Akrylan hydroksypropolu – mieszanina izomerów. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego MAŁGORZATA KUPCZEWSKA-DOBECKA, SŁAWOMIR CZERCZAK     Alfa-cypermetryna – aerozole, mieszanina izomerów. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego JERZY K. PIOTROWSKI, JOANNA SUBDYS     Benzotiazol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego LIDIA ZAPÓR     Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego ANDRZEJ STAREK     Izocyjanian 3-izocyjanianometylo-3,5,5-trimetylocykloheksylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego DANUTA LIGOCKA, MAREK JAKUBOWSKI     Izocyjanian metylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego DANUTA LIGOCKA, MAREK JAKUBOWSKI     Spaliny silnika Diesla. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego SŁAWOMIR CZERCZAK, WIESŁAW SZYMCZAK, GRAŻYNA LEBRECHT, WOJCIECH HANKE   Tlenek diazotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego ANDRZEJ STAREK   Najczęściej występujące terminy i skróty Treść numerów

Akrylan hydroksypropolu – mieszanina izomerów. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
MAŁGORZATA KUPCZEWSKA-DOBECKA, SŁAWOMIR CZERCZAK

Akrylan hydroksypropylu (HPA) jest mieszaniną dwóch izomerów: akrylanu 2 hydroksypropylu oraz akrylanu 2-hydroksy-1-metyloetylu. Wynika to z dwóch możliwości przyłączenia kwasu akrylowego do propano-1,2-diolu (glikolu propylenowego). Większość danych dostępnych w piśmiennictwie dotyczy akrylanu 2 hydroksypropylu, jednak w bazach danych występuje znaczna liczba informacji dla mieszaniny izomerów. Niewielka liczba prac oryginalnych i ograniczone dane toksykologiczne spowodowały, że w dokumentacji przedstawiono informacje dotyczące zarówno akrylanu 2-hydroksypropylu, jak i mieszaniny izomerów tego akrylanu.
Akrylan hydroksypropylu jest stosowany do produkcji żywic termoutwardzalnych, w syntezie organicznej jako substrat lub półprodukt, w mieszaninie z innymi pochodnymi akrylowymi w przemyśle skórzanym, tekstylnym, papierniczym oraz przy produkcji farb, lakierów i klejów jako czynnik wiążący, a także w produkcji hydrożelowych szkieł kontaktowych. Spolimeryzowany HPA wraz z dodatkiem uretanów stanowi wypełnienia stomatologiczne.
Ostre narażenie na pary akrylanu hydroksypropylu może powodować wystąpienie skutków działania żrącego związku na błony śluzowe nosa, oczu, skóry i dróg oddechowych, które przejawiają się bólem gardła, kaszlem, uciskiem w klatce piersiowej, zaburzeniami oddychania oraz wystąpieniem oparzeń oczu i skóry. Kontakt z ciekłym akrylanem hydroksypropylu może powodować oparzenia.
Naskórkowe testy okluzyjne, które zostały wykonane u ochotników uskarżających się na powtarzające się stany zapalne skóry, wykazały reakcję uczuleniową na akrylan hydroksypropylu.
Głównym skutkiem przewlekłego narażenia zawodowego na akrylan hydroksypropylu jest miejscowe działanie drażniące jego par na górne drogi oddechowe, oczy oraz skórę,  przejawiające się bólem głowy, kaszlem, dyskomfortem oraz przekrwieniem błon śluzowych oczu i skóry. U pracowników przetwórstwa tworzyw, w tym żywic akrylowych, narażonych na HPA i inne akrylany  obserwowano liczne przypadki podrażnień skóry, zapalenia kontaktowego skóry (ACD) i uczulenia. W pracach nie podano stężeń HPA w powietrzu środowiska pracy.
Na podstawie wartości medialnych dawek i stężeń śmiertelnych u zwierząt akrylan hydroksypropylu zaklasyfikowano jako toksyczny po podaniu wszystkimi trzema drogami.
Nie znaleziono danych ilościowych pozwalających na ocenę zależności efektu toksycznego od wielkości narażenia u ludzi.
W jednym badaniu oszacowano, że wartość NOAEL dla działania drażniącego akrylanu 2-hydroksypropylu u zwierząt wynosi 28 mg/m³(5 ppm). Wartość tę uwzględniono do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Przyjęto łączny współczynnik niepewności związany z wrażliwością osobniczą człowieka, różnicami międzygatunkowymi i czasem eksperymentu równy 5 (dla substancji o działaniu drażniącym) oraz współczynnik modyfikacyjny związany z oceną eksperta o niekompletności danych równy 2.
Zaproponowano przyjęcie wartości NDS akrylanu hydroksypropylu wynoszącej 2,8 mg/m³ i wartości dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) wynoszącej 6 mg/m³, ze względu na działanie drażniące akrylanu 2-hydroksypropylu. Proponuje się także  oznakowanie substancji w wykazie NDS następującymi symbolami: "Sk" - substancja wchłania się przez skórę, "A" - substancja o działaniu uczulającym oraz "C" - substancja żrąca.

