FENOL      C₆H₆O      0012

1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa i synonimy:
polskie: fenol, hydroksybenzen, kwas karbolowy
angielskie: phenol, hydroxybenzene, phenic acid
niemieckie: Phenol, Phenylsäure, Karbolsäure, Benzolphenol
francuskie: phénol, acide phénique, acide carbolique, benzénol
rosyjskie: фенол, гидроксибензол, карболовая кислота

Nazwa wg IUPAC: phenol
Wzór chemiczny: C₆H₅OH

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Fenol – substancja podstawowa

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja toksyczna oraz żrąca. Działa toksycznie w kontakcie ze skórą i po połknięciu. Powoduje oparzenia.

4. PIERWSZA POMOC

Niezbędne leki: tlen, hydrokortyzon.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.

ZATRUCIE INHALACYJNE

Przytomny

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

Nieprzytomny

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

SKAŻENIE SKÓRY
roztworem

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

SKAŻENIE OCZU

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ

Pierwsza pomoc przedlekarska

Pomoc lekarska

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Klasa temperaturowa: T1
Grupa wybuchowości: IIA

Kod HAZCHEM: 2X

Szczególne zagrożenia
Toksyczne, i żrące, palne ciało stałe. Pary tworzą mieszaniny wybuchowe z powietrzem. Są cięższe od powietrza, gromadzą się przy powierzchni ziemi oraz w dolnych częściach pomieszczeń.

Zalecenia ogólne
Zawiadomić otoczenie o awarii.
Usunąć z obszaru zagrożenia wszystkie osoby niebiorące udziału w likwidowaniu awarii.
Wezwać Państwową Straż Pożarną i Policję Państwową.

Pożar
Środki gaśnicze: proszki gaśnicze, dwutlenek węgla, piany średnie, ciężkie lub odporne na działanie alkoholu, woda – prądy rozproszone. Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji.
Mały pożar: gasić gaśnicą proszkową lub śniegową (dwutlenek węgla).
Duży pożar: palące się zbiorniki lub rozlewiska gasić pianą lub prądami wodnymi rozproszonymi; zabezpieczyć źródła wody pitnej przed skażeniem wodami z gaszenia pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą z bezpiecznej odległości; jeśli to możliwe, usunąć je z obszaru zagrożenia.
Nie dopuścić do przedostania się ścieków po gaszeniu pożaru do kanalizacji i wód.

Specjalne wyposażenie ochronne
Nałożyć odzież ochronną gazoszczelną z aparatem izolującym drogi oddechowe.
Uwaga: pary są trujące.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne
Jak podano w punkcie 5.

Wyciek
Nie dopuścić do przedostania się produktu do ścieków i wód; zabezpieczyć kratki  i studzienki
ściekowe; unikać bezpośredniego kontaktu z uwalniającą się substancją; usunąćźródła zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędziiskrzących); pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody; jeśli to możliwe,zlikwidować wyciek, uszczelnić; w razie dużego wycieku stopionego fenolu miejscegromadzenia się obwałować ciecz odpompować; małe ilości rozlanej cieczy przysypaćniepalnym materiałem chłonnym, zebrać do zamykanego pojemnika; w przypadku rozlaniamałych ilości na nieprzepuszczalnym podłożu pozostawić do zestalenia, zebraćdo zamykanego pojemnika; zanieczyszczoną powierzchnię spłukać wodą.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Wymagania dotyczące wentylacji
Niezbędna wentylacja miejscowa wywiewna z obudową rejonu emisji par do środowiska  powietrznego oraz wentylacja ogólna pomieszczenia. Otwory zasysające wentylacji  miejscowej przy płaszczyźnie roboczej lub poniżej. Wywiewniki wentylacji ogólnej  w górnej części pomieszczenia oraz przy podłodze. Instalacje wentylacyjne muszą  odpowiadać warunkom ustalonym ze względu na niebezpieczeństwo pożarulub wybuchu.

Postępowanie z substancją: podczas stosowania nie jeść,   nie pić, unikać kontaktu z substancją, unikać wdychania par, przestrzegać   zasad higieny osobistej, stosować środki ochrony indywidualnej (jak podano   w punkcie 8), pracować w dobrze wentylowanych pomieszczeniach; unikać działania   na substancję otwartego ognia i wysokiej temperatury.

Magazynowanie: przechowywać w oryginalnych, właściwie oznakowanych, szczelnie zamkniętych opakowaniach, w chłodnym, suchym, dobrze wentylowanym pomieszczeniu magazynowym; z nienasiąkliwą, szczelną i gładką podłogą; z wewnętrzną instalacją wodociągową.
Przechowywać z dala od źródeł ciepła.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Najwyższe dopuszczalne stężenia

Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy
PN-70/Z-04044 Oznaczanie zawartości par fenolu w powietrzu.
PN-86/Z-04159 ark. 02 Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości fenolu. Oznaczanie fenolu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej.

