupiaków Daphnia magna > 50 mg/l

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.

Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.

Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ):	1206
Prawidłowa nazwa przewozowa:	HEPTANY (n-HEPTAN)
Klasa:	3
Kod klasyfikacyjny:	F1
Grupa pakowania:	II
Instrukcje pakowania:	P001, IBC02, R001
Numer rozpoznawczy zagrożenia:	33
Oznakowanie sztuk przesyłki:	"UN 1206",
Oznakowanie środków transportu: pojazdy samochodowe: wagony: cysterny:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Oznakowanie opakowania

Identyfikacja: n-heptan

Numer WE (EINECS): 205-563-8                         Oznakowanie WE

Znaki ostrzegawcze:

Produkt wysoce łatwo palny(F) Produkt  szkodliwy(Xn)

Produkt niebezpieczny dla środowiska(N)

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
Zamieszczanie zwrotu R11 nie jest wymagane, ponieważ powtarza on znaczenie  znaku ostrzegawczego.
   R38 –działa drażniąco na skórę
   R50/53 –działa bardzo toksycznie na organizmy wodne;    może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym
   R65 –działa szkodliwie; może powodować uszkodzenie    płuc w przypadku połknięcia
 R67 –pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty  głowy

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
S2 – chronić przed dziećmi
S9 – przechowywać pojemnik w miejscu dobrze wentylowanym
S16 – nie przechowywać w pobliżu źródeł zapłonu – niepalić tytoniu
S29 – nie wprowadzać do kanalizacji
S33 – zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniomelektrostatycznym
S60 – produkt i opakowanie usuwać jako odpad niebezpieczny
S61 – unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodniez instrukcją lub kartą charakterystyki
S62 – w razie połknięcia nie wywoływać wymiotów; niezwłoczniezasięgnąć porady lekarza i pokazać opakowanie lub etykietę

16. INNE INFORMACJE

Wykaz zwrotów R wskazujących rodzaj zagrożenia:
 R11 – Produkt wysoce łatwo palny.
 R38 – Działa drażniąco na skórę.
 R50 – Działa bardzo toksycznie na organizmy wodne.
 R53 – Może powodować długo utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku  wodnym.
 R65 – Działa szkodliwie; może powodować uszkodzenie płuc w przypadku połknięcia.
 R67 – Pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy.