MIĘDZYNARODOWA KARTA CHARAKTERYSTYKI ZAGROŻEŃ ZAWODOWYCH OGRODNIK

Ogrodnicy terenów zieleni  używają ostrych narzędzi, co może powodować urazy w wyniku ukłucia, przecięcia, przekłucia. Szerokie stosowanie nawozów sztucznych może prowadzić do ostrego lub przewlekłego zatrucia. Kontakt z alergenami roślinnymi (pyłki drzew, traw i in.) może wywołać astmę i inne schorzenia alergiczne. Praca ogrodnika terenów zieleni  może wymagać ręcznego transportu ciężkich ładunków (np. toreb z nawozami) oraz wykonywana jest w wymuszonej, pochylonej pozycji ciała.  Może to powodować urazy lub bóle pleców, ramion i rąk i in.

Czynniki mogące powodować wypadki	Śliskie (błoto, mokra ziemia, trawa) i nierówne podłoże -  możliwość urazów w wyniku poślizgnięcia  i upadku
	Praca na wysokości (drabinach) – możliwość urazów w wyniku upadku z wysokości
	Obracające się części maszyn ogrodniczych - możliwość ciężkich urazów w wyniku wciągnięcia (pochwycenia) ubrania
	Ostre narzędzia ogrodnicze, odlatujące części kamieni, kawałki drewna podczas pracy z mechanicznym sprzętem ogrodniczym – możliwość urazów twarzy, oczu
	Kolczaste/kłujące, czasem trujące, rośliny -  możliwość urazów w wyniku zadrapania i ukłucia
	Rozbryzgi żrących substancji – możliwość poparzeń skóry i/lub oczu podczas mieszania lub rozcieńczania
	Pary lub areozole środków ochrony roślin i innych toksycznych substancji chemicznych – możliwość ostrych zatruć
	Prąd elektryczny - możliwość porażenia w przypadku wadliwie działającego sprzętu elektrycznego
Czynniki fizyczne	Zmienne warunki atmosferyczne podczas wykonywania pracy na zewnątrz - możliwość (w zależności od pory roku) udaru słonecznego, odmrożeń, ostrych i przewlekłych chorób układu oddechowego
	Nadmierny hałas, źródłem którego są będące w powszechnym użyciu narzędzia a także wibracje  miejscowe (ręczne kosiarki, ubijaki) i ogólne (traktory, siewniki) – możliwość uszkodzenia słuchu
Czynniki chemiczne i pyły	Pyły organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego - możliwość uczuleń
	Substancje chemiczne stosowane w rolnictwie zawierające ciężkie metale (kadm, rtęć, ołów, arsen),  związki fosforoorganiczne, aminy wchłaniane drogą oddechową, pokarmową i przez nieuszkodzoną skórę – możliwość przewlekłych zatruć [patrz: uwaga 1 i 2]
	Substancje chemiczne we współdziałaniu ze światłem słonecznym (efekt cytofotochemiczny) – możliwość chorób skóry
Czynniki biologiczne	Trujące i alergogenne rośliny - możliwość uczulenia, zapalenia skóry, astmy
	Pleśń - możliwość skórnych zmian uczuleniowych
	Mikroorganizmy chorobotwórcze - możliwość zakażeń miejscowych lub ogólnych (w tym tężcem i wąglikiem) w wyniku kontaktu  otwartych ran z nawozem, odchodami zwierząt
	Grzyby obecne w ziemi lub na liściach roślin – możliwość chorób uczuleniowych  m.in. aspergillozy, histoplazmozy
	Leptospiry – możliwość leptospirozy w wyniku kontaktu z uszkodzoną skórą
	Odchody gryzoni, kotów, psów - możliwość chorób odzwierzęcych przenoszonych drogą pokarmową
Czynniki ergonomiczne, psychospołeczne i związane z organizacją pracy	Wykonywanie czynności powtarzalnych, wymuszona pozycja ciała i nadmierny wysiłek fizyczny - możliwość dolegliwości bólowych wynikających z przeciążenia układu mięśniowo-szkieletowego (głównie kończyn górnych i kręgosłupa)
	Ręczny transport worków z ziemią, nawozami i innymi ciężkimi materiałami – możliwość urazów układu mięśniowo-szkieletowego

	Należy sprawdzić drabinę przed wejściem na nią. Nigdy nie należy wchodzić na niestabilnie ustawioną drabinę lub drabinę o śliskich szczeblach.
	Należy stosować rękawice chroniące przed skaleczeniem przy pracy z ostrymi narzędziami.
	Należy stosować środki ochrony oczu.
	Należy stosować ochronniki słuchu i rękawice antywibracyjne.
	Należy stosować bezpieczne metody podnoszenia i przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych ładunków oraz stosować urządzenia mechaniczne ułatwiające podnoszenie i przenoszenie.
	Należy wprowadzić zakaz jedzenia, picia i palenia tytoniu podczas pracy z pestycydami lub innymi toksycznymi preparatami chemicznymi.
	Należy stosować środki ochrony układu oddechowego (przy rozpylaniu pestycydów lub innych toksycznych preparatów chemicznych, koszeniu i grabieniu trawy) w celu uniknięcia wdychania pyłów lub aerozoli. Należy zapoznać się z Kartami Charakterystyki Substancji Niebezpiecznych stosowanych w pracy.
	Należy stosować rękawice chroniące przed czynnikami chemicznymi, a jeśli to nie jest możliwe, używać kremy ochronne.
	Należy utrzymywać wysoki poziom higieny osobistej - brać prysznic i zmieniać ubranie po zakończeniu pracy, nie zabierać brudnego ubrania do domu.
	Należy sprawdzić stan techniczny urządzeń elektrycznych przed pracą oraz zlecać uprawnionemu pracownikowi naprawę ewentualnych uszkodzeń i okresowy przegląd urządzeń.

Synonimy	Pracownik opiekujący się zielenią, nadzorca zieleni.
Definicja i/lub opis zawodu	Opiekuje się terenami zielonymi eksploatowanymi przez sektor przemysłowy, handlowy, publiczny lub prywatny wykonując następujące zadania: przycinanie  trawy przy użyciu różnych narzędzi; przycinanie przy użyciu nożyc, sekatorów lub pił łańcuchowych krzewów i drzew w celu nadania im odpowiedniego kształtu i poprawienia ich wzrostu lub usunięcia uszkodzonych liści, gałęzi lub gałązek. Opryskuje trawniki, krzewy i drzewa  nawozami i pestycydami. Grabi i pakuje liście w torby. Sprząta teren i usuwa śmiecie przy użyciu kija (pręta) ze szpikulcem lub miotły. Wysiewa trawę, kwiaty, sadzi drzewa, krzewy, podlewa trawniki, kwiaty i krzewy. Może naprawiać i malować ogrodzenia, furtki, mury, chodniki i budynki gospodarcze przy użyciu narzędzi stolarskich i murarskich. Może oczyszczać rowy odwadniające i przepusty. Wykonuje prace związane z konserwacją terenu przy pomocy ciągnika wyposażonego w odpowiednie przyrządy. Może ostrzyć narzędzia ogrodnicze oraz dokonywać drobnych napraw sprzętu, takiego jak kosiarki do trawników, siewniki.
Zawody pokrewne	Robotnik ochrony roślin, robotnik w gospodarstwie ogrodniczym, sadownik, operator samojezdnych maszyn rolniczych i leśnych, architekt krajobrazu.
Wykonywane czynności	Cięcie, formowanie, grabienie, instalowanie, kierowanie (pojazdami), konserwowanie, kopanie, koszenie, ładowanie w torby, malowanie, mycie, naprawianie, nawadnianie, nawożenie (nawozem naturalnym i sztucznym), obsługiwanie (sprzętu i narzędzi itd.), odymianie, ogradzanie, opryskiwanie nawozami, oranie, ostrzenie narzędzi, osuszanie, profilowanie, projektowanie ogrodów, przerzucanie łopatą, przycinanie, przygotowywanie (gleby, grządek i alejek /ścieżek), rozpylanie, rozrzucanie (nawozów i środków ochrony roślin), sadzenie, sortowanie, szczepienie, transportowanie, układanie nawierzchni, uprawianie (ziemi), usuwanie (śmieci itd.), usuwanie chwastów i gałęzi, wyrównywanie/niwelowanie, wyrywanie z korzeniami, zamiatanie, zbieranie, zbieranie (owoców), zwalczanie (szkodników).
Podstawowy stosowany sprzęt	Narzędzia ogrodnicze, miotły, szczotki, narzędzia do prac budowlanych, stolarskich i hydraulicznych, piła łańcuchowa, sekator, ostrzarki do noży, kosiarka ręczna, kosiarka z napędem, węże, walec do ugniatania gleby, rozrzutnik wapna lub nawozu, grabie, piły, łopata, kij/pręt ze szpikulcem, systemy zraszające, ciągnik, rozpryskiwacze.
Miejsca/obszary, gdzie zawód występuje powszechnie	Służba miejska, publiczne, przemysłowe, handlowe i prywatne parki i ogrody.

Uwagi	Wynikiem narażenia ogrodników na różne substancje chemiczne może być podwyższone ryzyko działania rakotwórczego i mutagennego. Kobiety ciężarne mogą być w związku z tym zagrożone poronieniem lub też urodzeniem dziecka z wadami wrodzonymi. Ogrodnicy pracują w kontakcie z wieloma, różnorodnymi substancjami chemicznymi m.in. pestycydami (fosforoorganiczne, chloropochodne, karbaminiany i in), rodentocytami, fungicydami, gazowymi i płynnymi fumigantami (m.in. dwubromoetan), herbicydami, rozpuszczalnikami (w szczególności nafta zawarta w pestycydach) itp.
Piśmiennictwo	Rozporządzenie MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U z 2003 r., Nr 169, poz. 1650 z póź.zm); Rozporządzenie MZiOS z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. (Dz. U. Nr 69, poz.332 z póź.zm); Rozporządzenie MPiP S z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn.zm.) Rozporządzenie RM z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 z póź.zm) ROZPORZĄDZENIE MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr.82, poz. 537); Informator - „Środki ochrony indywidualnej”. INFOCHRON. Warszawa. CIOP 2000.