Diagnostyk samochodowy rozpoznaje stan techniczny pojazdów bez ich demontażu lub tylko z demontażem częściowym bez naruszenia podstawowego funkcjonowania połączeń elementów, z wykorzystaniem specjalnej aparatury techniczno-pomiarowej i metod badań diagnostycznych. Ocenia on stan techniczny poszczególnych układów i zespołów pojazdów mechanicznych na podstawie porównania wartości parametrów stanu z wartościami parametrów określonych przez producenta. Kontroli na wydzielonych stanowiskach mogą podlegać między innymi:

• hamulce (nożny i ręczny),
• geometria układu kierowniczego i zawieszenia,
• układy przenoszenia napędu (np. paski rozrządu, klinowe itd.),
• układy wtryskowe i zapłonowe silnika,
• skład spalin,
• ciśnienie sprężania silnika i podciśnienie w rurze dolotowej,
• amortyzatory,
• ustawienia świateł,
• sygnalizacja świetlna i dźwiękowa,
• stan instalacji elektrycznej,
• akumulator.

Celem prac diagnostycznych jest określenie stanu technicznego pojazdu oraz kwalifikowanie jego lub jego zespołów do dalszych czynności regulacyjnych, naprawczych lub nawet kasacyjnych.

Wyposażenie do prowadzenia prac

Diagnostyk samochodowy wykorzystuje w swojej pracy szereg wyspecjalizowanych urządzeń, takich jak:

• stetoskopy (do osłuchiwania silnika),
• ciśnieniomierze i mierniki podciśnienia,
• stanowiska do wykrywania i usuwania uszkodzeń w instalacji elektrycznej, w tym testery elektronicznych urządzeń sterujących np.: do pomiarów układów zapłonowych i wtryskowych,
• urządzenia do badania sprawności i szybkości działania układu hamulcowego np.: stanowiska rolkowe,
• urządzenia do badania stanu technicznego amortyzatorów z wykorzystaniem metody drgań swobodnych lub wymuszonych,
• wyważarki do elementów wirujących samochodu,
• przyrządy do kontroli geometrii podwozi samochodowych,
• urządzenia do kontroli i regulacji geometrii zawieszenia,
• urządzenia do badania układów napędowych,
• urządzenia do analizy spalin (pomiar składu spalin, przestawne odsysacze spalin),
• testery akumulatorów,
• urządzenia do kontroli i ustawiania świateł,
• przyrządy do kontroli ciśnienia sprężania silników, do diagnostyki układów wtryskowych oraz gaźnikowych,
• suwmiarki, mikrometry, średnicówki, szczelinomierze
• urządzenia do wykrywania nadmiernego zużycia łożysk w kołach pojazdów
• testery świec żarowych do silników Diesel`a.

Oprócz tego diagnostyk samochodowy w swojej pracy wykorzystuje:

• narzędzia ręczne np.: klucze oczkowe i nasadowe, wkrętaki, klucze dynamometryczne
• narzędzia ręczne zmechanizowane (pneumatyczne i elektryczne) np.: klucze, wkrętarki, pistolety do przedmuchiwania
• kanały
• urządzenia wentylacyjne (np. odciągi)
• dźwignice np.: hydrauliczne dźwigniki kanałowe, podnośniki hydrauliczne, elektrowciągi i suwnice

Typowe zagrożenia związane z diagnostyka samochodową

• zagrożenia potłuczeniem, zgnieceniem przez poruszające się na terenie warsztatu pojazdy
• upadki na powierzchni na skutek poślizgnięcia się na rozlanych olejach i potknięcia się o przedmioty
• potłuczenia, złamania i inne urazy na skutek upadku na niższy poziom, np. do kanału
• zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym
• zatrucie szkodliwymi spalinami
• oparzenia żrącymi substancjami, np. pochodzącymi z akumulatorów, układów hamulcowych i silnikowych
• poparzenie gorącymi częściami np. silnika
• urazy rąk i ciała na skutek używania narzędzi ręcznych prostych i z napędem, a także na skutek kontaktu z obracającymi się elementami pojazdów
• uderzenie lub zmiażdżenie spadającymi przedmiotami, np. podczas przebywania pod pojazdem, a także wskutek opadnięcia podnośnika z pojazdem
• zagrożenie pożarem i wybuchem, ze względu na występowanie oparów paliw

Zalecenia bezpieczeństwa podczas wykonywania prac:

