   
|
|
|
SUBSTANCJE CHEMICZNE O USTALONYCH WARTOŚCIACH NDS
Zbiór informacji na temat substancji chemicznych z ustalonymi wartościami najwyższych dopuszczalnych stężeń przedstawionych alfabetycznie. Informacje te obejmują nazwy substancji, ich synonimy, klasyfikację, informacje z zakresu pierwszej pomocy w przypadku zatrucia inhalacyjnego, zatrucia drogą pokarmową, skażenia skóry, skażenia oczu. Dla każdego związku podano właściwości fizykochemiczne i toksykologiczne. Wykaz wartości NDS i metod oznaczania substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy podano w tabeli w górnym pasku menu.
|
Adypinian bis(2-etyloheksylu)[103-23-1]| Synonimy | Bis(ethylhexyl) adipate; Bis(2-ethylhexyl)hexanedioate; Adipic acid, bis(2-ethylhexyl) ester; Dioctyl adipate; Di-2-ethylhexyl adipate; Hexanedioic acid, dioctyl ester; Hexanedioic acid, bis(ethylhexyl) ester; DOA plasticizer; Flexol A26; Morflex 310; Truflex DOA; Uniflex DOA; Vestinol OA; Sicol 250; Rucoflex Plasticizer DOA; 2EH Plasticizer; Px-238; Plastomoll DOA; Reomol DOA; DEHA; Di-(ethylhexyl)adipat; Adipate de dioctyle
| | Klasyfikacja substancji | nieumieszczona w wykazie substancji niebezpiecznych; nie podlega klasyfikacji jako niebezpieczne zgodnie z kryteriami klasyfikacji substancji chemicznych.
| | Pierwsza pomoc |
Niezbędne leki: tlen, bromek ipratropium (Atrovent) do podawania inhalacyjnego.
Odtrutki: nie są znane.
Leczenie: postępowanie objawowe.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Zapewnić spokój w pozycji półleżącej lub siedzącej. Chronić przed utratą ciepła. Podać tlen do oddychania, najlepiej przez maskę. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Kontynuować podawanie tlenu. W razie duszności z oskrzelowymi objawami spastycznymi należy podać do inhalacji Atrovent - 1-2 rozpylenia.
Kontrolować akcję serca (EKG). Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza.
SKAŻENIE SKÓRY
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
Zdjąć odzież - myć skórę dużą ilością wody, najlepiej bieżącej o temperaturze pokojowej.
Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Zapewnić konsultację dermatologiczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza dermatologa.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska
Płukać oczy dużą ilością chłodnej wody, najlepiej bieżącej, około 15 minut (unikać silnego strumienia wody ze względu na ryzyko mechanicznego uszkodzenia rogówki).
Wezwać lekarza.
Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich natychmiastowego płukania.
Pomoc lekarska
Zapewnić konsultację okulistyczną. Dalsze postępowanie zgodne z zaleceniami lekarza okulisty.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Przytomny
Pierwsza pomoc przedlekarska
W razie omyłkowego połknięcia poszkodowany powinien natychmiast wywołać u siebie wymioty. Wezwać lekarza.
Pomoc lekarska
Postępowanie objawowe.
Kontrolować akcję serca (EKG). Transport do szpitala karetką PR pod nadzorem lekarza. | | Właściwości fizykochemiczne |
Informacje ogólne:
Postać: bezbarwna ciecz
Zapach: łagodny
Ważne informacje dotyczące zdrowia, bezpieczeństwa i środowiska:
pH: brak danych
Masa cząsteczkowa: 370,57
Temperatura wrzenia/zakres temperatur wrzenia: 214 °C
Temperatura topnienia: -67,8 °C
Temperatura zapłonu: 196 °C
Temperatura samozapłonu (ciała stałego, gazu): 350 °C
Właściwości wybuchowe, % obj. w powietrzu:
- dolna granica wybuchowości brak danych
- górna granica wybuchowości brak danych
Prężność par w temp. 100 °C: 0,021 hPa
Gęstość względna w temp. 25 °C: 0,922 g/cm3
Rozpuszczalność w wodzie w temp. 22 °C: 0,0032 mg/l
Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w metanolu, eterze dietylowym, n-oktanolu, acetonie, ograniczenie w glicerynie, glikolach, aminach
Współczynnik podziału n-oktanol/woda log Kow: 6,114 - 8,39
Lepkość w temp. 20 °C: 13,7 cP ? s
Gęstość par względem powietrza: 12,8 (powietrze = 1)
Szybkość parowania: brak danych
Inne informacje:
Współczynnik załamania światła nD: 1,446 - 1,448 | | Właściwości dodatkowe | | | Informacje toksykologiczne: |
Klasa toksyczności
Substancja nie podlega klasyfikacji jako niebezpieczna zgodnie z kryteriami klasyfikacji substancji chemicznych.
