Logo CIOP CIOPMapa serwisu English version
CIOPWsteczPoziom wyżejCIOP
.. | Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U. nr 115, poz. 958) | Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych (Dz.U. nr 126, poz. 1043)

Komentarz
do – zmian w Kodeksie pracy – Dział Dziesiąty - wprowadzonych ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. (Dz.U. nr 223, poz. 1460)

dr Barbara Krzyśków

Z dniem 18 stycznia br. weszły w życie zmiany do działu Dziesiątego Kodeksu pracy. Zmiany te zostały wprowadzone w celu dostosowania przepisów polskich do dyrektywy ramowej 89/391/EWG, a szczególnie jej art.8.

Wprowadzone zmiany dotyczą przede wszystkim obowiązków pracodawcy związanych z zaistnieniem zagrożeń w miejscu pracy. Zmienione więc zostały przede wszystkim art. 207, 208 i 209 Kodeksu pracy.

W § 1 art.207 wzmocniona została zasada odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy poprzez dodanie w tym przepisie zdania, że na zakres tej odpowiedzialności nie wpływają ani obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, ani powierzenie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu.

Również w § 2 tego przepisu zostały wprowadzone zmiany polegające na rozszerzeniu w sposób istotny podstawowych obowiązków pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy, obok dotychczasowych, obowiązek reagowania na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy. Proces pracy, jako fizycznego działania pracownika jest procesem dynamicznym. Przebieg jego jest uzależniony od szeregu elementów leżących po stronie pracodawcy, osoby kierującej pracownikami, pracownika jest też organizacji, wyposażenia i środowiska, w jakim praca ta jest wykonywana. Ta dynamika może powodować i często powoduje zmianę wykonywania warunków pracy. Omawiany przepis ma na celu zobowiązanie pracodawcy do zwracania uwagi na wszystkie elementy wpływające na warunki wykonywania pracy z uwzględnieniem ich dynamiki i reagowania w przypadku ich zmiany. Podejmowane działania mają prowadzić do doskonalenia istniejącego stanu rzeczy.

Do podstawowych obowiązków pracodawcy zaliczony został również obowiązek zapewnienia rozwoju spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy. Przepis ten nie nakłada wprawdzie na pracodawcę opracowania i wprowadzenia w zakładzie pracy polityki prewencji jednak wydaje się oczywiste, że bez podjęcia tych działań realizacja obowiązku zapewnienia rozwoju tej polityki byłaby nierealna.

Ostatnim obowiązkiem, o jaki rozszerzony został katalog podstawowych obowiązków pracodawcy jest obowiązek uwzględnienia w ramach podejmowanych działań profilaktycznych ochrony zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych.

Omawiany artykuł został uzupełniony o przepis, który w sposób jednoznaczny ustala, że koszty zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie mogą w żadnym razie obciążać pracowników.
Wśród podstawowych obowiązków pracodawcy zostały również umieszczone obowiązki o  charakterze informacyjnym.

Pracodawca ma obowiązek przekazywania pracownikom informacji o:


  • zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń,

  • pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników.


Informacja o pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy, ewakuacji i ochrony przeciwpożarowej powinna zawierać imię i nazwisko tych osób, miejsce wykonywania pracy oraz numer telefonu lub innego środka komunikacji elektronicznej, pod którym można się skontaktować z tą osobą.
Informowanie o tych osobach wynika z obowiązków pracodawcy postępowania w razie możliwości wystąpienia zagrożenia w zakładzie pracy.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru i ewakuacji pracowników oraz wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy, wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej. Realizacja tych obowiązków ciąży na każdym pracodawcy, bez względu na liczbę zatrudnionych przez niego pracowników jednakże nie oznacza ta, że obowiązki te muszą być realizowane w sposób jednakowy przez każdego z pracodawców. Podejmowane przez pracodawców działania są bowiem uzależnione od rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń. Rodzaj i poziom zagrożeń są również podstawowym kryterium liczby wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy, ewakuacji i ochrony przeciwpożarowej pracowników, ich szkoleń oraz wyposażenia. Inaczej więc będzie postępował pracodawca zatrudniający 5 pracowników w firmie zajmującej się doradztwem podatkowym inaczej pracodawca zatrudniający wprawdzie też pięciu pracowników ale produkujący fajerwerki, a jeszcze inaczej pracodawca który zatrudnia 300 pracowników przy produkcji stwarzającej zagrożenia wybuchem.

