 |
Hałas |
|
Drgania mechaniczne |
|
Pola elektromagnetyczne |
|
Elektryczność statyczna |
|
Nielaserowe promieniowanie optyczne |
|
Nowa wersja MOBILNA Serwisu "Bezpieczniej" na https://m.ciop.pl |
   
|
PROFILAKTYKA ZAGROŻEŃ HAŁASEM
Zgodnie z §5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318), obowiązkiem pracodawcy jest eliminowanie u źródła ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas lub ograniczanie tego ryzyka do najniższego poziomu, uwzględniając przy tym dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-techniczny. Działania ukierunkowane na ograniczanie narażenia na hałas i związane z tym ryzyko powinny obejmować możliwe do wprowadzenia w danej sytuacji rozwiązania techniczne i/lub organizacyjne, które muszą być ściśle skorelowane z obowiązującymi wymaganiami prawnymi. (Rys. 1).
Skuteczne metody walki z hałasem wymagają stosowania się do sprawdzonej i powszechnie przyjętej systematyki działań. Zgodnie z nią przedsięwzięte środki mające na celu ograniczenie zagrożenia hałasem powinny być zgodne z następującym schematem (rys. 1): 1. Eliminacja zagrożenia poprzez jego redukcję u źródła powstawania, 2. Stosowanie środków ochrony zbiorowej przed hałasem (ograniczanie hałasu na drodze transmisji), 3. Stosowanie środków ochrony indywidualnej, 4. Wprowadzenie rozwiązań o charakterze organizacyjnym.
Eliminacja zagrożenia przez jego redukcję u źródła powstawania jest rozwiązaniem technicznym przynoszącym najlepsze rezultaty, jednak nie zawsze możliwym do zrealizowania ze względów technicznych lub ekonomicznych. W przypadku hałasu polega ona na:
Dwa pierwsze z wymienionych działań najlepiej jest podjąć na etapie projektowania zakładu pracy, procesu produkcyjnego i zakupu środków produkcji. Ingerowanie w proces produkcyjny lub wymiana maszyn w celu zmniejszenia zagrożenia hałasem po uruchomieniu produkcji może okazać się niemożliwa lub zbyt kosztowna. Stosowanie najcichszych procesów technologicznych może polegać na np. zastąpieniu kucia - walcowaniem lub wytłaczaniem, nitowania - skręcaniem, obróbki mechanicznej - obróbką chemiczną. Stosowanie jak najcichszych środków produkcji polega na wyborze z grupy maszyn tego samego typu maszyny o najmniejszej emisji hałasu. Dane na temat hałasu maszyny powinny być umieszczone w instrukcji maszyny. Na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. 2005, nr 259, poz. 2170) dane te powinny obejmować:
Duży wpływ na emisję hałasu ze źródła ma również właściwe eksploatowanie maszyny zgodnie z jej przeznaczeniem, stosowanie zabezpieczeń akustycznych stanowiących elementy wyposażenia maszyny dołączone do maszyny przez producenta, właściwa konserwacja maszyny i utrzymywanie jej w dobrym stanie technicznym. Jeżeli nie jest możliwe ograniczenie hałasu u źródła jego powstawania należy zastosować odpowiednie środki techniczne i organizacyjne pozwalające ograniczać hałas na drodze jego rozprzestrzeniania się (transmisji), hałas docierający do człowieka (ograniczenie immisji) lub pozwalające ograniczyć ekspozycję na hałas Środki ochrony zbiorowej przed hałasem pozwalają na ograniczanie hałasu na drodze transmisji. Środki te obejmują m. in.: obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne, tłumiki akustyczne, ekrany akustyczne i przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne, materiały pochłaniające dźwięk, układy aktywnej redukcji hałasu. Obudowy dźwiękochłonno-izolacyjne (dźwiękoizolacyjne) stosuje się do całkowitego odizolowania hałaśliwej maszyny od reszty środowiska pracy lub do osłonięcia najbardziej hałaśliwych części maszyn. Mogą być to obudowy ciężkie (murowane) lub lekkie (wykonywane najczęściej z dwóch warstw blachy i materiału tłumiącego pomiędzy nimi). Skuteczność obudów pełnych sięga 25 dB, a częściowych dochodzi do 5 dB. Tłumiki akustyczne wykorzystuje się do tłumienia hałasów w przewodach w których odbywa się przepływ powietrza lub gazu (wentylacja, wloty i wyloty sprężarek, turbin, silników spalinowych). Ekrany akustyczne służą do ograniczania zarówno hałasu docierającego na dane stanowisko pracy jak i hałasu emitowanego z określonej maszyny. Aby ekran spełniał swoją rolę musi mieć duże rozmiary i być umieszczony jak najbliżej stanowiska pracy bądź hałaśliwej maszyny. Przemysłowe kabiny dźwiękoizolacyjne są wykorzystywane jako pomieszczenia sterownicze dla określonych, zautomatyzowanych procesów. Pozwalają one na odizolowanie stanowiska pracy od hałaśliwych maszyn i procesów technologicznych. Materiały pochłaniające dźwięk stosowane są do wykładania przeszkód odbijających dźwięk (w tym ścian i sufitów) w celu zwiększenia chłonności akustycznej pomieszczenia i eliminacji dźwięków odbitych od przeszkód. Metoda ta pozwala na obniżenie hałasu o 3 do 7 dB, lecz tylko w pomieszczeniach, których początkowa chłonność była niewielka. Aktywna redukcja hałasu jest to metoda zwalczania hałasu niskoczęstotliwościowego polegająca na zastosowaniu dodatkowych źródeł dźwięku. Jej stosowanie jest jednak ograniczone (głównie względami technicznymi) i z reguły wymaga indywidualnego podejścia do zagadnienia. Środki ochrony indywidualnej przed hałasem powinny być stosowane jedynie w przypadku, gdy wyeliminowanie ryzyka związanego z hałasem nie jest możliwe przy zastosowaniu innych rozwiązań. Środki ochrony indywidualnej słuchu czyli ochronniki słuchu dzielą się na nauszniki przeciwhałasowe i wkładki przeciwhałasowe (Rys. 3).