Dopuszczalne stężenie w materiale biologicznym
 DSB – 8,8 mg/h
 Wartość prawidłowa – 0,44 mg/h
 Substancja oznaczana – fenol
 Materiał biologiczny – mocz
 Uwagi: wartość prawidłowa 0,44 mg/h jest wartością średnią podaną przez autora  testu. W przypadku obliczania szybkości wydalania z moczem, ok. 2 godzin przed  pobraniem właściwej próbki moczu, w celu opróżnienia pęcherza moczowego, pobiera  się dodatkową próbkę, której się nie analizuje. Notuje się czas, jaki upłynął  między pobraniem obydwu próbek moczu.

Wymagania dotyczące środków ochrony indywidualnej
Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej  należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym  stanowisku pracy, czasu narażenia, czynności wykonywanych przez pracownika  oraz zaleceń podanych przez producenta środka ochrony indywidualnej.
Stosować odzież ochronną wykonaną z materiałów powlekanych (np. vitonem, kauczukiembutylowym, neoprenem lub hypalonem), antyelektrostatyczną; rękawice ochronne(np. z gumy naturalnej lub z neoprenu); gogle chroniące przed pyłami i kroplamiciekłej substancji (w przypadku skompletowania z półmaską); sprzęt ochrony układuoddechowego: maskę lub półmaskę skompletowaną z pochłaniaczem typu A.
W razie niedoboru tlenu (stężenie poniżej 17% obj.) lub gdy stężenie związkuprzekracza 1% obj., stosować autonomiczny lub stacjonarny sprzęt izolujący.
W strefie zagrożonej wybuchem stosować odzież, rękawice i obuwie w wersji antyelektrostatycznej.
W sytuacji awaryjnej lub gdy stężenie substancji na stanowisku nie jest znane,stosować środki ochrony indywidualnej izolujące organizm (kombinezon gazoszczelnyskompletowany z izolującym sprzętem ochrony układu oddechowego).

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

Właściwości podstawowe

Właściwości dodatkowe

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Stabilność: w normalnych warunkach substancja stabilna.

Warunki, jakich należy unikać: źródła zapłonu, wysoka temperatura.

Materiały, jakich należy unikać: silne utleniacze.
Gwałtownie reaguje z podchlorynem wapnia, butadienem.

Niebezpieczne produkty spalania/rozkładu: w środowisku pożaru wydzielają się tlenki węgla.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Klasa toksyczności
Substancja toksyczna oraz żrąca wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczymlub mutagennym.
Substancja nie może być sklasyfikowana jako rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa3).

Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu – 0,2-20 mg/m3
LD₅₀ (szczur, doustnie) – 384 mg/kg
LC₅₀ (szczur, inhalacja) – 316 mg/m3
LD₅₀ (królik, skóra) – 850 mg/kg

Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja żrąca, działa toksycznie na układ nerwowy.

Drogi wchłaniania: przez drogi oddechowe, skórę, z przewodu pokarmowego.

Objawy zatrucia ostrego: pary i mgła powodują podrażnienie spojówek, błon śluzowych nosa, gardła, uczucie suchości w nosie, gardle, kaszel. W wysokich stężeniach: zawroty i ból głowy, mdłości, wymioty, duszność, przyspieszenie i pogłębienie oddechów, zaburzenia oddychania, zaburzenia orientacji, zapaść, utratę przytomności. Wchłanianie przez skórę mgły, par i roztworu wywołuje zawroty, ból głowy, dezorientację, zaburzenia oddechowe, zapaść, utratę przytomności. Skażenie skóry substancją stałą lub ciekłą wywołuje miejscowe zbielenie i oparzenia, które początkowo nie są bolesne, oraz pęcherze, martwicę. Skażenie oczu powoduje ostry stan zapalny, uszkodzenie rogówki. Bezpośrednim następstwem zatrucia jest uszkodzenie wątroby z żółtaczką, uszkodzenie nerek z ich ostrą niewydolnością, zapalenie płuc. Połknięcie roztworu wywołuje rozległe oparzenia błon śluzowych jamy ustnej, gardła i dalszych części przewodu pokarmowego, bóle i krwawienie, perforację ścian przewodu pokarmowego, uszkodzenie wątroby i nerek.
Objawy zatrucia przewlekłego: zaburzenia ze strony układu pokarmowego: wymioty, bóle gardła, utrata łaknienia, ślinotok, biegunka i jadłowstręt. Występuje ochronoza (ciemne zabarwienie skóry i moczu) i wykwity skórne. Może wystąpić uszkodzenie wątroby i nerek.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Dopuszczalne/alarmowe poziomy substancji w powietrzu: nieustalone

Wartości graniczne wskaźników jakości wody w klasach wód powierzchniowych:
 fenole (indeks fenolowy)
I klasa czystości – 0,001 mg/l pH = 6,5 ÷ 8,5
II klasa czystości – 0,005 mg/l pH = 6,0 ÷ 8,5
III klasa czystości – 0,01 mg/l pH = 6,0 ÷ 9,0
IV klasa czystości – 0,05 mg/l pH = 5,5 ÷ 9,0
V klasa czystości > 0,05 mg/l pH < 5,5 lub > 9,0

Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń dla oczyszczonych  ścieków przemysłowych:
 fenole lotne (indeks fenolowy) – 0,1 mg/l (dla wszystkich sektorów i rodzajów  ścieków)*

*Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków,  jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w  sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (DzU 2004,  nr 168, poz. 1763).