Bezpieczne wprowadzanie i ustawianie samochodów na stanowisku

• Wprowadzanie pojazdów na stanowiska przez osoby niepełnoletnie i nieposiadające aktualnego prawa jazdy właściwej kategorii, jest zabronione. Poza prowadzącym, nikt nie powinien znajdować się wewnątrz pojazdu.
• Wprowadzający pojazd na stanowisko powinien stosować się do obowiązujących przepisów ruchu drogowego i nie przekraczać prędkości 15 km/h.
• Pojazd, który ma uszkodzony układ hamulcowy lub kierowniczy powinien być wciągnięty na stanowisko przy użyciu specjalnego wózka, samochodu z podnośnikiem lub żurawikiem albo sztywnego holu lub w inny bezpieczny sposób.
• Wpychanie lub wciąganie pojazdu na stanowisko za pomocą drugiego pojazdu i przy użyciu sztywnego holu dopuszczalne jest tylko wtedy, kiedy hol w obu pojazdach jest prawidłowo i pewnie założony na haki.
• Wprowadzanie pojazdu na stanowisko musi koordynować inny pracownik, znajdujący się z boku przed samochodem, aby uniknąć potrącenia przez ten pojazd lub przyciśnięcia do ściany w razie np. awarii układu hamulcowego.
• Nikomu nie wolno znajdować się na drodze pojazdu, ani w kanale, na który wjeżdża pojazd.
• Przedmioty, np. narzędzia, części, odpadki metalowe, przewody elektryczne i pneumatyczne itp. powinny być usunięte z drogi pojazdu.
• Pojazd ustawiony nad kanałem powinien mieć 1,5 m wolnej przestrzeni z przodu lub z tyłu, umożliwiającej pracownikom swobodny dostęp.
• Należy zachować odległości umożliwiające pracownikom swobodne poruszanie się i wykonywanie robót. Odległość pojazdu od stanowiska pracy powinna wynosić, co najmniej 1,2 m.
• Po wprowadzeniu pojazdu należy natychmiast wyłączyć silnik. W razie konieczności uruchomienia silnika na stanowisku diagnostycznym, na rurę wydechową pojazdu należy założyć przewód odprowadzający gazy spalinowe na zewnątrz.
• Po wyłączeniu silnika trzeba zaciągnąć ręczny hamulec lub włączyć bieg. Następnie podkłada się pod koła kliny, uniemożliwiając przetaczanie się pojazdu do przodu i do tyłu. Po zabezpieczeniu pojazdu klinami należy wyłączyć się ręczny hamulec, a dźwignię zmiany biegów ustawić w położeniu biegu jałowego.
• Nie wolno podkładać pod koła samochodu przypadkowych przedmiotów, np. kamieni, cegieł, zużytych części pojazdów itp.

Podnoszenie samochodu

• Przed podniesieniem samochodu trzeba sprawdzić stan podnośnika
• W przypadku podnośników ręcznych należy skontrolować stan zapadki, gwintu, podstawki i główki.
• Przy ręcznych podnośnikach hydraulicznych trzeba sprawdzić, czy nie ma wycieków płynu.
• Nie wolno posługiwać się podnośnikami uszkodzonymi, nie w pełni sprawnymi i niekompletnymi. Ich udźwig powinien być dostosowany do masy pojazdu. W razie dysponowania podnośnikiem o niewystarczającym udźwigu, należy podnosić tylko przednią lub tylną część pojazdu.
• Na stanowiskach kanałowych należy używać specjalnych podnośników kanałowych, pamiętając, aby pojazd po podniesieniu zachował pełną stateczność.
• Po podniesieniu pojazdu trzeba go zabezpieczyć przed samoczynnym opadnięciem
• Nie wolno wykonywać żadnych prac diagnostycznych przy samochodzie uniesionym tylko na podnośniku.
• Podnoszony jednostronnie samochód trzeba zabezpieczyć przed zmianą położenia, włączając ręczny hamulec i podkładając kliny pod niepodnoszone koła.
• Podnośnik i podstawki powinny być zawsze ustawione pionowo.