Nauszniki przeciwhałasowe składają się z czasz tłumiących, obejmujących małżowiny uszne i przylegających szczelnie do głowy miękkimi poduszkami. Nauszniki przeciwhałasowe mogą być niezależne (wtedy czasze połączone są za pomocą specjalnej sprężyny dociskowej) lub mocowane do hełmów ochronnych (wtedy każda czasza wyposażona jest w element mocujący do hełmu). Wkładki przeciwhałasowe są to ochronniki słuchu przeznaczone do szczelnego zamknięcia zewnętrznego przewodu słuchowego. Wkładki dzielimy na jednorazowego użytku lub wielokrotnego użytku. Wkładki przeciwhałasowe mogą być modelowane fabrycznie, formowane przez użytkownika, lub formowane przez producenta indywidualnie dla każdego użytkownika, z uwzględnieniem specyfiki budowy jego przewodu słuchowego. Stosowane ochronniki słuchu powinny być oznaczone znakiem CE (co oznacza, że spełniają normy dotyczące ochron słuchu) i dobrane pod względem parametrów akustycznych do hałasu na stanowisku pracy, jak również pod względem indywidualnych cech i potrzeb pracownika. Rozwiązania organizacyjne zmierzające do ograniczenia narażenia na hałas polegają na:
Działania polegające na stosowaniu przerw w pracy, ograniczaniu czasu pracy na hałaśliwych stanowiskach i rotacja służą ograniczaniu poziomu ekspozycji na hałas. Poziom ekspozycji na hałas zależy od równoważnego poziomu dźwięku A na stanowisku pracy i czasu ekspozycji. Stosując przerwy w pracy zmniejszamy czas ekspozycji i co za tym idzie poziom ekspozycji na hałas. Jeżeli stosujemy rotację na stanowiskach pracy, pracownik część dnia pracy spędza na stanowisku o dużym poziomie hałasu a część na stanowisku o małym poziomie hałasu. Znając poziomy równoważne dźwięku A dla obu stanowisk możemy tak dobrać czas pracy na obu stanowiskach, aby poziom ekspozycji na hałas nie został przekroczony. Rozwiązanie to nie może być stosowane, gdy przekroczone są maksymalny poziom dźwięku A lub szczytowy poziom dźwięku C. Wartości te nie mogą być przekroczone w żadnej chwili przebywania pracownika na stanowisku pracy, więc stosowanie przerw w pracy lub rotacji na stanowiskach pracy niczego nie zmienia. Dzięki grupowaniu źródeł hałasu w różnych pomieszczeniach oraz rozdzieleniu obszarów prac o różnych poziomach emisji hałasu, pracownicy obsługujący cichsze urządzenie (w znajdujące się w jednym pomieszczeniu) nie są narażeni na hałas docierający z urządzeń głośniejszych (znajdujących się w innym pomieszczeniu). Dzięki temu ograniczana jest liczba pracowników zagrożonych hałasem. Przykład takiego działania pokazano na Rys. 4.
PROFILAKTYKA MEDYCZNA
Ważnym uzupełnieniem działań technicznych i organizacyjnych mających na celu zminimalizowanie ryzyka związanego z występowaniem hałasu w środowisku pracy jest profilaktyka medyczna. Zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy pracownicy podlegają wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom lekarskim. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Badania te prowadzone są w miarę możliwości w godzinach pracy a ich koszty pokrywa pracodawca. Zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, częstotliwość wykonywania badań okresowych oraz zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami został określony w rozporządzaniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U 1996, nr 69, poz. 332). Badania profilaktyczne przeprowadzane są na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, które powinno zawierać określenie rodzaju badania profilaktycznego, stanowisko, na którym jest lub ma być zatrudniony pracownik oraz informacje o występowaniu na tym stanowisku czynników szkodliwych lub uciążliwych (wraz z danymi pomiarowymi). Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określono w załączniku do w/w rozporządzenia. Dla hałasu badania obejmują:
Badania ogólne powinny być wykonywane co 4 lata. Badania otolaryngologiczne i audiometryczne powinny być wykonywane przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie - co rok, następnie co 3 lata. W razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących się znaczną dynamiką rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych należy zwiększyć, skracając przerwę między kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy. W razie narażenia na hałas impulsowy albo hałas, którego równoważny poziom dźwięku A przekracza stale lub często 110 dB, badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie rzadziej niż raz w roku. Lekarz prowadzący badania profilaktyczne może poszerzyć zakres badań o dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także wyznaczyć krótszy termin następnego badania jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika. Badania lekarskie mają na celu wyeliminowanie przy pracach w narażeniu na hałas osób, których stan zdrowia odbiega od normy, gdyż w wyniku narażenia na hałas może on ulec dalszemu pogorszeniu. Badania te mają również na celu wychwycenie wczesnych objawów zmian chorobowych (uszkodzenia słuchu) powstających pod wpływem narażenia na hałas i niedopuszczenie do pogłębiania się choroby
|
     |