Alfa-cypermetryna – aerozole, mieszanina izomerów. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
JERZY K. PIOTROWSKI, JOANNA SUBDYS

Alfametryna (alfa-cypermetryna) jest pyretroidem syntetycznym stosowanym jako insektycyd. Produkowana jest z kwasu cis-2,2 dimetylo-3-(2'2' dichlorowinylo)-cyklopropanokarboksylowego, 3-fenoksybenzoaldehydu i cyjanku sodowego. Dostępnych jest kilka form użytkowych preparatu: CS - zawiesina kapsuł przeznaczonych do rozcieńczenia w wodzie, EC - koncentrat do sporządzenia emulsji wodnej oraz ULV - ciecz ultraniskoobjętościowa gotowa do zastosowania. Produkcja roczna alfametryny w Polsce wynosi około 100 tys. litrów 10-procentowego kon-centratu.
Alfametryna po bezpośrednim działaniu na skórę i błony śluzowe może powodować podrażnienie, zaczerwienienie i obrzęk. Nie opisano żadnego przypadkowego zatrucia tą substancją.
Po podaniu dożołądkowym u gryzoni alfametryna wykazuje umiarkowanie dużą toksyczność zależną od jej stężenia w preparacie i od nośnika.
Narażenie ostre dożołądkowe charakteryzują objawy kliniczne typowe dla pyretroidów - zaburzenie koordynacji ruchowej, bezład, pląsawica, nienormalny chód  (tiptoe walk), a następnie pojawia się wzrost ślinienia i łzawienia, stroszenie włosów, drżenie i drgawki kloniczne. W większości przypadków padnięcie zwierząt następowało w ciągu pierwszych 3 h narażenia, a zwierzęta, które przeżyły, powracały do zdrowia w ciągu 7 dni.
Toksyczność dermalna preparatu jest mała, a objawy kliniczne zależne od postaci preparatu. U szczurów po narażeniu na preparaty pouron nie zaobserwowano zmian klinicznych. Preparat SC wywoływał krwiaki wokół nosa i oczu zwierząt. Po aplikacji preparatu EC lub ULV obserwowano łzawienie, zmierzwienie sierści, agresję i biegunkę. Natomiast u królików po naniesieniu na nieuszkodzoną i zdepilowaną skórę nierozcieńczona alfametryna była minimalnie drażniąca. Wszystkie formy użytkowe preparatu nie wykazywały działania drażniącego lub były tylko łagodnie drażniące.
W teście Draize'a przeprowadzonym na królikach preparaty alfametryny powodowały ostre podrażnienie oczu, zmętnienie rogówki i uszkodzenie tęczówki. Alfametryna nie wykazuje skórnego działania uczulającego u świnek morskich.
Na podstawie wyników testów z Salmonella typhimurium i Saccharomyces cerevisiae, zarówno z aktywacją metaboliczną, jak i bez aktywacji, wykazano, że alfametryna nie jest mutagenna. Ujemne wyniki uzyskano także w badaniach in vitro przeprowadzanych z chromosomami i DNA z komórek szpiku kostnego oraz wątroby szczurzej.
Nie ma danych w dostępnym piśmiennictwie na temat działania kancerogennego, embriotoksycznego i teratogennego alfametryny, a także jej wpływu na rozrodczość.
Alfametryna słabo wchłania się przez przewód pokarmowy, układ oddechowy i skórę. W związku z jej właściwościami lipofilnymi w większym stężeniu gromadzi się w tkance tłuszczowej, w skórze, wątrobie, nerkach nad-nerczach i jajnikach.
U ludzi szybkość wydalania jest zależna od dawki - około 43% dawki wydala się z moczem w ciągu pierwszych 24 h w postaci wolnego lub sprzężonego kwasu cis-cyklopropanokarboksylowego (cis-CPA). Wydalanie z moczem nie wzrastało po podaniu powtórnej dawki.
Na podstawie wyników narażenia przewlekłego przeprowadzonego na psach przyjęto za wartość NOAEL alfametryny 90 mg/kg paszy (równoważnik około 2,25 mg/kg m.c./dobę). Dokonano jej przeliczenia na dawkę wchłaniana przez człowieka w czasie 8-godzinnego narażenia i obliczono wartość NDS z zastosowaniem trzech współczynników niepewności. Zaproponowano przyjęcie wartości NDS alfametryny wynoszącej 1 mg/m³.