Praca w kanale

• Każdy kanał musi mieć prowadzące do niego schodki (bez ubytków i nierówności), a jego długość powinna zapewniać swobodne wejście i wyjście z niego.
• Podłogi kanałów powinny być zmywalne, równe i wykonane tak, aby zapobiegać poślizgnięciu się, a jego ściany powinny być łatwozmywalne.
• Zarówno sam kanał, jak i spód samochodu, powinny być odpowiednio oświetlone, nie powodując przy tym olśnienia
• Lampy w kanałach powinny być zasilane prądem elektrycznym o napięciu nieprzewyższającym 24 V, a ich klosze zabezpieczone sztywną drucianą siatką lub „koszem" z drutu.
• Używanie lamp przenośnych zasilanych prądem o nieobniżonym napięciu jest niedozwolone.
• Transformatory obniżające napięcie, używane do oświetlenia powinny być uziemione lub zerowane.
• Lampy przenośne muszą mieć szklany klosz, osadzony na gumowej uszczelce oraz przewód elektryczny dobrze zamocowany w lampie i zaopatrzony w tzw. odgiętkę.
• Przewody lamp trzeba tak prowadzić, aby nie deptali po nich ludzie i nie jeździły po nich pojazdy.
• W pobliżu otwartych kanałów należy zachowywać ostrożność, aby do nich nie wpaść.
• Kanały podczas przerw w korzystaniu należy przykrywać deskami.
• Kanały należy utrzymywać w czystości, z podłogi usuwać rozlane oleje, jak najczęściej ją myć, wodą lub środkami czyszczącymi.
• Pracownik powinien przygotować sobie przed zejściem do kanału wszystkie potrzebne narzędzia i części. Narzędzia i części trzeba kłaść na brzegu kanału, tak, aby znajdowały się one pod samochodem.
• Nie wolno kłaść na podłodze kanału żadnych narzędzi, części ani porzucać odpadków, gdyż mogą one spowodować potknięcie się albo przewrócenie pracowników.

Uruchamianie silnika

• Uruchomienie silnika dozwolone jest na stanowisku dopiero po sprawdzeniu, że nie spowoduje to zagrożenia.
• Gazy spalinowe z silnika muszą być odprowadzane specjalnym przewodem poza pomieszczenie warsztatu.
• Przed uruchomieniem silnika po naprawie należy sprawdzić, czy wszystkie jego części są prawidłowo przykręcone oraz czy nie leżą na nim zapomniane narzędzia lub części.
• Zabronione jest wlewanie paliwa do gaźnika w chwili, gdy uruchamia się silnik oraz gdy silnik już pracuje. Nie wolno też nalewać paliwa przez filtr powietrza, gdyż może to być przyczyną pożaru.

Prowadzenie prac diagnostycznych

• Narzędzia i przyrządy powinny być dobierane do wykonywanej pracy. Przed użyciem należy je sprawdzić a uszkodzone lub zużyte wymienić na sprawne.
• Diagnostyk powinien pracować w kombinezonie, butach na podeszwach antypoślizgowych i w nakryciu głowy.
• Stanowisko pracy należy utrzymywać w porządku i czystości, a wymontowane części odkładać w określone miejsca na wózkach, stojakach lub pojemnikach w pobliżu stanowiska pracy. Nie wolno rozrzucać części samochodowych i narzędzi wokół stanowiska pracy,
• Podczas prac przy podwoziu samochodu, ustawionego na podłodze lub nad kanałem albo podniesionego, nie wolno uruchamiać silnika ani sprawdzać instalacji elektrycznej i rozrusznika.
• Przy demontażu silnika należy usunąć olej oraz wodę lub płyn chłodzący.
• Do ciężkich i niewygodnych do uchwycenia zespołów należy używać przystosowanych do tego podnośników i wózków podnośnikowych lub urządzeń dźwignicowych. Zespołów tych nie wolno podtrzymywać i układać na podłodze rękami.
• Do demontażu części samochodu należy używać specjalnych ściągaczy. Niedopuszczalne jest zdejmowanie ich za pomocą np. uderzania młotkiem, podważania metalowymi narzędziami itp.
• Wymontowanych z pojazdu zespołów i części nie należy gromadzić na stanowisku pracy. Powinny być one po wymontowaniu przeniesione na inne stanowiska naprawcze lub diagnostyczne.
• Wózki do transportu powinny być zaopatrzone w odpowiednio profilowane podstawki, zapobiegające przewróceniu się i spadnięciu przewożonych zespołów.
• Do nakładania na wózek i zdejmowania z niego ciężkich zespołów należy używać wciągników, itp. urządzeń.