Substancja nieumieszczona w wykazie substancji i preparatów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Substancja, która nie może być sklasyfikowana pod względem rakotwórczości dla ludzi oraz nie można jej zaliczyć do innej grupy wg IARC (grupa 3).
- toksykokinetyka, metabolizm i rozmieszczenie
DEHA ulegał szybkiemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego zwierząt doświadczalnych, a wchłonięty do krwi - szybkiemu rozmieszczeniu w organizmie, głównie w postaci metabolitów (IARC, 2000).
DEHA przenika przez barierę łożyskową zwierząt doświadczalnych. U płodów po 24 h od podania związku stwierdzono słaby poziom radioaktywności w pęcherzu moczowym, wątrobie, jelitach i płynie owodniowym.
Sześciu ochotnikom (mężczyznom) podawano znakowany deuterem adypinian 2-dietyloheksylu zawieszony w oleju kukurydzianym, w dawce ok. 0,5 mg/kg m.c. (46 mg). W osoczu krwi badanych oznaczano kwas 2-etyloheksanowy, którego okres połowicznego zaniku wynosił 1,65 h. W moczu identyfikowano następujące metabolity (podane jako % znacznika): kwas 2-etyloheksanowy (8,6%) w postaci sprzężonej, kwas 2-etylo-5-hydroksyheksanowy (2,6%), kwas 2-etylo-1,6-heksanodiowy (0,75%), kwas 2-etylo-5-ketoheksanowy (0,2%) i 2-etyloheksanol (0,1%). Okres połowicznego wydalania wszystkich metabolitów z moczem wynosił 1,5 godz.. Po upływie 36 godz. nie oznaczano żadnego z metabolitów w moczu.
DEHA ulegał szybkiej hydrolizie w organizmie zwierząt. Szybkość hydrolizy badano na homogenatach jelit szczurów Sprague-Dawley. Okres półtrwania związku wynosił 6 min. (HSDB, 2004). Pierwszorzędowymi metabolitami DEHA w organizmie szczurów i myszy był adypinian mono(2-etyloheksylu) i 2-etyloheksanol; drugorzędowym - kwas 2-etyloheksanowy, natomiast trzeciorzędowymi - kwas 2-etylo-5-hydroksyheksan-1-owy, kwas 2-etylo-5-oksoheksan-1-owy i kwas 2-etyloheksan-1,6-diowy.
DEHA u ssaków jest szybko wydalany głównie z moczem oraz w mniejszej ilości z żółcią.
- działanie ostre (toksyczność ostra, działanie drażniące i działanie żrące)
Nałożenie związku w ilości 500 mg na skórę królika pod opatrunek na 24 h wywołało niewielkie podrażnienie w miejscu nałożenia. Indeks działania drażniącego ustalono na poziomie 0,83 (BASF, IUCLID....2000)
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne
Wartości medialnych dawek śmiertelnych (LD50) DEHA dla kilku gatunków zwierząt laboratoryjnych.
Dane literaturowe dotyczące toksyczności ostrej i przewlekłej wskazują, że narządem docelowego działania DEHA u zwierząt jest wątroba, a krytycznym objawem działania związku jest rozrost (proliferacja) peroksysomów w hepatocytach.
- działanie uczulające
Działanie uczulające substancji oceniano w teście Draize?a. Świnkom morskim podano 10 iniekcji śródskórnych i po 2 tygodniach wywoływano reakcję uczuleniową. Nie stwierdzono działania uczulającego związku.