Benzotiazol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
LIDIA ZAPÓR

Benzotiazol jest cieczą o nieprzyjemnym, podobnym do chinoliny zapachu. Jest stosowany jako związek pośredni w syntezie organicznej (do syntezy barwników cyjanowych), środek poprawiający smak w produktach żywnościowych i środek przeciwgrzybiczy przy impregnacji obuwia. Benzotiazol występuje także jako związek naturalny.
Narażenie zawodowe na benzotiazol drogą inhalacyjną i dermalną dotyczy głównie osób zatrudnionych przy jego produkcji oraz w przemyśle gumowym (np.: przy procesie wulkanizacji gumy, utwardzaniu kauczuku, w przemyśle opon samochodowych), a także osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach drogowych (przy wylewaniu mas bitumicznych).
Wyniki badań toksyczności ostrej pozwalają na sklasyfikowanie benzotiazolu jako związku szkodliwego, niezależnie od drogi podania. Wartości LD₅₀ po podaniu per os szczurom ustalono na poziomie 177 ÷ 479 mg/kg m.c., a po naniesieniu na skórę szczura na poziomie 933 ÷ 1233 mg/kg m.c. Wyznaczona wartość LC₅₀ po narażeniu inhalacyjnym szczurów wynosiła około 5000 mg/m³.
W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji o zatruciach ostrych i przewlekłych benzotiazolem u ludzi.
U myszy, szczurów i królików wykazano, że benzotiazol może działać szkodliwie na układ nerwowy i wątrobę. U kotów stwierdzono słabe, odwracalne działanie methemoglobinotwórcze.
Związek może działać drażniąco na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych oraz na skórę.
Benzotiazol nie wykazywał działania mutagennego w krótkoterminowych testach mutagenności, nie został również zaliczony do czynników rakotwórczych w żadnym systemie klasyfikacji (IARC, UE, EPA i ACGIH).
W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących działania teratogennego benzotiazolu oraz jego wpływu na rozrodczość. Na podstawie wyników badań na zwierzętach można przypuszczać, że benzotiazol wykazuje działanie embriotoksyczne.
W Polsce i na świecie nie ustalono dotąd wartości normatywów higienicznych dla benzotiazolu.
Wartość NDS benzotiazolu wynoszącą 20 mg/m³ obliczono z wartości LOAEL wyznaczonej w badaniach na szczurach, którą przeliczono na równoważne dla człowieka stężenie związku w powietrzu, a następnie podzielono przez odpowiednie współczynniki niepewności.
Opierając się na wartościach medialnych dawek śmiertelnych po podaniu substancji na skórę królika i szczura, zaproponowano oznakowanie benzotiazolu literami "Sk" oznaczającymi, że substancja wchłania się przez skórę. Nie ma podstaw do ustalania wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chwilowych (NDSCh) i dopuszczalnych stężeń biologicznych (DSB) benzonatiolu.

