METYLO-n-BUTYLOKETON C6H12O 0103
(HEKSAN-2-ON)
1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI
Nazwa i synonimy:
polskie: metylo-n-butyloketon, heksan-2-on, n-butylometyloketon, keton metylo-n-butylowy, heksanon-2, keton butylowo-metylowy, keton n-butylowo-metylowy
angielskie: methyl-n-butyl ketone, hexanone-2, n-butyl-methyl ketone
niemieckie: Methyl-n-Butylketon, Hexanon-2, n-Butylmethylketon
francuskie: méthyl-n-butylcétone, n-butyl méthylcétone
rosyjskie: метил-н-бутилкетон, н-утилметилкетон, гексанон-2
Nazwa wg IUPAC: hexan-2-one
Wzór chemiczny: CH3CO(CH2)3CH3
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Heksan-2-on – substancja podstawowa
| Klasyfikacja substancji: | | R10
Repro. Kat. 3; R62
T; R48/23
R67 |
| | |
| Numer CAS: | 591-78-6 |
| Numer UN (ONZ) | 1224 (numer ogólny dla ketonów niewymienionychimiennie) |
| Numer RTECS | MP1400000 |
| Numer indeksowy: | 606-030-00-6 |
| Numer WE (EINECS): | 209-731-1 |
3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ
Substancja łatwo palna, toksyczna, działająca na rozrodczość. Możliwe ryzyko upośledzenia płodności. Działa toksycznie przez drogi oddechowe; stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia. Pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy.
4. PIERWSZA POMOC
Niezbędne leki: tlen, parafina płynna.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji dowolnej. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Postępowanie objawowe. Jeżeli objawy lub dolegliwości utrzymują się – transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać przez cewnik strzykawką wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Pilnie wezwać lekarza. Jeżeli poszkodowany nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta albo za pomocą aparatu typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka).
Pomoc lekarska
Lekarz powinien uwzględnić prawdopodobieństwo innej przyczyny utraty przytomności niż zatrucie metylo-n-butyloketonem i udzielić pomocy zgodnie z ogólnymi zasadami postępowania. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież, myć skórę dużą ilością letniej bieżącej wody (z mydłem, jeżeli nie ma zmian na skórze).
Pomoc lekarska
W zależności od charakteru i rozległości zmian transport do szpitala karetką PR lub zapewnienie konsultacji dermatologicznej.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Płukać oczy dużą ilością zimnej wody, najlepiej bieżącej, co najmniej 15 minut.
Uwaga: osoby narażone na ryzyko skażenia oczu powinny być pouczone o sposobie i konieczności ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska
Zapewnić konsultację okulistyczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami okulisty.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu poszkodowany może sam wywołać u siebie wymioty. Później nie prowokować wymiotów. Podać do wypicia 150 ml płynnej parafiny. Nie podawać mleka, tłuszczów i alkoholu. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w stanach nieprzytomności.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU
Klasa temperaturowa: T1
Grupa wybuchowości: IIA
Kod HAZCHEM:
3
Szczególne zagrożenia
Łatwo palna, toksyczna ciecz. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Pary są cięższe od powietrza i gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częściach pomieszczeń.
Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii.
Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.
Pożar
Środki gaśnicze: dwutlenek węgla, proszki gaśnicze, piany odporne na alkohol, woda – prądy rozproszone. Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się cieczy.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.
Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną i aparat izolujący drogi oddechowe.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.
Wyciek
Uwaga: obszar zagrożony wybuchem.
Usunąć źródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących); pary rozcieńczać prądami wodnymi rozproszonymi; zabezpieczyć kratki i studzienki ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; jeśli to możliwe, zlikwidować wyciek (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić, uszkodzone opakowania umieścić w szczelnym opakowaniu ochronnym); w razie dużego wycieku miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebraną ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika; zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna, usuwająca pary z miejsc ich emisji, oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożaru lub wybuchu.
Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść, nie pić, nie palić tytoniu, unikać kontaktu z cieczą, unikać wdychania par, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach; nie używać iskrzących narzędzi; unikać działania na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.
Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym, wyposażonym w instalację elektryczną i wentylacyjną w wykonaniu przeciwwybuchowym, z wykładziną podłogową elektroprzewodzącą.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła i zapłonu oraz utleniaczy.
8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Najwyższe dopuszczalne stężenia
| NDS | 10 mg/m3 (heksan-2-on) |
| NDSCh | 50 mg/m3 |
| NDSP | nieustalone |
Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PrPN-Z-04165-3 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości metylobutyloketonów. Oznaczanie metylo-n-butyloketonu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.
Jeżewska A.: Heksan-2-on. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 1998, z. 19, s. 87-90.
Dopuszczalne stężenie w materiale biologicznym
DSB – 2,5 mg/l w przeliczeniu na średnią gęstość moczu wynoszącą 1,016 (n-heksan)
Substancja oznaczana – 2,5-heksanodion; metabolit specyficzny dla n-heksanu oraz heksan-2-onu
Materiał biologiczny – mocz
Uwagi: próbka pobierana jednorazowo pod koniec ekspozycji dziennej w końcu tygodnia pracy. Wskazane jest pobieranie frakcji moczu w dwóch ostatnich godzinach ekspozycji.
Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika oraz zaleceń podanych przez producenta środka ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną wykonaną z materiałów powlekanych (np. vitonem); rękawiceochronne powlekane (np. vitonem); obuwie ochronne całotworzywowe lub całogumowe;gogle chroniące przed kroplami cieczy (w przypadku skompletowania z półmaską);sprzęt ochrony układu oddechowego w postaci półmaski lub maski skompletowanejz pochłaniaczem A. Klasę pochłaniacza dobierać w zależności od stężenia objętościowegozwiązku: do 0,1% obj. – A1; 0,1 ÷ 0,5% obj. – A2; 0,5 ÷ 1% obj. – A3.
W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związkuprzekracza 1% obj., stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku pracy nie jestznane, stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelnyskompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Właściwości podstawowe
| Masa cząsteczkowa: | 100,16 |
| Stan skupienia w temp. 20°C: | ciecz |
| Barwa: | bezbarwna |
| Zapach: | ostry, gryzący |
| Temperatura topnienia: | -56,9°C |
| Temperatura wrzenia: | 127,2°C |
| Temperatura zapłonu: | 23°C |
| Temperatura samozapłonu: | 530°C |
| Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem: |
| - dolna: | 1,22% obj. |
| - górna: | 8,0% obj. |
| Stężenie stechiometryczne: | 2,41% obj. |
| Gęstość w temp. 20°C: | 0,81 g/cm3 |
| Gęstość par względem powietrza: | 3,45 |
| Prężność par: | |
| - w temp. 20°C: | 3,5 hPa |
| - w temp. 30°C: | 7,33 hPa |
| Stężenie pary nasyconej: | |
| - w temp. 20°C: | 14 g/m3 |
| - w temp. 30°C: | 29 g/m3 |
| Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C: | 1,4% wag. |
| Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: | dobrze rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym. |
Właściwości dodatkowe
| Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: | 1,40072 |
| Ciepło właściwe: | 2,32 J/(g•K) |
| Ciepło spalania: | -37,4 kJ/g |
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.
Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.
Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.
Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Klasa toksyczności
Substancja łatwo palna, toksyczna, działająca na rozrodczość (kat. 3) wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczymlub mutagennym.
Substancja nieoceniana pod względem działania rakotwórczego dla ludzi przez IARC.
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – 0,3-0,4 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) – 2590 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) – 33360 mg/m3 (4 h)
LD50 (królik, skóra) – 4800 mg/kg
TCL0 (człowiek, inhalacja) – 4170 mg/m3
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja toksyczna, drażniąca, działa narkotycznie na ośrodkowy układ nerwowy oraz toksycznie na obwodowy układ nerwowy.
Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy.
Objawy zatrucia ostrego: w bardzo dużym stężeniu, znacznie przekraczającym najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe, wywołuje łzawienie i zaczerwienienie oczu, ból gardła, pobudzenie psychoruchowe, ból głowy, mdłości, wymioty. W zatruciach mieszaniną z innymi rozpuszczalnikami (metylo-etyloketonem, n-heksanem) mogą wystąpić zaburzenia koordynacji ruchów, zawroty głowy, zaburzenia świadomości. Skażenie skóry ciekłą substancją może wywołać jej zaczerwienienie.
Skażenie oczu ciekłą substancją wywołuje ból i zaczerwienienie spojówek.
Drogą pokarmową może wywołać mdłości, wymioty, biegunkę.
Objawy zatrucia przewlekłego: zmiany w nerwach obwodowych odsiebnych części kończyn górnych i dolnych z zaburzeniami czuciowo-ruchowymi. Przewlekłe stany zapalne skóry.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Dopuszczalne i alarmowe poziomy w powietrzu: nieustalone
Wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach wód powierzchniowych: nieustalone
Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczonych ścieków przemysłowych: nieustalone
Dopuszczalne masy niektórych substancji szczególnie szkodliwych, które mogą być odprowadzane w oczyszczonych ściekach przemysłowych: nieustalone
Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:
Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC50/96 h) dla ryb – brak danych
Toksyczność ostra (EC50/48 h) dla skorupiaków – brak danych
Hamowanie wzrostu glonów (IC50/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.
Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.
Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.
| Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ): | 1224 |
| Prawidłowa nazwa przewozowa: | KETONY, CIEKŁE, I.N.O. |
| Klasa: | 3 |
| Kod klasyfikacyjny: | F1 |
| Grupa pakowania: | III |
| Instrukcje pakowania: | P001, IBC03, LP01, R001 |
| Numer rozpoznawczy zagrożenia: | 30 |
| Oznakowanie sztuk przesyłki: | "UN 1224", |
Oznakowanie środków transportu:
pojazdy samochodowe:
wagony:
cysterny:
|
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Oznakowanie opakowania
Identyfikacja: heksan-2-on
Numer WE (EINECS): 209-731-1 Oznakowanie WE
Znaki ostrzegawcze:
Produkt toksyczny(T)
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
R10 – produkt łatwo palny
R48/23 – działa toksycznie przez drogi oddechowe; stwarzapoważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia
R62 – możliwe ryzyko upośledzenia płodności
R67 – pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
S1/2 – przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi
S36/37 – nosić odpowiednią odzież ochronną i odpowiednierękawice ochronne
S45 – w przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz,niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę
16. INNE INFORMACJE
Wykaz zwrotów R wskazujących rodzaj zagrożenia:
R10 – Produkt łatwo palny.
R48/23 – Działa toksycznie przez drogi oddechowe; stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia.
R62 – Możliwe ryzyko upośledzenia płodności.
R67 – Pary mogą wywoływać uczucie senności i zawroty głowy.
| Numer rejestracyjny: | 0103 |
Jednostka zatwierdzająca: | Rada Programowa |