- toksyczność dawki powtórzonej
Długookresowe narażenie zwierząt doświadczalnych na DEHA powodowało u szczurów i myszy zmiany w obrębie wątroby - proliferację peroksysomów w hepatocytach. Wyniki badań pochodzą głównie z eksperymentów, w których związek podawano zwierzętom z paszą.
- działanie mutagenne
DEHA nie wykazywał działania genotoksycznego w wielu układach eksperymentalnych.
Nie wykazano aktywności mutagennej DEHA w testach mutacji powrotnych przeprowadzonych na szczepach S. typhimurium TA1535, TA1537, TA1538, TA98, TA100 zarówno bez, jak i z aktywacją metaboliczną oraz u Saccharomyces cerevisiae (Simmon i wsp. 1977, cyt., za IARC, 2000). Nie wykazano również działania mutagennego w testach pośredniego gospodarza (szczur) wobec S. typhimurium TA100, TA1535, TA1537, TA1538 oraz TA98.
Nie wykazano aktywności mutagennej w teście Mutatox na Photobacterium phosphoreum. DEHA nie indukował recesywnych mutacji letalnych związanych z płcią u Drosphila melanogaster. Negatywne wyniki uzyskano też w teście mutacji genowych na komórkach chłoniaka myszy L5178Y w genach kodujących kinazę tymidyny (Tk) bez aktywacji metabolicznej. DEHA nie powodował wymian chromatyd siostrzanych, ani aberracji chromosomowych, jak również dawał ujemne wyniki w teście mikrojądrowym na hepatocytach szczura w hodowli pierwotnej. Ujemne wyniki uzyskano również w teście mikrojądrowym na komórkach szpiku kostnego myszy.
Nie wykazano zdolności DEHA do tworzenia wiązań kowalencyjnych z DNA wątroby myszy.
DEHA powodował zwiększenie częstości występowania dominujących mutacji letalnych po jednorazowym, dootrzewnowym podaniu myszom ICR związku w dawce 9220 mg/kg m.c.
- działanie rakotwórcze
DEHA powodował występowanie pierwotnych raków wątroby u myszy, nie powodował jednak wzrostu częstości występowania zmian nowotworowych u szczurów. W 2000 r. eksperci IARC na podstawie istniejących danych toksykologicznych, biorąc pod uwagę przypuszczalny mechanizm działania DEHA zaliczyli związek do grupy 3 argumentując to brakiem wystarczających dowodów rakotwórczego działania związku u ludzi i zwierząt doświadczalnych. Nowotwory wykryte u zwierząt doświadczalnych (myszy) powstają, bowiem na drodze nie-genotoksycznego mechanizmu i są następstwem proliferacji peroksysomów w wątrobie i wzrostu zawartości aktywnych form tlenu w hepatocytach. Wg ekspertów IARC wyniki badań dotyczące molekularnych podstaw proliferacji peroksysomów wskazują, że ludzkie hepatocyty mogą być oporne na indukcję proliferacji peroksysomów odpowiadającą za powstawanie procesu nowotworowego u gryzoni.
- szkodliwe działanie na rozrodczość
W badaniach na szczurach DEHA wykazywał działanie embriotoksyczne, fetotoksyczne i teratogenne. Nie obserwowano działania gonadotoksycznego oraz wpływu DEHA na rozrodczość zwierząt.
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka:
słabo drażniące
Drogi wchłaniania: drogi oddechowe, skóra, przewód pokarmowy.
Objawy zatrucia ostrego:
W wysokich stężeniach wywołuje łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, kaszel; może wystąpić duszność, skurcz oskrzeli.
Skażenie skóry wywołuje miejscowe zaczerwienienie.
Skażenie oczu wywołuje ból, łzawienie.
Drogą pokarmową wywołuje mdłości, wymioty, ból brzucha, biegunkę.
Objawy zatrucia przewlekłego: działanie drażniące na oczy, objawiające się zaczerwieniem i łzawieniem oczu. |
|
|
|
|