Ditlenek azotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
ANDRZEJ STAREK

Ditlenek azotu (NO₂) jest gazem, który dosyć często występuje w środowisku pracy i środowisku komunalnym. Związek ten powstaje podczas: spalania substancji organicznych zawierających azot, detonacji materiałów wybuchowych, obróbki elektrochemicznej metali oraz pracy silników dieslowskich. W 2001 r. w Polsce było 736 osób narażonych zawodowo na ditlenek azotu o stężeniu większym od obowiązującej wartości NDS.
Zarówno u ludzi, jak i u zwierząt laboratoryjnych narządem krytycznym dla ditlenku azotu jest układ oddechowy. Ostre zatrucie tym związkiem manifestuje się obrzękiem płuc prowadzącym nawet do zejścia śmiertelnego; związek jest klasyfikowany jako substancja toksyczna.
Ditlenek azotu może działać klastogennie (czynnik powodujący załamania chromosomów i ich następstwa w postaci pozyskania, utraty lub przemieszczenia części chromosomów) oraz może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Związek ten może również negatywnie wpływać na ontogenetyczny rozwój organizmu.
Podstawą wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) ditlenku azotu są wyniki dobrze udokumentowanych badań przeprowadzonych w przemyśle, których wyniki posłużyły do wykazania pneumotoksycznego działania związku.
Wartość NDS ditlenku azotu obliczono na podstawie wartości LOAEL (2,95 mg/m³) i dwóch współczynników niepewności. Na podstawie wartości NDS obliczono również wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) ditlenku azotu.
Po analizie wyliczeń zaproponowano przyjęcie wartości NDS ditlenku azotu wynoszącej  0,7 mg/m³ oraz warto-ści NDSCh wynoszącej 1,5 mg/m³.

Izocyjanian 3-izocyjanianometylo-3,5,5-trimetylocykloheksylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
DANUTA LIGOCKA, MAREK JAKUBOWSKI

Izocyjanian 3-izocyjanianometylo-3,5,5-trimetylocykloheksylu (diizocyjanian izoforonu, IPDI) jest bezbarwną lub lekko żółtą cieczą stosowaną  do produkcji poliuretanu o wysokiej odporności mechanicznej oraz chemicznej, a także  do produkcji farb, lakierów, kitu, impregnacyjnych powłok tkanin oraz lekkich usztywnień ortopedycznych ("lekki gips").
Diizocyjanian izoforonu zaliczono, na podstawie wyników badań toksyczności ostrej, do związków szkodliwych po podaniu drogą dożołądkową oraz toksycznych po narażeniu drogą inhalacyjną. Diizocyjanian izoforonu jest związkiem silnie drażniącym skórę i oczy. Wyznaczona w doświadczeniu na myszach wartość RD₅₀ dla diizocyjanianu izoforonu wynosiła 2 mg/m³. W badaniach na świnkach morskich oraz myszach wykazano działanie uczulające diizocyjanianu izoforonu. U pracowników narażonych zawodowo na diizocyjanian izoforonu stwierdzono reaktywność krzyżową z innymi izocyjanianami.
Przyjmując za efekt krytyczny działanie drażniące diizocyjanianu izoforonu na układ oddechowy, do wyliczeń wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) zastosowano wartość NOAEL równą 0,64 mg/m³ uzyskaną podczas 4-tygodniowego narażenia. Proponujemy przyjęcie dla diizocyjanianu izoforonu wartości NDS wynoszącej 0,04 mg/m³. Obliczona wartość NDS jest zbliżona do przyjętej w ACGIH oraz w innych państwach europejskich. Zaproponowana wartość normatywu higienicznego powinna zabezpieczyć pracowników przed działaniem drażniącym związku na drogi oddechowe, oczy i skórę. Proponujemy, ze względu na działanie drażniące diizocyjanianu izoforonu, oznaczenie związku symbolami: "I" - substancja o działaniu drażniącym oraz "A" - substancja o działaniu uczulającym. Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh)i dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) diizocyjanianu izoforonu.