Dopuszczalne masy niektórych substancji szczególnie szkodliwych, które  mogą być odprowadzane w oczyszczonych ściekach przemysłowych: nieustalone

Stężenia toksyczne dla wodnych organizmów zwierzęcych i roślinnych:

Dane do klasyfikacji
Toksyczność ostra (LC₅₀/96 h) dla ryb:
– Salmo gairdneri – 10,5 mg/l
– Pimephales promelas – 25,3 mg/l
– Lepomis macrochirus – 17,4 mg/l
Toksyczność ostra (EC₅₀/48 h) dla skorupiaków Daphnia magna – 12,6 mg/l
Hamowanie wzrostu glonów (IC₅₀/72 h) – brak danych
Hamowanie wzrostu kolonii bakterii – brak danych

Inne dane
Graniczne stężenie toksyczne dla:
– ryb: Leuciscus idus melanotus – 8 mg/l (LC₀/48 h)
Salmo irideus – 5 mg/l (LC₀)*
– skorupiaków Daphnia magna – 3,1 mg/l (EC₀/24 h)
– bakterii: Escherichia coli > 1000 mg/l
Pseudomonas putida – 64 mg/l
– glonów Scenedesmus quadricauda – 7,5 mg/l
– pierwotniaków Entosiphon sulcatum – 33 mg/l
Stężenie śmiertelne dla:
– ryb: Leuciscus idus melanotus – 14 mg/l (LC₅₀/48 h), 28 mg/l (LC₁₀₀/48 h)
Cyprinus carpio – 5 mg/l (LC₅₀/20 h)
Salmo irideus – 10 mg/l (LC₅₀)*
– skorupiaków Daphnia magna – 12 mg/l (EC₅₀/24 h), 100 mg/l (LC₁₀₀/24 h)
Najwyższe dopuszczalne stężenie przy biologicznym oczyszczaniu ścieków – 75 mg/l.
Fenol w stężeniu 5,6 mg/l powoduje zmniejszenie o 75% zdolności nitryfikacyjnej niezaadaptowanego osadu czynnego.

* Brak danych na temat czasu ekspozycji.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Klasyfikacja odpadu: odpowiednia do miejsca wytworzenia na podstawie kryteriów zawartych w obowiązujących przepisach.

Postępowanie z odpadem
Nie usuwać do kanalizacji. Nie składować na wysypiskach komunalnych. Rozważyć możliwość wykorzystania. Odzysk lub unieszkodliwianie odpadowego produktu przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zalecany sposób unieszkodliwiania odpadu: przekształcenie termiczne.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami
Opakowania jednorazowego użytku przekazać do upoważnionego odbiorcy odpadów. Odzysk (recykling) lub unieszkodliwianie przeprowadzać zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Opakowania wielokrotnego użytku, jeśli to konieczne po uprzednim oczyszczeniu, mogą być dalej stosowane.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

Substancja podlega przepisom dotyczącym przewozu towarów niebezpiecznych.

Numer rozpoznawczy materiału UN(ONZ):	1671	2312
Prawidłowa nazwa przewozowa:	FENOL, STAŁY	FENOL, STOPIONY
Klasa:	6.1	6.1
Kod klasyfikacyjny:	T2	T1
Grupa pakowania:	II	II
Instrukcje pakowania:	P002, IBC08	nie dotyczy
Numer rozpoznawczy zagrożenia:	60	60
Oznakowanie sztuk przesyłki:	"UN 1671",	nie dotyczy
Oznakowanie środków transportu: fenol, stały pojazdy samochodowe: wagony: cysterny: fenol, stopiony pojazdy samochodowe i wagony – nie dotyczy, cysterny:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Oznakowanie opakowania

Identyfikacja: fenol

Numer WE (EINECS): 203-632-7                         Oznakowanie WE

Znaki ostrzegawcze:

Produkt toksyczny(T)

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R):
R24/25 – działa toksycznie w kontakcie ze skórą i po połknięciu
R34 – powoduje oparzenia

Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania (S):
S1/2 – przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi
S28 – zanieczyszczoną skórę natychmiast przemyć dużą ilościąjadalnego oleju roślinnego
S45 – w przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz,niezwłocznie zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę

16. INNE INFORMACJE

Wykaz zwrotów R wskazujących rodzaj zagrożenia:
 R24/25 – Działa toksycznie w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
 R34 – Powoduje oparzenia.