Znowelizowane przepisy ustalają również obowiązki pracodawcy w przypadku wystąpienia możliwości zagrożenia lub wystąpienia zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników.

W przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia dla zdrowia lub życia pracodawca musi niezwłocznie poinformować pracowników o tych zagrożeniach, podjąć działania w celu zapewnienia pracownikom odpowiedniej ochrony, dostarczyć im instrukcje postępowania przewidujące w ostateczności możliwość przerwania pracy i oddalenia się w bezpieczne miejsce.

Gdy nie jest to jedynie możliwość wystąpienia zagrożenia a już bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracodawca ma obowiązek wstrzymać pracę i wydać pracownikom polecenie oddalenia się w miejsca bezpieczne. Pracodawca nie może wydać polecenia ponownego podjęcia pracy do czasu, gdy zostanie usunięte zagrożenie.

W tym przypadku pracodawca dodatkowo jest obowiązany umożliwić pracownikom podjęcie działań zmierzających do uniknięcia niebezpieczeństwa. Działania te mogą oni podejmować nawet bez zgody przełożonych. Ocena prawidłowości podjętych działań musi być dokonywana z uwzględnieniem wiedzy tych pracowników i dostępnych środków technicznych.

Wprowadzenie tych obowiązków nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia pracownika określone w art.210 Kodeksu pracy dotyczące możliwości przerwania pracy, w określonych w przepisie przypadkach i po powiadomieniu przełożonego, a nawet oddalenia się z miejsca zagrożenia.
Podjęcie przez pracownika odpowiednich działań, przerwanie pracy lub oddalenie się z miejsca zagrożenia nie może powodować ponoszenia jakichkolwiek niekorzystnych konsekwencji.

Wprowadzona nowelizacja dotyczy również przepisów obejmujących wymagania dla maszyn i urządzeń (art.215). Zmiana polega na nałożeniu na pracodawcę obowiązku zapewnienia, aby stosowane maszyny i inne urządzenia techniczne zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności zabezpieczały pracownika przez urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy oraz uwzględniały zasady ergonomii.

Dotychczas przepis ten zawierał jedynie wymagania, co do maszyn nie ustalając, że wymagania te obowiązany jest zapewnić pracodawca. Jednocześnie wymaganie dotyczące drgań mechanicznych zostało zmienione na wymaganie dotyczące wibracji. Uchylony został § 2 tego przepisu ustalający odpowiedzialność konstruktora i producenta maszyn za niezapełnienie wymogów ustalonych dla tych maszyn. Usunięcie tego przepisu nie powoduje braku odpowiedzialności tych podmiotów. Jednakże odpowiedzialność ta kształtuje się na podstawie prawa cywilnego i właściwym wydaje się pominięcie tego uregulowania w Kodeksie pracy.

Również w art.216 dotyczącym zapewnienia odpowiednich zabezpieczeń dla maszyn, które nie spełniają wymagań określonych w art.215 dokonano zmiany polegającej na tym, że ustalone zostało jednoznacznie, że wyposażenie w takie zabezpieczenia jest obowiązkiem pracodawcy.

Bardzo istotna zmianą jest odejście od ustalania prac, które ze względu na możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, powinny być wykonywane przez co najmniej 2 osoby, w trybie przepisów rozporządzenia zawierających wykaz zamknięty. Obecnie wykaz taki ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Konsekwencją wprowadzenia obowiązku zapewnienia środków i wyznaczenia osób do ich obsługi, w zakresie udzielania pierwszej pomocy, wykonywania czynności p.poż i ewakuacji pracowników jest zmiana art. 233 w ten sposób, że pominięty został obowiązek pracodawcy zapewnienia środków do udzielania pierwszej pomocy.

Zmiana natomiast w przepisach ustalających zakres spraw, jakie pracodawca ma obowiązek konsultowania z pracownikami polega na dodaniu obowiązku konsultowania wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników.

Na górę strony

Siedziba instytutu
Strona głównaIndeks słówStrona BIPCIOP