Izocyjanian metylu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
DANUTA LIGOCKA, MAREK JAKUBOWSKI

Izocyjanian metylu (MIC) jest lotną, bezbarwną cieczą o ostrym, nieprzyjemnym zapachu  stosowaną głównie do syntezy insektycydów i herbicydów z grupy metylokarbaminianów (np.: Carbaryl i Aldicarb), pianek poliuretanowych, tworzyw sztucznych (w formie częściowo spolimeryzowanej) oraz niektórych leków. Z uwagi na dużą reaktywność oraz lotność izocyjanian metylu nie jest transportowany do innych zakładów, lecz jest wykorzystywany w miejscu jego produkcji.
Izocyjanian metylu może powodować silne podrażnienia skóry, błon śluzowych oczu, nosa i gardła oraz układu oddechowego. Efektem krytycznym po narażeniu na izocyjanian metylu jest działanie drażniące na drogi oddechowe, skórę i oczy. U ludzi narażonych na działanie tego związku mogą występować objawy podrażnienia oczu, nosa i gardła. Stężenie 49,7 mg/m³ MIC zostało uznane przez NIOSH za wartość IDLH. Na podstawie wyników z doświadczenia na myszach wyznaczono wartość RD₅₀ równą 3,1 mg/m³ oraz wartość RD_5oTC równą 4,5 mg/m³.
Do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia izocyjanianu metylu (NDS) proponuje się zastosowanie wartości NOAEL równej 1,4 mg/m³, którą wyznaczono na podstawie wyników otrzymanych po 10-dniowym narażeniu inhalacyjnym szczurów. Uwzględniając w obliczeniach wartość RD50 = 3,1 mg/m³, uzyskano również taką samą wartość NDS. Proponujemy przyjęcie wartości NDS izocyjanianu metylu wynoszącej 0,03 mg/m³. Obliczona wartość NDS jest zbliżona do przyjętej przez ACGIH oraz przez inne państwa europejskie. Zaproponowana wartość normatywu higienicznego powinna zabezpieczyć pracowników przed działaniem drażniącym na drogi oddechowe, oczy i skórę. Ze względu na to, że związek wywołuje efekt letalny u królika po naniesieniu na skórę, proponujemy oznakowanie tej substancji symbolem  "Sk" - substancja wchłania się przez skórę, a ze względu na działanie drażniące izocyjanianu metylu proponujemy oznaczenie związku symbolem "I" - substancja o działaniu drażniącym. Nie ma podstaw do ustalenia wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) izocyjanianu metylu.

Spaliny silnika Diesla. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
SŁAWOMIR CZERCZAK, WIESŁAW SZYMCZAK, GRAŻYNA LEBRECHT, WOJCIECH HANKE

