   
|
|
|
SUBSTANCJE CHEMICZNE O USTALONYCH WARTOŚCIACH NDS
Zbiór informacji na temat substancji chemicznych z ustalonymi wartościami najwyższych dopuszczalnych stężeń przedstawionych alfabetycznie. Informacje te obejmują nazwy substancji, ich synonimy, klasyfikację, informacje z zakresu pierwszej pomocy w przypadku zatrucia inhalacyjnego, zatrucia drogą pokarmową, skażenia skóry, skażenia oczu. Dla każdego związku podano właściwości fizykochemiczne i toksykologiczne. Wykaz wartości NDS i metod oznaczania substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy podano w tabeli w górnym pasku menu.
|
Akrylonitryl[107-13-1]| Synonimy | nitryl kwasu akrylowego, cyjanek winylu
| | Klasyfikacja substancji | F; R11
Rakotw. Kat. 2; R45
T; R23/24/25
Xi; R37/38-41
R43
N; R51-53
| | Pierwsza pomoc |
Niezbędne leki: azotyn sodu (Natrium nitrosum) w amp. 0,02; tiosiarczan sodu (Sodium thiosulfate, Natrium thiosulfuricum) w roztworze 10 ÷ 30-procentowym, łączna dawka 15 g (odtrutki); węgiel aktywny (Carb med.), tlen.
Leczenie: przyczynowe - tiosiarczan sodu ułatwia metabolizm cyjanu do nietrujących rodanków.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wyprowadzić zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji dowolnej. Podawać tlen do oddychania. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Uwaga: w razie podejrzenia zatrucia akrylonitrylem można podać dożylnie tiosiarczan sodu. Nie stosować pozostałych odtrutek, jeśli nie ma pewności, że przyczyną objawów jest zatrucie akrylonitrylem (lub cyjankami).
Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR pod nadzorem lekarza.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść poszkodowanego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać przez cewnik strzykawką wydzielinę z nosa i jamy ustnej. Podawać tlen do oddychania (przez maskę). Jeżeli pacjent nie oddycha, zastosować sztuczne oddychanie za pomocą aparatu typu AMBU. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
W razie zaburzeń oddychania zaintubować, stosować sztuczne oddychanie za pomocą aparatu typu AMBU z podawaniem tlenu. Podać dożylnie azotyn sodu (0,02) w ciągu 2-4 minut i tą samą igłą od razu, powoli roztwór tiosiarczanu sodu w dawce całkowitej 15 g. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR.
SKAŻENIE SKÓRY
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież, umyć skórę dużą ilością letniej wody (z mydłem, jeżeli nie ma oparzeń).
Uwaga: osoba udzielająca pomocy przedlekarskiej musi nosić odpowiednią odzież ochronną (w tym rękawice).
Pomoc lekarska
Ze względu na prawdopodobieństwo wystąpienia objawów jak w zatruciu inhalacyjnym należy prowadzić leczenie jak wyżej. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR. W razie zmian skórnych zapewnić konsultację dermatologiczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami dermatologa.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Płukać oczy dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej, około 15 minut.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska
W każdym przypadku skażenia oczu konieczna pilna konsultacja okulistyczna. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Natychmiast po połknięciu (w ciągu 5 minut) poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Wskazane płukanie żołądka za pomocą zgłębnika i(lub) podanie do wypicia zawiesiny węgla aktywnego w ilości nie mniejszej niż 10 g. Dalsze postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Nieprzytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
Pomoc lekarska
Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. | | Właściwości fizykochemiczne |
Właściwości podstawowe
Masa cząsteczkowa: 53,064
Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz
Barwa: bezbarwna (żółknie podczas przechowywania)
Zapach: eteryczny
Temperatura topnienia: -83,5°C
Temperatura wrzenia: 77,3°C
Temperatura zapłonu: -5°C
Temperatura samozapłonu: 481°C
Granice wybuchowości w mieszaninie z powietrzem:
- dolna: 3,0% obj.
- górna: 17% obj.
Stężenie stechiometryczne: 5,31% obj.
Minimalna energia zapłonu: 0,16 mJ
Gęstość w temp. 20°C: 0,806 g/cm3
Gęstość par względem powietrza: 1,86
Prężność par:
- w temp. 20°C: 119 hPa
- w temp. 30°C: 183 hPa
Stężenie pary nasyconej:
- w temp. 20°C: 259 g/m3
- w temp. 30°C: 385 g/m3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C: 7,35% wag.
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w większości
rozpuszczalników organicznych.
Właściwości dodatkowe
Temperatura krytyczna: 246°C
Ciśnienie krytyczne: 3,5 MPa
Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: 1,3911
Lepkość w temp. 20°C: 0,35 mPa s
Ciepło właściwe w temp. 20°C: 2,09 J/(g K)
Ciepło parowania w temp. wrzenia: 615 J/g
Ciepło spalania: -33,2 kJ/g
Ciepło polimeryzacji: 1,37 kJ/g
Współczynnik podziału n-oktanol/woda (log POW): -0,92 | | Właściwości dodatkowe | | | Informacje toksykologiczne: |
Klasa toksyczności
Substancja rakotwórcza (kat. 2), toksyczna, drażniąca wg wykazu substancji niebezpiecznych.
Substancja umieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Substancja przypuszczalnie rakotwórcza dla ludzi wg IARC (grupa 2B).
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Próg wyczuwalności zapachu - 3,5 mg/m3
LD50 (szczur, doustnie) - 78 mg/kg
LC50 (szczur, inhalacja) - 938 mg/m3 (4 h)
LD50 (szczur, skóra) - 148 mg/kg
TCL0 (człowiek, inhalacja) - 35 mg/m3 (20 min)
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja toksyczna, prawdopodobnie wskutek uwalniania w ustroju jonu cyjanowego działa dusząco, powodując niedotlenienie tkanek i zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, krążenia i oddychania. Działa drażniąco i uczulająco oraz rakotwórczo.
Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy.
Objawy zatrucia ostrego: w postaci pary w stężeniu nieco przekraczającym dopuszczalne chwilowe (10 mg/m3) może wywołać zaczerwienienie twarzy, ślinotok, łzawienie oczu, światłowstręt, przyspieszenie i pogłębienie oddechu. Przedłużające się narażenie prowadzi do spłycenia oddechu, ucisku w klatce piersiowej, bólu głowy, mdłości, wymiotów, czasem biegunki. W większych stężeniach występuje duszność, zawroty głowy, sinica skóry, wymioty, znaczne osłabienie mięśni, zaburzenia oddychania, zapaść, drgawki, zaburzenia rytmu serca, śmierć. Nagła śmierć wskutek zatrzymania akcji serca może nie być poprzedzona tymi objawami. W stężeniach wynoszących od kilkudziesięciu do kilkuset mg/m3 ból głowy, mdłości i duszność nasilająca się szybko, prowadząc do zgonu. Skażenie skóry ciekłą substancją powoduje jej zaczerwienienie, oparzenie, może dojść do miejscowej martwicy; wchłanianie jest wolniejsze niż drogą oddechową i objawy ogólne - jak w zatruciu drogą oddechową - rozwijają się powoli; może nastąpić śmierć. Skażenie oczu ciekłym akrylonitrylem może spowodować uszkodzenie rogówki i gałki ocznej. Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty, bóle brzucha i objawy jak w zatruciu drogą oddechową. Następstwem ostrego zatrucia jest uszkodzenie wątroby z żółtaczką.
Dawka śmiertelna drogą pokarmową wynosi ok. 50 ÷ 500 mg/kg (dawka całkowita 3,5 ÷ 35 g).
Objawy zatrucia przewlekłego: przedłużone narażenie na względnie małe stężenia (większe od NDS) wywołuje bóle głowy, zmącenie, podrażnienie błony śluzowej nosa, uczuleniowe zmiany skórne.
Po okresie ok. 20 lat latencji prawdopodobnie mogą wystąpić nowotwory płuc i mózgu (wg doniesień z 1998 r.).
|
|
|
|
|