Spaliny silnika Diesla są niepożądanymi produktami spalania olejów napędowych. Narażenie zawodowe na spaliny Diesla występuje m.in. wśród kierowców, pracowników kolei, strażaków, pracowników zajezdni autobusowych i garaży oraz celników, policjantów, górników i operatorów dźwigów. W warunkach narażenia zawodowego spaliny są wchłaniane w układzie oddechowym. Spaliny silnika Diesla zawierają tysiące substancji chemicznych, które występują w postaci gazowej i w postaci cząstek stałych. Cząstki stałe o wymiarach 0,1 ÷ 0,5 μm wchłaniają się bardzo łatwo i kumulują w pęcherzykach płucnych. Mogą pozostawać w nich nawet przez kilkaset dni, co prowadzi do chronicznych zaburzeń w układzie oddechowym, a także potencjalnie działa rakotwórczo. W warunkach narażenia ostrego spaliny wywołują podrażnienie błon śluzowych oczu i górnych dróg oddechowych, bóle oraz zawroty głowy, zmęczenie i nudności. U pracowników narażonych przewlekle na spaliny silnika Diesla stwierdzono częste występowanie obturacyjnych zaburzeń wentylacji płuc.
Zależność między narażeniem na spaliny a występowaniem nowotworów złośliwych u ludzi, szczególnie raka płuca, była przedmiotem wielu badań epidemiologicznych.
Wartość medialnej dawki śmiertelnej (DL₅₀) dla myszy po dotchawiczym narażeniu na cząstki stałe pochodzące ze spalin wynosi 20 mg/kg, natomiast po dootrzewnowym podaniu chomikom - 1280 mg/kg. Przewlekłe narażenie myszy, szczurów, chomików i kotów nie spowodowało pojawienia się zmian ogólnoustrojowych. Takie parametry, jak: wzrost masy płuc, nagromadzenie obładowanych cząstkami spalin makrofagów, zahamowanie procesu oczyszczania pęcherzyków płucnych, zmiany zapalne w płucach oraz obniżenie dynamicznych wskaźników wentylacji płuc (FEV1 i FVC) były zależne od wielkości stężenia. Wykazano działanie mutagenne i genotoksyczne organicznych ekstraktów cząstek stałych spalin oraz zdolność tworzenia adduktów z DNA. Spaliny silnika Diesla nie są czynnikiem zaburzającym kluczowe etapy procesu rozrodu zwierząt. Cząstki stałe zawarte w spalinach indukują nowotwory płuc u zwierząt doświadczalnych, głównie gruczolaki i gruczolakoraki, przy czym jedynie u szczurów zmiany te były znamienne statystycznie i powtarzalne. Wartość najmniejszego stężenia cząstek stałych w czasie narażenia nie krótszym niż 2 lata, po którym obserwowano zmiany nowotworowe, wynosiła 4 mg/m³.
Pomimo informacji o kilku przeprowadzonych badaniach epidemiologicznych osób zawodowo narażonych na spaliny silników Diesla, nie można, z powodu  braku ilościowej oceny narażenia w przeszłości, wykorzystać rezultatów tych badań do budowy zależności dawka-odpowiedź. Zatem do ilościowej oceny ryzyka zostaną wykorzystane wyniki badań na zwierzętach.
Wartości proponowanych najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) przy zastosowaniu modelu liniowego będą wynosiły odpowiednio: 5,1 mg/m³, gdy ryzyko wynosi 0,01; 0,51 mg/m³, gdy ryzyko wynosi 0,001 oraz 0,05 mg/m³, gdy ryzyko wynosi 0,0001.
Na podstawie przeprowadzonej analizy dostępnych danych z piśmiennictwa oraz ilościowej oceny ryzyka, proponu-jemy przyjęcie dla spalin silnika Diesla (frakcja respirabilna – cząstki stałe) wartości NDS wynoszącej 0,5 mg/m3. Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh). Spaliny silnika Diesla są uważane za prawdopodobnie rakotwórcze dla ludzi.

Tlenek diazotu. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
ANDRZEJ STAREK

Tlenek diazotu jest gazem stosowanym głównie do znieczulenia ogólnego w medycynie, stomatologii i weterynarii. Narażenie na ten związek zostało dobrze scharakteryzowane w szpitalnych salach zabiegowych i w gabinetach stomatologicznych. Najczęściej stężenia tego związku w powietrzu pomieszczeń zabiegowych wahają się w zakresie wartości 11 ÷ 7990 mg/m3. Duże stężenia tlenku diazotu stwierdzono w pomieszczeniach niewentylowanych oraz w przypadku nieszczelności aparatury anestezjologicznej. Usunięcie tylko tych przyczyn zmniejszało stężenia ksenobiotyku w powietrzu 3 ÷ 15-krotnie.
Po obserwacji personelu medycznego i wynikach badań epidemiologicznych wykazano neurotoksyczne, embriotoksyczne, fetotoksyczne i teratogenne działanie tlenku diazotu. Na podstawie wyników badań przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych stwierdzono zaburzenia metabolizmu neuroprzekaźników, zahamowanie biosyntezy metioniny oraz działanie immunosupresyjne w zakresie odporności humoralnej. Nie wykazano mutagennego i kancerogennego działania tego związku.
Za podstawę wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) tlenku diazotu przyjęto jego neurotoksyczne działanie u ludzi. Wychodząc z wartości NOAEL wynoszącej 180 mg/m³ i jednego współczynnika niepewności równego 2, obliczono wartość NDS wynoszącą 90 mg/m³. Zaproponowano wartość normatywną równą 90 mg/m³ łącznie z oznaczeniem literami "Ft". Nie znaleziono merytorycznych podstaw do obliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i wartości dopuszczalnego stężenia biologicznego (DSB) dla tlenku diazotu.